Andora, ufisialmente el Principato de Andora el é in stato de l'Europa, in mes ai monti Pirenei, infra Spagna e Francia.
Andora la konfina a nord e a est ko la Francia, mentre a sud e a ovest co la Spagna.

Andora
Andorra (ca) Cànbia el vałor in Wikidata
Bandiera Stema
Bandiera Stema
Someja


InoEl Gran Carlemany Cànbia el vałor in Wikidata


Bomò«Virtus Unita Fortior»
«El País dels Pirineus» Cànbia el vałor in Wikidata
Pozision

Map

42°33′30″N 1°33′19″E / 42.558333°N 1.555278°E42.558333; 1.555278Coordinae: 42°33′30″N 1°33′19″E / 42.558333°N 1.555278°E42.558333; 1.555278

ContinenteEuropa

Capitałe  Andora ła Veła Cànbia el vałor in Wikidata
Popołasion
Totałe85 101 (2023) Cànbia el vałor in Wikidata
3 513 (2022)
Densità181,84 hab./km²
Demònemoandorana, andorane, andorani, andoran   Edit this at Wikidata
Idiomacatałan Cànbia el vałor in Wikidata
Zeografia
Parte dePaexi catałani Cànbia el vałor in Wikidata
Àrea468 km²[1] Cànbia el vałor in Wikidata
Àcua0 %[1] Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì altoComa Pedrosa (2 942 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì basoFiume Valira (840 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Rente a
Dati istòreghi
Dì festivo
Organizasion pułìtega
Forma de goernoparliamentary coprincipality (en) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Òrgano ezecutivoGovern d'Andorra (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Òrgano lejislativoConsejo Zenerałe de Andorra Cànbia el vałor in Wikidata
Co-prìnsipe franseze de Andora Cànbia el vałor in WikidataJoan Enric Vives i Sicília (it) Traduzi (2003) Cànbia el vałor in Wikidata
Primo Ministro de Andora Cànbia el vałor in WikidataXavier Espot Zamora (it) Traduzi (16 de majo del 2019) Cànbia el vałor in Wikidata
Menbro de
Economia
PIL nomenałe3 325 145 407 $ (2021) Cànbia el vałor in Wikidata
Persentuałe IVA4,5 % Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de desviłupamento oman0,858[11] Cànbia el vałor in Wikidata (2021[11] Cànbia el vałor in Wikidata)
Monedaeuro Cànbia el vałor in Wikidata
Banca sentrałenisun vałore e Andorran Financial Authority (en) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Còdazi de identifegasion
ISO 3166-1AD Cànbia el vałor in Wikidata AND Cànbia el vałor in Wikidata 020 Cànbia el vałor in Wikidata
Còdaze de matricołasionAND Cànbia el vałor in Wikidata
Fuzo oràrio
Domìnio de primo liveło.ad
Prefiso tełefònego+376 Cànbia el vałor in Wikidata
Tełèfono d'emerzensa
Preza ełètrega

Sito webgovern.ad Cànbia el vałor in Wikidata

















































MusicBrainz: e01da61e-99a8-3c76-a27d-774c3f4982f0


Zeografia canbia

 
Imagine del satelite

El taren del Stato l'é grando 468 km².
L'è el kuinto Stato pi pikol de tuta l'Europa, e l'é el pì grando infra i 6 mikrostati d'Europa [15].

Orografia canbia

 
Tipiko panorama andoran ko monti de 2800 metri sirka a Grau Roig, tela part oriental dela nasion

Kome se vet dala posision tel versante ocidental dela katena dei Pirenei, Andora la é fata par de pì de montagne ko na altesa mèdia de 1.996 m s.l.m., el kui posto pì alt l'é la Coma Pedrosa a 2.942 m.
Ste kua le é separađe de tre val strete fate a "Y" ke le se inkontra tel punto onde ke el fium Valira el asa la nasion par entrar in Spagna, tel posto pì bas de Andora a 870 m.

Idrografia canbia

 
La Valira a Enkamp

Esendo tut infra le montagne, Andora la é par forsa in Stato sensa sbok al mar.

Le akue interne, invese, grasie ai tanti monti e nevai, le é tante. El fium pì inportante l'é la Valira ke la pasa par la kaveđàl Andorra La Vella e el fenìs el tok de Andora a Fontaneda. En altro fium inportante l'é l'Ariège, ke el segna na pikola part del konfin ko la Francia.

I laghi, montani e glasiali i vèn ciamađi estanys. El pì inpotante e grant, l'é el Estany de Juciar.

Klima canbia

El klima de Andora elò é de tipo alpino in alta montagna e kontinentale tei posti pì basi ne tela val del Valira e dei so afluenti minori. El klima andoràn el é karaterizà da nevegađe de inverno in e fresk in istà, le nevegađe le é de solito grose.

Zeografia politega canbia

 
Sudivision storighe e aministrative

Andora la é divisa in 7[16] unità prinsipali ciamađe "parokie", parròquies[17].
Kalke una de ste parokie (Ordino, La Massana e Sant Julià de Lòria) le é divise in "kuarti", quarts; invese la parokia de Canillo la é divisa in "vesinađi", veïnats.
Ogni parokia la é fata de difarenti kolmèi.

Le parokie l'è:

Popolasion canbia

Intant ghe vìu 85.458 (2008) abitanti.
La densità la é 178 ab./km².

I andorani i é na minoransa tel loro Stato.
El sekondo sciap pì grando de forest l'é i spagnoli (32%), ko portoghezi (16%) e francesi (6%). El rimanente 8% el é de altre nasionalità.

Religion canbia

La religion pì difondesta l'é el katolicesimo.

Lengue canbia

La léngua uficiale l'è el katalàn [18]. Le altre lengue inportanti l'é el spagnolo, el francese e el portogheze.

Ekonomìa canbia

. La produsion agrikola la é limitađa - solke el 2% del taren se pol koltarlo - la gran parte del magnàr el é inportà. La prinsipal atività agrikola l'é l'alevamento de feđe e de vake.

La produsion artesanàl konsiste par de pì de sigarete, sigari e aredamento.

El turismo l'é el pilastro prinsipal dela pikola ekonomia de Andora, e el fa sirka el 80% del prodoto interno lordo. Sirka 9 milioni de turisti i visita la nasion ogni an, tirađi dal stato de punto franko e dale lokalità de vilegiatura estive e invernali.
El setor dele banke, grasie al status de "paradis fiskale" del quale Andorra la gode , el kontibuis tanto ala ekonomia.

Moneda canbia

No el ga gnanka na moneda sua ma el dòpera kela de Spagna e Francia [19]: o sia prima de l'euro giréa le pesetas e i franki mentre intnat se dopera i euri. I é drio far tratative par darghe la posibilità anka a Andora de koniar i só euri kome ke fa i altri paesi de la zona del euro [20] ke i pol koniar na só version local dela monéda de tuti.

Acordi komersiałi canbia

Andorano la é in manbro pien dela Unione europea, ma la gode de na partikolar relasion sta kuà. La gode anka de tratati speciałi ko l'UE seben ke no'l ghen fa mìa parte.

Sport canbia

Andora la organiza in kampionato de balon.
Se pol sciar Vallnord, Naturlandia e Grandvalira.

Gałeria de someje canbia

Notasion canbia

  1. 1,0 1,1 voze de refarensacia.gov.
  2. URL de refarensa: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editor: Interpol. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  3. URL de refarensa: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editor: Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  4. URL de refarensa: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
  5. URL de refarensa: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
  6. URL de refarensa: https://www.dhs.gov/visa-waiver-program-requirements. Data de consultasion: 7 de marso del 2020.
  7. URL de refarensa: https://public.wmo.int/en/members/andorra-0. Data de consultasion: 26 de majo del 2020.
  8. URL de refarensa: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consultasion: 21 de lujo del 2020.
  9. URL de refarensa: https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf. Data de consultasion: 16 de marso del 2024. Pajina: 4. Sostiene il qualificatore: data del scumìsio.
  10. URL de refarensa: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD. Editor: Banca Mondiałe. Data de consultasion: 26 de agosto del 2023.
  11. 11,0 11,1 voze de refarensahdr.undp.org.
  12. voze de refarensaitu.int.
  13. 13,0 13,1 voze de refarensaitu.int.
  14. 14,0 14,1 voze de refarensaiec.ch.
  15. i altri i é San Marin, Liechtenstein, Sità del Vatican, Principato de Monaco, e Malta
  16. Senbra concreta la posibilità che Pas de la Casa, tela parochia de Encamp, la pođe destacarse formando na otava parochia.
  17. al singolar parròquia
  18. in tuti i altri posti el catalàn el é na léngua minoritaria insieme co altre fà el spagnolo-castilian o el taglian
  19. a parte qualche scheo conià dopo el 1982
  20. sia UE: Francia, Spagna... sia fora dela UE: San Marin, Sità del Vaticàn...


Altri projeti canbia







Controło de autoritàVIAF (EN123100743 · ISNI (EN0000 0001 2150 090X · LCCN (ENn80113598 · GND (DE4001937-8 · BNF (FRcb118622406 (data) · BNE (ESXX450856 (data) · NDL (ENJA00560251 · WorldCat Identities (ENn80-113598


Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Andora&oldid=1108643"