Doze de ła Repùblega de Venèsia
El Doze el jera ła màsima carga de goérno de ła Serenìsima Repùblega de Venesia. No el gavéa mìa el poder de un prinçipe o de un re, ma el jera pitosto un "primus inter pares". Ła só funsion ła jera pì che altro queła de raprezentante uficiałe de ła Repùblega de Venesia inte łe çerimonie pùbleghe e inte łe rełasion diplomàteghe coi altri Stadi (in pràtega el gavéa un conpito che ghe someja un póco a queło del moderno Prezidente de ła Repùblega). En pì el gavéa da guidar el ezerçito e ła flota in tenpo de guera.
I grandi doxi de ła Republica canbia
Inte i mie e sento ani de existensa de l'istitusion dogałe a Venesia ghe xe stà in tuto 120 doxi. Tra sti cua ghe ne xe serti che i merita particołarmente de èsar recordà, o par cuel che i gà fato o par cuel che xe suceso durante el so dogado:
- Paoluccio Anafesto, primo duca bizantin de ła Venetia maritima;
- Orso Ipato, che gà invià el proceso de independensa da Costantinopołi;
- Teodato Ipato, primo doxe de na Venetia indipendente, pienamente libera de sieliarse el proprio cao;
- Angelo Partecipazio, che el gà portà ła cavedal dogałe inte ła sità de Venesia;
- Giustiniano Partecipazio: durante el so dogado xe riva in sità łe spòlie de l'evangelista Marco, e xe scominsià l'indisołubie łigame tra el santo e ła sità.
- Piero II Orseolo, che co ła sotomision de ła Dalmazia el gà dato inìsio al dominio veneto su l'Adriatico;
- Sebastiano Ziani: co lu xe stà firmà in San Marco ła pase tra Federico Barbarossa, papa Alessandro III e i comuni de ła Liga Lonbarda;
- Enrico Dandolo, che a otant'ani el gà portà Venesia al dominio su l'Oriente bizantin, fondando el Stato da Mar;
- Pietro Gradenigo, soto el cui dogado se afermò ła definitia forma oligarchica del Stado co ła Serà del Major Consejo;
- Marin Falier, che el vołea trasformar ła Republica in na Siniorìa, e par sta roba i ga tajà ła testa;
- Michel Morosin, che gà visù l'asedio de ła sità durante ła guera de Cioxa contro ła Republica de Genoa;
- Tommaso Mocenigo, che gà sercà de frenar l'espansionismo venesian in teraferma;
- Francesco Foscari, che invese el xe stà l'artefice de ła concuista dei Domini de Teraferma;
- Lunardo Loredan, soto el cual Venesia ła ga tegnù bota a ła coałision de l'intera Europa contro de ea, ła Liga de Cambrai;
- Francesco Morosini el Peloponnexìaco', che el gà otegnù łe ulteme grandi vitorie venesiane contro i Turchi, reconcuistando ła Morea;
- Lodovico Manin, ultimo doxe de Venesia, che el gà deposto łe insegne insieme al Major Consejo inte el 1797, meténdoghe fin a ła storia miłenaria de Venesia independente.
Varda anca canbia
- Lista dei Doxi de ła Republica de Venessia
Notasion canbia
Altri projeti canbia
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Doxe
Linganbi foresti canbia
- doge, in Disionàrio de istòria, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana, 2010.
- (EN) dogeEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
