Newton (unità de mexura)
El newton (sinboło: 'N') xe un'unità de mexura de ła forsa; fa parte de łe unità de mexura derivàe del Sistema Internasional. El newton el ciapà el nome da Isaac Newton come riconosimento par el so laoro inte ła mecanica clasica. 'L fu adotà da ła Conférence générale des poids et mesures (conferensa xenerałe dei pexi e de łe mixure) inte el 1960. Vien definìa come ła quantità de forsa nesesaria par inprimare a un chiłogramo de masa na acelerasion de un metro al secondo quadrato.
Łe so dimension in termini de unità baxe SI łe xe:
Xe anca l'unità de mexura del pexo, in quanto el pexo xe ła forsa che agisce tra do corpi a causa de ła interasion gravitasionałe. Na masa de un chiłogramo, in prosimità de ła superfise terestre, subisce na forsa pexo de sirca 9,81 newton, anca se questo vałore varia par pochi desimi de punto persentuałe inte i vari punti de ła superfise terestre. Par contro, su un corpo co na masa de 102 grami ła tera exercitauna forsa all'insirca de un newton.
Da nò confondare quindi el conseto de pexo (che el xe na forsa espresa in newton) co ła masa (espresa in chiłogrami). Formalmente quindi ła fraxe «pexo 70 kg» xe scoreta: in realtà bixognarìa dire «gò na masa de 70 kg», opùre «sul nostro pianeta pexo 686,4655 (aprosimà: 686) newton».
Varda anca canbia