Nomenclatura binomenałe
La nomenclatura binomenałe, o nomenclatura binòmia, ła ze na convension stàndar doparada in sistemàtega par darghe el nome a na spece.
Nome sientìfego canbia
Come ne sujerise ła paroła "binomenałe", el nome sientifego de na specie el vien conià da ła conbinasion de do nomi:
- el nome del zènaro al cuało ghe apartien ła spece
- on epìteto che caraterixa e destìngue cheła spece da chełe altre apartegnenti a chel'isteso zènaro.
Nome zenèrego canbia
El primo tèrmano (nome zenèrego) el porta senpre ła łétara de prinsìpio maiùscoła, mentre el segondo tèrmano (nome spesìfego) el vien scrivesto in minùscolo; tuti do i nomi in pì i va scrivesti in corsivo (par ezénpio Homo sapiens).
Col zènaro el ze stà tratà antesedentemente tratà inte el testo o co se ga zà metesto in lista de łe spece de chel zènaro, in sto cazo, el nome zenèrego erl połe èsar scursà solché so ła so łétara de prinsìpio (par ez. H. sapiens) ma no ła ga mai da mancar.
Soło in rare ocazion sto scursamento el njien doparà comunemente al posto del nome intiero, par esempio el batero Escherichia coli el vien de frecuente scrivesto solché cofà E. coli.
Lista de tèrmani latini e greghi comuni inte i nomi sientìfeghi canbia
Parołe latine e greghe (o parte de ełe) |
Łéngua L=Latin G=Grego |
Tradusion |
---|---|---|
anglicus | L | inglezo |
archaeo- | G | antigo (estinguesto), primordiałe, che el zera inte el scumìsio (grego: arche?) |
arcticus | L | àrtego |
argentatus | L | arzentà |
australis | L | de l'emisfero meridionale |
-avis | L | ozeło |
-batrachus | G | anfìbio |
bengalensis | L | del Bengała, indian |
borealis | L | boreale |
brachy- | G | curto |
brevis | L | curto |
capensis | L | del Cao |
carbo | L | color carbon |
caulos | G | ganbo, fusto |
(-)caudatus | L | co la coa |
-cephalus | G | che el ga ła testa co partegołari caratarìsteghe (ez. globoza) |
-ceps | L | testa |
cer(at)o- | G | co i corni |
-cetus | G | cetàseo |
-champsa | G | cocodriło |
-chelys | G | tartaruga |
chiro-/-ch(e)irus | G | man |
chloros (χλωρός) | G | verdo |
cinereus | L | color sènere |
coel- | G | cavo, vodo |
-cola | L | -zeno, abitante |
cristatus | L | crestà, co la cresta |
cyanos | G | cian, azuro |
-dactylus | G | deo |
deca | G | dieze |
dermis | G | pełe |
diplo- | G | dópio |
dodeca | G | dódaze |
dolicho- | G | slongà |
domesticus | L | domèstego |
dorsalis | L | dal dorso |
dukhunensis | L | del Deccan, indian |
echinus | G | spinozo |
-elaps | G | serpente |
ennea | G | nove |
ennencota | G | novanta |
erythro- | G | roso |
familiaris | L | comun |
fasciatus | L | strià |
-flora | L | fioro |
-folia | L | foja |
fuscus | L | maron scuro |
fulvus | L | zało |
gallicus | G | fransezo |
-gaster | G | ventre, stómego |
-gnathus | G | masełe |
glycis | G | dolse |
habros- | G | mòrbido |
halo | G | sałe |
hecta- | G | sento |
helveticus | G | svìsaro |
hendeca- | G | ùndaze |
hepta- | G | sete |
heptacota- | G | setanta |
hexa- | G | sie / siè |
hexacota- | G | sesanta |
-(h)erpeton | G | anfìbio o retiłe |
hibernicus | L | irlandezo |
horridus | L | spinozo |
hortensis | L | da jardin |
-ichthys | G | pese |
icosa- | G | venti |
indicus | L | indian |
lateralis | L | laterale |
-lepis/lepido- | G | scuamà |
lepto- | G | streto |
-leucus/leuco- | G | bianco |
lineatus | L | rigà, a strise |
longus | L | longo |
ludovicanus | L | de Ludovico |
lusitanicus | L | portoghezo |
luteus | L | zało |
macro- | G | grando |
maculatus | L | macułà |
madagascariensis | L | del Madagascar |
major | L | major |
mauritanicus | L | marochin o nordafrican |
mauro- | G | scuro |
maximus | L | tanto grando |
melano- | G | nero |
micro- | G | picenin |
-mimus | L | simiłar |
minimus | L | stra picenin |
minor | L | menor |
montanus | L | montan |
-morphus | G | forma |
-netta | G | ànara/oca |
nizer | L | nero |
nona | L | nove |
notho- | G | finto, bastardo |
noto- | G | meridional |
novaehollandiae | L | australian |
novaeselandiae | L | neozełandezo |
noveboracensis | L | de New York |
obscurus | L | oscuro |
occidentalis | L | osidentale |
octa- | G | oto |
octaconta- | G | otanta |
-odus/odon | G | denti |
oeos- | G | tubolare |
officinalis | L | medizenale |
-oides | G | similar a |
-onyx/-onychus | G | sgrinfa |
-ophis/-ophidion | G | serpente |
-ops | G | oci, muzo |
orientalis | L | orientale |
-ornis | G | ozelo |
ortho- | G | drito, reto |
pachy- | G | groso, spesuo, robusto |
palaeo- | G | antigo estinguesto |
par(a)- | G | similar |
parvus | L | picenin |
pedi- | L | pie - piè |
pelagius | G | oseànego |
penta- | G | sìncue- |
pentaconta | G | sincuanta |
petra | G | piera |
phyllo- | G | foja |
-phyton | G | pianta |
platy- | G | piato |
proto- | G | primo |
pseudo- | G | simiłar a x, falso x |
-pterus/-pteryx | G | ała, pene |
-ptilon | G | piuma |
punctatus | L | pontejà, macułà |
-pus | G | sate |
-raptor | L | predator |
repens | L | strisante, stołonìf<ro |
-rhinus | G | nazo |
rhiza | G | raiza |
rhyncho-/-rhynchus | G | beco |
rhytis | G | corugà |
rubra | L | roso |
-rostris | L | beco |
rufus | L | roso |
sativus | L | samenà, cultivà |
-saurus/-saura | G | luzerta (luzèrtoła), rètile |
sinensis | L | cinezo |
-suchus | G | cocodriło |
-stoma | G | boca, vertura |
striatus | L | strià |
strix/strigos | G | ozeło noturno |
sylvestris | L | de ła foresta, selvàdego |
tetra- | G | cuatro- |
tetraconta | G | cuaranta |
-teuthis | G | cefałòpode |
-therium | G | bèstia (mamìfaro) |
tinctorius | L | colorante |
tomentosus | L | pelozo |
trich-, -thrix | G | capeło |
triconta | G | trenta |
-ura | G | de ła coa |
variabilis | L | variabiłe |
variegatus | L | variegà |
-ventris | L | ventre |
verrucosus | L | co ła pełe rugoza |
viridis | L | verdo |
vittatus | L | strià |
volans | L | volante |
vulgaris | L | comun |
xero | G | seco |
Notasion canbia
Varda anca canbia
Altri projeti canbia
Linganbi foresti canbia
- (EN) binomial nomenclatureEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.