Do (nota)
| Note mùxicałi | ||
|---|---|---|
|
Do | Re | Mi | Fa | Sol | La | Si | (Ut) |
|
El do el xe na nota mùxicałe de ła scała diatonega fondamentałe (l'unica scała priva de diexis e de bemołe, inte i so diversi sete modi), in particołare el xe ła prima nota tonica de ła scała majior omonima, ma anca ła tersa nota de ła scała minore de la, e in xenerałe el xe presente in tuti i 7 modi de ła scala diatonega fondamentałe. In gran parte de ła cultura mùxicałe dell'Europa meridionale el xe considerà cofà "Prima nota" o "Nota prinsipałe" pà el fato de esar ła prima nota de ła scała majior fondamentałe, e parché inte el orixinałe sistema de notasion de Guido D'Areso tałe nota ła figurava par prima.
El vecìo nome del "do" el gera ut inte ła notasion adotada Guido d'Areso; sto nome rimane oncora in uxo in Fransa. El nome atuałe el xe stà eroneamènte atribuìo a Joani Batista Doni, el cuałe inte el XVII secoło el gavarìa sostituìo "ut" cò ła prima siłaba del propio cognome; in realtà l'uxo de ła siłaba "do" el xe attestà xà inte el 1536 (donca tanto prima de ła nasita de Doni) inte on testo de Pietro Aretino. Inte ła notasion in uxo inte i paexi de łéngua inglexe e todésca, el "do" el vien indicà cò ła letera C. Sta roba parché presedentemènte a Guido d'Areso, ła notasion doparà ła xera alfabetega e in particołare inte el Europa setentrionałe ła scała mùxicałe considerà "prinsipałe" ła xera (e ła xe) queła minor, nò queła majioe cofà inte i paexi łatini: par sto modivo ła A anglosasone, prima nota de ła scała minor fondamentałe, corisponde al La romanso, nota cò ła stesa carateristega.
L'espresion do sentrałe indica el do corispendente al botòn sentrałe de na tastiera o un pianoforte a 88 botòni, o do4 (aprosimativamènte a 261,6 Hz, ciamà C4 secondo ła notasion scentifega dell'altesa). Sovente vien indicà anca cofà do3, poiché ła numerasion de łe otave secondo el sistema in uxo inte i paexi sud-europei inisia dal la-1, e, a seguir, łe otave 0, 1, 2 e ła sentrałe 3.
Eso el xe sentrałe anca perché, inte łe parti par pianoforte, el xe posto graficamente so ła linea de interspasio tra ła ciave de Sol e queła de baso. Apare infati scrito cò el tajieto che ło atraversa, pur nò esendo inserìo in nissun dei do pentagrami. Questo senplisemènte, parché nò el apartien né ała ciave de basso né a queła de viołin. Eso gàveva ła propia ciave. El sistema del dopio pentagrama a uxo de tuti i strumenti a vasta estension, soè tute łe tastiere e l'arpa, sostituise el criterio de ła ciave unega, che ła xera propio ła ciave de do.
El do mobiłe el xe un metodo moderno de solmixasion inventà al fin de rendare ła letura de ła mùxega pì axevołe e vełose; in Itałia el xe stà introdoto inte i ani '70 da Roberto Goitre cò el sełebre metodo Cantar Lèxendo.
el detien schemi gràfeghi so
