Ferovia

Col tèrmano ferovia (tèrmano nasesto inte ła metà del XIX sècoło, in presedensa denomenada via ferada o toco ferà), se intende in xenare a ła infrastrutura de trasporto terestre, bona par ła sircołasion de treni. Par estension, ła istesa paroła ła ciapa anca el signifegare de "lìnea feroviària" o de "sistema feroviàrio", dixendo in sto ùltemo caxo tute łe infrastruture, la tecnołoxia e el personałe, nesesari a garantir la sircolasion dei treni inte łe lìnee feroviàrie.

Mapa de łe ferovie inte el mondo.

Istòria

On tren de l'Orient-Express inte el scumìsio del 1900

Łe orìxeni de ła ferovia łe se cata tradisionalmente in Inghiltera, andove łe vegnea doparae łe ferovie co trasion a cavałi, sia inte łe xone mineràrie par ła asportasion del minerałe estraesto che inte łe grande sità par el trasporto pùblego.

Inte el 1804, Richard Trevithick, el ghea doparà par ła prima volta na locomotiva a vapor, e ła prima ferovia pùblega ła xe strada el Stockton & Darlington Railway inaugurada inte el Regno Unio inte el 1825.

De tutavia, a xe de norma dar cofà scumìsio de łe ferovie ła gran conosesta gara de Rainhill in Inghiltera par individuar ła futura locomotiva bona par percórar ła lìnea Liverpool - Manchester. El inxegnero George Stephenson, inte el 1829, el ghea costruio ła Rocket, considerada èsar el caostìpete de łe locomotive pò che el unise i mecanismi fondamentałi cofà ła caldàia tubiłar e el tirajo del camin. Co sta cuà, Stephenson el xera sta bon de tocar i 48 km/h e i 28 km/h co un convojo de 17 tonełae. Da chel momento łe ferovie łe se ga sviłupà e łe ga contribuio inte el sviłupo de ła rivolusion industriale.

Varda anca

• Esampón

Altri projeti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Ferovia

Linganbi foresti

• ferroviaTreccani.it – Enciclopedie on line, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana.
• ferrovia, in Disionàrio de istòria, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana, 2010.
• (EN) Thomas Clark Shedd, Geoffrey Freeman Allen e James E. Vance, railroadEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.

Controło de autorità	GND (DE) 4014015-5 · NDL (EN, JA) 00572920