Fraxinus excelsior

Ła version stabiłe ła xe stà verifegà el 10 maj 2023. Ghe xe canbiamenti a modèłi e/o file in sta version in atexa de revixion.

El fràsene (o farsigołaro) el xe n'àlbaro de ła fameja de łe Oleaceae, col nome sientifico de Fraxinus excelsior. Sta pianta ła pol rivar a esare alta anca 40 metri, ła pol vivere fin a 300 ani e ła crese fin a 1700 metri de altesa.

TassoboxFraxinus excelsior Cànbia el vałor in Wikidata

Cànbia el vałor in Wikidata
Dati
Fonte delegno di frassino (it) Traduzi, European ash (en) Traduzi, Fraxinus excelsior seed oil (en) Traduzi e Fraxinus excelsior seed (en) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Piante
Tipo de frutasamara (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Stato de conservasion
Arente de ła menasa
UICN203367 Cànbia el vałor in Wikidata
Tasonomia
SuperregnoEukaryota
RènjoPlantae
ÓrdeneLamiales
FamejaOleaceae
ZènareFraxinus
SpeceFraxinus excelsior

L., 1753

Distribusion

Cànbia el vałor in Wikidata

Scorsa

canbia

Ła scorsa ła xe grisa-verde e ła se crepa col pasar dei ani. Le foje łe xe conposte, longhe 20-30 çentimetri, formà da 9-15 fojete pi picołe, ovałi coła punta come na łancia, coi bordi seghetà e ła facia soto ke xe pełosa.

 
Foje de fràsene

I fruti i xe dei grosi "bigołi", verdi in primavera e xałi-maron in utuno, longhi 2-5 çentimetri, mesi insieme a graspi, ke i sta tacà via tuto l'inverno.

 
Fraxinus excelsior

I fiori, ermafroditi, ma anca maschiłi e feminiłi, i se vede poco e xe picołi, cołor vioła-roxo scuro, e i vien fora intrà marso e apriłe, prima de łe foje.

 
Fiori maschiłi de fràsene

Queło del fràsene el xe un legno presioso ke'l vien doparà dai marangoni par fare mobiłi, atresi da cuxina e sportivi, infisi, strumenti musicałi.

Łe foje na volta łe vegnea da da magnare a łe bestie, ma łe se dopara par far anca decoti e infusi, cusì come i fruti e ła mana ke vien fora da ła scorsa. Sti prodoti i ga proprietà lasative, emołienti e anti-gotose.

El fràsene inte ła mitołogia çeltica e nordica

canbia

Inte ła mitołogia nordica el fràsene el xera un albaro sacro e el naseva da tre raixe ke łe rivava da tre mondi diversi: queło de ła casa de soto dei Dei, queło dei giganti de jaso e queło dei morti. El tronco ke vegneva fora da łe tre raixe traversava par drito el piano tra ła tera, 'dove ke vive i omeni, e el cieło.

I rami pi alti del fràsene pi alto, ciamà Yggdrasil, i rivava in cieło, a ła casa de sora dei Dei, andove ke stava el Dio pi inportante, Odino. Ste legende łe dixeva anca ke Odino gaveva creà un omo partendo da un toko de legno de fràsene e i popołi de ła Scandinavia, finkè no xe rivà el Cristianesimo, i pensava al fràsene come a un sinboło de ła forsa del'omo.

Controło de autoritàLCCN (ENsh96011317 · GND (DE4153022-6 · BNF (FRcb145266154 (data)
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Fraxinus_excelsior&oldid=1110430"