Perpignan

Perpignan comun
(CA) Perpinyà
Locałixasion
Stato	Francia
Rejon	Łenguadoca-Rosijon
Dipartimento	Pirenei Orientałi
Arrondissement	Perpignan
Canton	Cantoni de Perpignan
Teritorio
Coordinae	42°41′N 2°53′E
Altitudine	100 m s.l.m.
Superficie	68,07km²
Abitanti	120 100 (2009)
Densità	1 764,36 ab./km²
Altre informasion
Còd. postałe	66100
Prefiso	468
Codice INSEE	66136
Carte interative
Sito istitusionałe

Place de la Republique (Piasa de ła Republica) e 'l teatro

Perpignan (in fransexe se dise conpagno cat. Perpinyà) xe 'na sità de ła Fransa de 120 100 abitanti, caołogo dei Pirenei Orientałi ne ła region de ła Lenguadoca-Rosijon, a 40 km dal confìn spagnoło de La Jonquera.

Sentro de orìxene preromana, po' insediamento roman, ma sviłupatose co' conotasion urbane soło che in età medievałe. Prima Perpignan apartegnìva al Regno de Aragona, in seguito ai Asburgo de Spagna. 'Ntel 1642 xe stà ocupà da łe trupe fransexe durante ła guera dei trent'ani. Tałe poseso l'è stà sancìo co' ła Paxe dei Pirenei capità 'ntel 1659.

Perpignan conta sirca 117 000 abitanti so' na superficie che sorpasa de poco i 68 km² e prexenta quindi 'na fisésa de popołasion de sira 1 715 km par km².

Par che nei ultimi 50 ani el nùmaro de ła popołasion sia cresùo tanto, mentre invese 'ntel 1962 jera stà censìi soło 83 025. Atualmente el nùmaro xe un mucio pì grando, dopo che, 'ntel 1982, gaveva subìo un pico che gà tocà 111 669.

I Santi patroni de Perpignan xe Ss. Abdon e Sennen, do martiri cristiani che jera persiani de orìxene, venerà da ła céxa catołica. La festa se desvolzeva el 30 lujo.

Storia

El so insediamento risałe a l'epoca romana, ła sità medievałe de Perpignan par che sia stà fondà sirca so' i scominsi del X° secoło (minsonà prima so' un documento del 927cofà villa Perpiniarum). Presto Perpignan xe deventà cavedal dei conti de Roussillon. 'Ntel 1172 el Conte Gerardo II ghe gà łasà łe tere ai Conti de Barcełona. Perpignan, 'ntel 1197, s'a tolto łe istitusion de un comun che in parte se governava da so posta. I diriti feudałi fransexi so Roussillon gera stài dài da Luigi IX in ocaxion del Tratà de Corbeil 'ntel 1258.

Co' Giacomo I, el Conquistador re de Aragona e conte de Barcełona,'ntel 1276, gà fondà el Regno de Maiorca e Perpignan xe deventà ła cavedałe dei teritori in teraferma del novo Stato. Le decadi sucesive xe considerà l'età d'oro ne ła storia de ła sità. El xe cresùo cofà sentro de produsion da fornimento (vestìdi), laóri da curàme, laóro da orèxi e altri mestieri che gaveva a che far co'l luso. El re Fiłìpo III de Fransa xe morto łà 'ntel 1285, mentre ch'el gera drìo tornàr da ła so croxada non avendo avùo suceso contro ła Corona Aragonexe.

'Ntel 1344 Piero IV de Aragona gà xontà el Regno de Maiorca e Perpignan ancora 'de pì xe deventà parte de ła Contea de Barcełona. Pochi ani drìo gà perso più o manco metà de ła so popołasion a cauxa de ła Morte Nera. 'Ntel 1463Perpignan xe stà tacà e ocupà da Luigi XI de Fransa, 'na stranbàsa insuresion contro el governo fransexe xe stà duramente profligà dopo un longo asedio, ma 'ntel 1493 Carlo VIII de Fransa, che vołeva xontàre Castegia par libararse e rivare cussì a invadere l'Itałia, restituìa a Ferdinando II de Aragona.

Ancora asedià dai fransexi durante ła Guera dei Trent'Ani 'ntel Setenbre 1642, Perpignan xe stà formalmente cedùa da ła Spagna 17 ani pì tardi 'ntel Tratà dei Pirenei, e da quel momento xe restà una tera fransexe.

"Le Castillet"

Santi patroni

• Santi Abdon e Sennen

Monumenti e loghi de interese

• El pałaso del Re de Maiorca (costruìo a partìr dal 1276) situà a l'interno de ła sitadeła.
• El Castillet costruìo 'ntel 1368 e po' modifegà da Vauban, monumento enblematico deła sità.
• Ła catedrałe de San Jean, costruìa a partìr dal 1324.
• Ła Borsa dei Mercanti o Loge de Mer, in stiłe gotico del 1397.

I muri che sirconda ła sità, che xe stà projetà da Vauban, xe stà desfà intieramente 'ntel 1904 par comodàr el sviłupo urbàn.

Spor

• Union Sportive Arlequins Perpignan, squadra de regbi vinsitrice de 7 canpionati fransexi

Personałità

• Robert Brasillach (1907-1945), scritor, xornałista e critico sinematografego.
• Christian d'Oriola (1928-2007), schermidor pluricanpion ołinpico
• Isabelle Pasco (1966), atrice sinematografega e tełevixiva
• Jacques Seguela (1934), publicitario

Perpignan nei fumeti

La fegura de Lady Oscar, la protagonista de ła omonèma serie de fumeti giaponexe nonchè del famoxo cartón anemà, xe łigà fiso a ła çità de Perpignan. Secondo la version originàl del fumeto l'eroina nase in sta region e pasa a Perpignan i so primi ani de vita prima de trasferirse visin a Parixe.

Xemełaji

Perpignan xe xemełà co':

• Hannover

Gà acordi de partnership co':

• Barcełona

Altri progeti

Commons

• So Commons ghe xe dei file multimediałi so Perpignan

Łigadure de fora

• Ajuntament de Perpinyà
• Universitat de Perpinyà
• Unió eSportiva d'Arlequins de Perpinyà (USAP)
• Vilaweb Catalunya Nord
• Perpignan
• Uficio de Turismo de Perpignan
• Sito turistico de Perpignan