Ràdio (mezo de comunegasion)

La ràdio el ze el mezo col cuało se ga ła trasmision de contegnui sonori in tenpo reałe da pì utenti piasai in una o pì àree zeogràfeghe (predisponeste da spesìfeghe rete de tełecomunicasion) e dotai de spesìfeghe pareciadure ełetròneghe e, eventualmente, spesìfeghi inpianti de tełecomunicasion.

Da na parspetiva sociołòzego ła ràdio el ze uno dei mezi de comunicasion de masa intrà i pì difondesti. Da un parspetiva tècnega el ze invese un'aplicasion de łe tełecomunicasion.

Descrision

Evolvimento tecnołòzego

Seguindo l'evołusion tecnołòzega, ła ràdio ła ga adotà vàrie forme tècneghe inte el corso de ła so pluridezenałe stòria:

• ràdio anałòzega: ła ze ła forma clàsega, oncora uncó prevałente (łe tècneghe prinsipałi doparae łe ze l'AM e l'FM);
• ràdio dizitałe (par ezénpio co sistemi cofà el DAB e el DRM);
  • ła tełevizion dizitałe terestre o satełitare ła vien doparada par trasportar canałi ràdio;
  • Web radio;
• ràdio satełitare.

Stòria

Nasimento de ła ràdio

L'invension de ła ràdio ła ze fruto de na sèrie de esperimenti fazesti a ła fine de l'Otozento che i dimostrava ła pusibiłità de trasmétar informasion mediante de łe onde ełetromagnèteghe.

Prima del 1860 James Maxwell el ghea studià el caràtaro ondułatòrio de ła luze, de l'ełetrisità e del magnetismo; de sevente, Heinrich Hertz el zera sta bon de prodùzar łe onde ełetromagnèteghe. El zera sta gràsie a ste onde hertziane che Guglielmo Marconi el zera sta bon de ełaborare el sistema de trasmision sensa fiłi garantindo ła trasmision de informasion in grande destanse, devegnendo bon, par ła prima volta inte el 1901, de trasmétar ła létara /s/ traerso de l'Atlàntego.

Secondo na sentensa de ła corte statunitense, no reconosesta in contesto internasionałe, el primo a èsar sta bon el ze sta Nikola Tesla inte el 1893 inte na conferensa pùblega a St. Louis, Missouri. A zudìsio de ła corte, l'aparà che Tesla el ga doparà el contegneva tuti i ełementi che i zera incorporai inte i sistemi ràdio prima del desviłupo de ła “vàlvoła termoiònega”. Da precizar che isteso, el presumesto aparà costruio da Tesla, no el ze sta bon de trasmétar e gnanca de ricévar segnałi e ła sentensa ła ze sta emetesta dai Stati Unii de l'Amèrica e no ła vien reconosesta da nisun'altro stato fora de cheło statunitense.

Radiodifuzion sircołare

Inte ła dècada del 1920, ła scumìsia a concretizarse l'idea de difóndar contegnui sonori al pòpoło: nase ła ràdio cofà mezo de comunicasion de masa. El tèrmeno tècnego par na ste difuzion el ze broadcasting, sto tèrmano el vołe de facto raprezentar na comunicasion unidiresionałe da un verso tanti.

In Gran Bretagna inte el 1919 el Post Office el ghea concedesto na autorizasion a tenpo a ła stasion Marconi de Chelmsford in Cornovaja, che inte el 23 de febraro del 1920 ła ghea tacà el primo regołare servìsio radiofònego de ła stòria, par du ore drioman al dì, par un perìodo de du setemane.

In curto tenpo, ła ràdio ła ràdio ła se ghea difondesto tanto de presa che inte i Stati Unii za inte el 1922 se ghe contava belché 187 stasion, un pùblego in grando cresimento e un nùmaro de resevidori funsionanti che inte ła fin de cuel'an i tocarà cuota 750.000.

Inte el 1922 ła zera sta fondada, in Gran Bretagna ła pì antiga ràdio del mondo oncora uncó oparadiva: ła BBC.

Ła ze ła prima radegałe inovasion inte łe comunicasion de masa dopo de l'invension de ła stanpa.

Altri projeti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so ràdio

Linganbi foresti

• (EN) Randy Skretvedt e Christopher H. Sterling, radioEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
• (EN, FR) RàdioEnçiclopedia canadese.