Wikipedia

Difarense intrà łe version de "Fołina"

Navega in tel istorego in manjiera interativa
(Varda tute łe modifeghe che speta ła revixion)
[version che speta ła verifega][version che speta ła verifega]
← Difarensa pì vèciaDifarensa pì nova →
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
VixuałeWikitesto
Nessun oggetto della modifica
Targhete: Modìfega vixuałe Canbiamento da tełefonin Canbio da web par tełefunini
Nessun oggetto della modifica
Targhete: Modìfega vixuałe Canbiamento da tełefonin Canbio da web par tełefunini
Riga 52:
La zhiviltà la à fat la so conparsa zhà inte l'època de la [[Preistoria]] (zherti reperti i é veci de 120'000 ani), e de l'[[Inpero Roman|època romana]] i é i resti de na stradèla a codolà (lungo la Val de Banche sote Pradaradego) che cualcheduni l'à identificà co la [[Via Claudia Augusta Altinate]].
 
Inte la metà de 'l XI sècol i se à insedià a Folina i [[Òrdane Cistercense|cistercensi]], che i à portà l'arte de le lane inte la Valmaren e i à fat su l'Abazhìa, co 'l so cortivo interno conpletà da i mònaci costrutori Arnaldo e Andrea e da i caomastri Zardino e Armano. ElAl nomenom de 'l paes, "Folina", l'é ligà a la [[foladura]] (la lavorazhión de la lana) parché l'é derivà da 'l verbo de 'l latin medieval *''fullare.''
 
Inte 'l 1436 la [[Repùblega de Venèsia|Repùblica Vèneta]] la dóna a [[Brandolin III]] e a 'l [[Gatamelada|Gatamelata]] 'l feudo de Valmarén; inte 'l 1439 'l Gatamelata 'l ghe dà la so part a Brandolin. El feudo restarà inte le man de i [[Brandolin]]<nowiki/>i fin a 'l 1797.
 
Inte 'l 1680 a Folina la favien unmessa salt de cualità, da 'l punto de vista de l'[[Economia|economìa]], dovest a la fondaçion desu la [[manifatura]] de 'l bresanbressan [[Francesco Fadda]], che la é stata una de le prime in Italia a proarprovar a imitarfar le stofe inglexicome che i inglesi e olandexii piolandesi (fine, einvezhe che lizieregrose come che se féa da noialtri).
 
Graçie a l'esperiença pilota de 'lDopo Fadda i vien creadiscuminzhiadi – verso 'l 1740 – i lanifici Tron e Stahl e pi tardi cuel de 'l Col(l)es. Inte le fàbriche i laoralavora esperti foresti che i ghe dà forçaforzha a la vocaçionvocazhion manifaturiera de Folina.
 
ElAl 12 de majo de 'l 1797 la caicasca la Repùblega de VeneçiaVenezhia e Folina la ghe va drio a tut elal resto de 'l Vèneto, drioe pasarla pasa sote la dominaçiondominazhion de l'[[Arciducà d'Austria]], apar cauxacolpa de i acordi stabilidistabilii da 'l [[Tratato de Campoformio|tratà de Canpoformio]].
 
Inte 'l 1813 elal nasnase a Folina, inte 'l palaç de 'l '700 logà viçin de l'Abaçìa, [[Jacopo Bernardi]], [[leterà]], [[eclexiàstego]], [[pedagogista]] e [[patriota]] co idee liberai. In cualità de [[capelan militar]] l'é stat a [[Venesia|Veneçia]] par la restaurada [[Repùblega de San Marco|Repùblega de San Marc]] durante l'[[asedio de 'l 1848/1849]]. Là lu l'à fat amiciçia co [[Daniele Manin]], [[Angelo Mengaldo|Àngelo Mengaldo]] e [[Nicołò Tommaseo|Nicolò Tomaxeo]]. Menbro influent de inportanti istituçion de carità, dopo na vita de studi l'é mort a Folina inte 'l 1897.
 
El 30 de dicenbre de 'l 1819 la [[Ceza (architetura)|cexa]] de Folina la vien tirada su a [[Parochia]], co 'l tìtol de [[cexa arcipretal]], graçie a 'l véscovo [[Vitòrio Vèneto|çenedes]] [[Joani Benedet Falier]]. Fin a cuel momento, la era stada na [[curaçìa]] che la dipendea da Valmaren. El primo arciprete l'é stat don Giobata Botexele da [[Fara de Sołigo|Cosanmartin]].
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/wiki/Fołina"