|
Al 12 de majo de 'l 1797 la casca la Repùblega de Venezhia e Folina la ghe va drio a tut al resto de 'l Vèneto, e la pasa sote la dominazhion de l'[[Arciducà d'Austria]], par colpa de i acordi stabilii da 'l [[Tratato de Campoformio|tratà de Canpoformio]].
Inte 'l 1813 al nase a Folina, inte 'l palaçpalazh de 'l '700 logàda viçindrio de l'Abaçìal’Abazhía, [[Jacopo Bernardi]], [[leterà]], [[eclexiàstego|eclesiàstego]], [[pedagogista]] e [[patriota]] code idee liberai. InCo cualità del’era [[capelan militar]] l'é stat a [[Venesia|VeneçiaVenezhia]] par la restaurada [[Repùblega de San Marco|Repùblega de San Marc]] durante l'[[asedio de 'l 1848/1849]]. Là lu l'à fat amiciçiaamicizhia co [[Daniele Manin]], [[Angelo Mengaldo|Àngelo Mengaldo]] e [[Nicołò Tommaseo|Nicolò TomaxeoTommaseo]]. Menbro influent de inportanti istituçionistituzhion de carità, dopo na vita de studi l'é mort a Folina inte 'l 1897.
ElAl 30 de dicenbre de 'l 1819 la [[Ceza (architetura)|cexacesa]] de Folina la vien tirada su adeventa [[Parochia]], co 'l tìtol de [[cexacesa arcipretal]], graçiegrazhie a 'l véscovo [[Vitòrio Vèneto|çenedeszhenedes]] [[Joani Benedet Falier]]. Fin a cuel momento,prima la era stadasol che na [[curaçìa]]curazhia chee la dipendea da ValmarenMarén. ElAl primo arciprete l'é stat don Giobata BotexeleBotesele da [[Fara de Sołigo|CosanmartinCol San Martin]].
Inte 'l 1865 la vien fondadamessa su a Folina la prima [[socetà de mutuo socorso]] e istruçionistruzhion de i operai de la [[Provincia de Trevizo|provincia]].
Inte la seconda metà de l'[[XIX secoło|OtoçentoOtozhento]] par l'industria de le stofe de Folina la vien colpida da na crixicrisi asé fisatremenda e zhà inte 'l 1891 nisun [[lanificio]] el <nowiki/>sarà pi vert.
ElAl 9 de novenbre de 'l 1917 el scuminçiascuminzhia a Folina l'[[An de la Fan]]; elal paexepaes elal vegnarà liberà sol che 'l 29 de otobre de 'l 1918.
Inte l'an de ocupaçionl’ocupazhion strìacaaustrìaca la à rixaltàrisaltà la figura de 'l piovan de [[Anacleto Milani]], [[prior]] de l'Abaçial’Abazhia de Folina e anca [[Sìndico|sìndaco]] de 'l paexepaes. Lu elal se à inpegnà par jutar la zentdhént contro le cativerie de i invaxoriinvasori, drio curar òrfani, maladi, mutiladi e diversamente àbili. Dopo, finidafinì la [[Prima guera mondiałe|guera]], elal se à anca ocupà de i gran restauri de 'lla conplesocesa monàstegoe l’Abazhia cistercense, scuaxi destrutrovinà da le bonbe, da 'l pasar de 'l tenp e da le zontedónte fate inte i sècoi, par portarloportarle da novo a 'l vecio splendor. I laorilavori de restauro i é tacadi zoscuminzhiadi inte 'l 1921.
ElAl 26 de agosto de 'l 1944, inte la [[Rexistensa italiana|RexistençaResistenzha,]], i à procesà [[Mario Min]] e [[Eraclea Zanette]], che po i é stadi copadi. Pochi didì pi vanti, inte i primi de setenbre, la piaçapiazha la é anca testimone de l'execuçionl’esecuzhion de do partigiani ([[Marco Tenpesta]] e [[Armando Fornasier]]) da parte dei todeschi che, i era drio portar vanti el restelament da [[Pieve de Sołigo|Pieve]] verso la [[Valada Trevixana|Valada Trevisana]], e a Folina i ghe vea da poc dat fogo aincendià na vintina de caxe e a 45 stalestàbie.
ElAl 5 de majo de 'l 1968 gh'enal évien la inauguraçion deinaugurà 'l comun novo, progetà da l'arch. Schiavet deda [[Conejan|Conajan]]. Inte i ani Otanta, invençeinvezhe, la vien fata su la scola media "Antonio Fogazzaro". In pi, elal Comun elal conpra el vecio [[colejo]] "San Giuseppe", co anca el'l cìnema e 'l palaçpalazh vecio de 'l comun, e 'l ghe costruiscostruise sora elal parco e i inpianti sportivi.
IntràInte i ani '90 e i ani '002000 i vien fati su la caxacasa de ripoxoriposo, l'auditòrium e la biblioteca. La vien anca scuminçiadascuminzhiada na gran òpera de ricualificaçionricualificazhion urbana e infrastrutural. El svilupo produtivo el continua sença fermarse e 'l crea un numero bel alt de posti de laoro.
Inte 'l decenio 2014-2024 la promoçion turìstega de Folina, da 'l 2017 menbro de l'[[Associazione dei Borghi più Belli d'Italia]], la deventascuminzhia dea proporçiondeventàr naçionaifamosa e internaçionai inte 'l senc' deper la culturamusica e de la spiritualitàcultura. ElAl violinista [[Uto Ughi]], che l'à ancasonà fatpi anvolte bondentro nùmero de concerti inte l'Abaçial’Abazhia, inte 'l 2015 l'èà stat insignì coricevest le Ciaveciave de la Çitàzità de Folina. Inte 'l 2017, durante le celebraçion naçionai pa i 100 ani de la [[Prima guera mondiałe|Prima Guera Mondial]], co 'l patrocinio de la [[Prexidença de 'l Consejo de i Ministri|Presidenzha de 'l Consejo de i Ministri]], i é stati fati i concerti ''Quartetti Ungarettiani'' e ''Il Galateo in Bosco'', co mùxeghe'e múseghe de [[Mirco de Stefani]], dedicadi a [[UngaretiGiuseppe Ungaretti|Ungaretti]] e [[ZanzotoAndrea Zanzotto|Zanzotto]]. Inte 'l 2021, par le celebraçioncelebrazhion de i 700 ani da la nàsita de [[Dante Alighieri]] e de 100 ani de la nàsita de ZanzotoZanzotto, il’orchestra é"Odhecaton" statila exeguidià dasonà 'l'ensemble polifònego "Odhecaton" el ''Canto XXXIII del Paradiso'' e ''Dove io vedo'', scrivesti da De Stefani<ref>https://www.trevisotoday.it/video/dante-zanzotto-odhecanon-ensemble-abbazia-follina.html</ref>. Inte 'l 2022 Folina la òspitaà ospità la 22^ asenblea naçionalnazhional de i Borghi pi Bei de l'Italia, e in sta ocaxionocasión i Odhecaton i sonaa sonà le ''Canzoni dal Monte Ventoso'' de De Stefani su testi de 'l [[Petrarca]]. Co 'l patrocinio de 'l [[Parlamento Eoropeo|Parlamento Europeo]], inte 'l majo 2024 i Odhecaton i sona i ''Cori di Boezio'', scrivesti senpre da De Stefani par i 1500 ani de 'l [[De Consolatione Philosophiae]] de [[Severino Boezio]], òpera asé inportant par la cultura europea.
=== Sìnboi ===
ElAl stema e 'l gonfalon i é stadi concedesti co 'l D.P.R. de 'l 6 de otobre de 'l 1953. Se lezelèdhe testuai parole:
«Troncato: il primo di rosso, al follo antico d'argento che compie la follatura di un drappo d'azzurro, il secondo d'argento alla torre civica di rosso, uscente dalla punta, finestrata del campo, caricata di un quadrante d'argento di antico orologio veneto, con sfere e ore di nero. In basso attraversante la torre, la scritta in nero A FVLLONIBVS. Ornamenti esteriori da Comune.»
ElAl gonfalon l'é un drapo de celestinceleste.
== Monumenti e loghi de interese ==
| 