Wikipedia

Difarense intrà łe version de "Lenguìstega"

Navega in tel istorego in manjiera interativa
[Version verifegà][Version verifegà]
← Difarensa pì vèciaDifarensa pì nova →
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
VixuałeWikitesto
Nessun oggetto della modifica
p fix, replaced: on → un (15)
Targheta: Canbio faxesto co AWB
Riga 7:
La lenguistega ła ga come fin cheło de capire profondamente e dare definision a łe carateristeghe del lenguajo, traerso l'anałixi de łe lengue del mondo, indagando e descrivendoghine łe [[Struturasion (semiotega)|struturasion]] de łe lengue, par capire come che łe xe e sercando de capire el parché łe xe come che łe xe (e anca capire el parché no łe xe inte n'altra manjiera).<ref name="Dryer2008">{{Cita|Dryer 2008}}.</ref> El personajo che fa sto laoro el xe ciamà ''lenguista''.
 
El fin de onun lenguista de consenguensa no l'è cheło de studiarse łe lengue par inpararle e parlarle. On exenpio par far capire mejo el laoro de onun lenguista, l'è par exenpio ła distinsion intrà onun piłota de aerei e onun mecanego: On piłota de aerei el conose i comandi par piłotar onun aereo, el conose ogni boton e ła so funsion, onun mecanego inveçe el conose parti ungiołe del aereo, come ste cua łe sia conese intrà de łore e come che mese insieme łe fasa volare l'aereo.<ref name="GenettiDef" /> Stando in sta idea, onun piłota nol saria in grado de riconosare i çircuiti de l'aereoplano e inte ła stesa manjiera onun mecanego nol ga neçesariamente da esar bon de piłotare onun aereo. In sta idea, el lenguista corisponde al mecanego, el [[połiglota]] corisponde al piłota. Podemo dire che el połiglota l'è cheła persona che conose e ga padronansa de lenguajo in tante łengue e el lenguista l'è cheła persona che studia profondamente el sistema de łe lengue, sensa fermarse so ła superfiçe par dopararle.
 
=== Sincronia e diacronia ===
La lenguistega indaga łe lengue segondo do aparense:
 
* '''Sincronego''': l'è cheła parte che serca de studiare na lengua o na so carateristega so onun determinà momento storego (prexente o pasà), sensa interesarse del so aspeto diacronego. La branca che fa el studio sincronego, l'è ła [[lenguistega sincronega]].<ref>{{cita|Graffi e Scalise 2002|p. 43}}.</ref>
* '''Diacronego''': l'è cheła parte che serca de studiare i canbiamenti de na lengua inte el tenpo. La branca che fa el studio diacronega, l'è ła [[lenguistega storega]].
 
Ogni liveło de na lengua (da ła fonołoxia a ła semantega e a ła pragmadega) połe esare studià sia sincronegamente che diacronegamente: par exenpio, se połe studiar el sistema nominałe del [[Łéngoa latina|latin]] (o sia łe declinasion: cuałi che łe xe e come che łe xe struturae) par come l'è sta conservà inte i testi leterari de onun determinà periodo (studio sincronego) o se no se połe ricostruirghine i canbiamenti che i ga portà al sistema nominałe latin par come che ło vardemo, seguendo ła so storia dal [[Lengua protoindoeoropea|protoindoeoropeo]] fin al latin (studio diacronego).
 
=== Sotodisipline ===
La lenguistega l'è onun canpo de riçerca grando che ła ciapa drento tante disipline e algune de ste cua łe xe cołegade a łe varie parti che łe costituise onun sistema lengua. Le prinçipałi sotodisipline de ła lenguistega (che łe corisponde in linea de masima ai livełi che i conpone onun sistema łengua) i xe:
* la [[fonetega]] e la [[fonołoxia]], che łe rivarda al sistema de soni de łe lengue
* la [[Morfołoxia (lenguistega)|morfołoxia]], che ła studia ła strutura interna de łe parołe
Riga 28:
A segonda dei ponti de vista co el cual el lenguajo el njien studià, xe pusibiłe far altre distinsion e de conseguensa altre sotodisipline:
* la [[lenguistica descritiva]], che ła se ocupa de documentar e descrivare łe łengue del mondo
* la [[lenguistica storega]], che l'anałixa iu fenomani lenguisteghi da onun ponto de vista storego
* la [[soçołenguistega]], la [[diałetoloxia]], la [[xiołenguistega]] e l'[[Etno-lenguistega|etnolenguistega]], che łe se ocupa de vari aspeti soçałi e de variasion xiografega e diałetałe.
* la [[Psico-lenguistica|psicolinguistica]], la [[neurolenguistega]] e [[lenguistiga cognitiva]], che łe se ocupa de łe carateristeghe psico-cognitive e neurołoxeghe del lenguajo
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/wiki/Lenguìstega"