Difarense intrà łe version de "Ludovico Manin"

Quando el se ga dà ała vita publica, el xe sta sùbito notà par ła so xeneroxità, ła so onestà, ła so gentiłezsagentiłesa e soratuto ła so richesa. A vintisiè ani el xe sta ełeto capitan de [[Vicensa]], po de [[Verona]] dove el ga dovesto frontegiar ł'ałuvion del [[1757]], infine de [[Bresia]]. 'Ntel [[1764]] el xe sta nominà ''procuratore di San Marco de ultra''. 'Ntel [[1769]] el ga domandà e el ga otegnuo de non coerzare 'na carica a motivo deła so sałute malferma e anca parché el gera on pitosto sordo. 'Ntel [[1787]] el xe sta sielto par onorar papa [[Pio VI]] mentre el traversava i posedimenti de Venesia, e el Papa ło ga riconpensà nominandoło cavalier e atribuendoghe pareci priviłegi spirituałi.

Ała morte del doxe [[Paolo Renier]], el nome de Lodovico Manin el xe sta sùbito uno dei pì getonà, prinsipalmente a motivo deła so richesa e dei biłanci dixastrai deło stato: a Venesia, infati, el doxe el doveva provedare con mezsimezi propri a parece spese publiche. A pare che anca el predecesor, in punto de morte, gavese previsto ł'ełesion de Lodovico Manin.

Questi el capiva perfetamente de non esare tanto bon de rezsareresare ła dignità dogałe; non apena el ga capìo de esare el candidato favorìo el ga sercà de schermirse: el ga tacà a dire che ła nobiltà deła so fameja ła gera recente e quindi no 'l gera degno de esare ełeto al dogado, po el se ga prexentà in lagreme a ł'asenblea ełetorałe sconxurando de non ełexarlo. El xe sta invese ełeto al primo bałotajo con ventioto voti (ł'asenblea ełetorałe ła gera conposta de 41 menbri), e tra el tripudio xenerałe sircołò ła voxe ''I ga fato doxe un furlan, la republica xe morta!''. El verbałe deła so ełesion el xe ancora conservà 'nte ła biblioteca de pałazsopałaso Giustinian, ałe ''Zattere'' a Venesia. Quando ca ghe xe sta comunicà ł'ełesion, el se ga sentìo małe e el ga dovesto metarse in łeto.

Łe feste par sołenizsarsołenisar ła so ełesion łe ga conportà spexe enormi: 'ntel tradisionałe giro de piaza, in cui a gera tradision che el doxe neoełeto el lanciase monede ai venesiani, Lodovico Manin el ga lancià soło monede d'oro, faxendose tegner drio da incaricai che i lanciase quełe d'argento; el ga vołesto che el corteo el 'ndase lentamente par poder lanciare pì monede. Ła spexa conplesiva par i festegiamenti el gera sta de 458.197,2 łire venesiane, pagae par manco de on quarto dała republica e par ła magior parte dal doxe di scarsea soa. Anca a Trevixo a ghe xe sta festegiamenti, culminà co ła reałizsasionreałisasion de 'na machina sènica par i foghi artifixiałi.

Ałe sedute del ''Magior Consiglio'' dei dì sucesivi, indove a se doveva decidare se cedare ałe richieste fransexi, el se ga presentà pałido e con voxe tremante: [[Napoleon]] el pretendeva ła creasion de on rexime democratego al posto de ł'ołigarchia, ło sbarco de on'armada de 4.000 soldati fransexi a Venesia (e a sarìa sta ła prima volta de on exercito straniero a Venesia da ł'epoca deła fondasion), ła consegna de alcuni capitani venesiani che i gaveva conbatù ł'exercito fransexe invasor in teraferma. El dì [[8 de majo]] el doxe el se ga dichiarà pronto a metare zò łe insegne ducałi 'nte łe man dei capi deła rivołusion, invitando 'ntel contenpo tute łe magistrature ało steso paso: a pare che uno dei consijeri ducałi, tal Francesco Pesaro, el gavese invese spronà el doxe a scapare a [[Zara (Croazia)|Zara]], posedimento venesian 'nte ła [[DalmazsiaDalmasia]] ancora fedełe e sicura. El [[12 de majo]] a se ga svolta ł'ultima riunion del ''Magior Consiglio'', in cui, pur non esendo rivà al numaro łegałe, a xe sta decixo de acetar in tuto e par tuto łe richieste de Bonaparte. A se ga decixo anca ło sgombaro dei soldati ''schiavoni'' da Venesia, cusì da non determinare incidenti quando ca fuse entrà in sità i miłitari fransexi. El [[15 de majo]] el doxe el ga łasà el palazo ducałe par ritirarse 'ntel palazo deła so fameja, e i fransexi i xe entrà a Venesia.

Ł'ultima seduta del ''Magior Consiglio'' ła xe sta descrita da [[Ippolito Nievo]] 'ntel romanzsoromanzo [[Le confessioni di un italiano]].

Ła [[DalmazsiaDalmasia]], posedimento de VenezsaVenesia, ła xe sta conquistà dai [[Asburgo]] dopo ła fine de Venesia.

Dopo ł'abdicasion, Lodovico Manin el ga rifiutà de diventar capo deła munisipałità provisoria, e el ga smeso de frequentar ła bona società: no 'l se faxeva catare in caxa quando che i ło sercasercava, no 'l partecipava ai pranzsipransi de eticheta, no l'andava pì a teatro, no el ga fato pì da [[sàntoło]]. El ga Dovestodovesto dare indrìo łe insegne ducałi, che łe xe sta bruxà dała munisipałità provisoria in piaza San Marco insieme al "livro d'oro", el registro dełe fameje patrizsiepatrisie che łe costituiva ł'ołigarchia. Dovendo pasejar parecio par motivi de sałute, el vegneva insultà del popoło, che el rinpianzsevarinpianseva el governo pasào. El vołeva finir i so dì inte on [[convento]], ma gnanca questo a ghe xe sta posibiłe.

A sarìa masa façiłe criticarlo come on omo debołe e responsabiłe deła fine de Venesia. A bisogna invese dir che ła fine de Venesia ła vegneva da distante, da non èsare sta bona a rinovarse, al vołer mantegnere a tuti i costi magistrature che łe gera oramai inadeguate, de aver mandà fora da Venesia tute łe persone che łe gaveva capìo ca gera necesario on rinovamento. Manin el xe sta sì on doxe debołe e inadeguato, ma profondamente onesto, che no 'l ga mai vołesto fare i so intaresi, che el se ga rifiutà de diventare on pajazsopajaso 'nte łe man de Napoleon che, a pì de 70 ani, no 'l gheva ła forsa fixica e morałe di ciapar su e scapar in DalmazsiaDalmasia. A se ghe deve riconosare - soratuto - el fato che el ga sparagnà a Venesia de èsare bonbardà.