Difarense intrà łe version de "Clima"
| [Revixion njiancora controłà] | [Revixion njiancora controłà] |
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
p Bot: Zonto: krc:Климат |
p Bot: Zonto: pnb:کلائمیٹ; modifiche estetiche |
||
Riga 3:
Ła siensa che studia el clima xe ła [[climatołogia]].
== Ełementi e fatori de'l clima ==
I ''ełementi de'l clima'' i xe che i fenomeni fixici mixurabiłi (che i vien mixurai da łe [[stasion meteo]]) che inte łe łoro difarenti conbinasion i definise el clima. Pa ''fatori de'l clima'' se intende inveçe łe condision che produxe variasion so i ełementi de'l clima: i se połe distinguere in ''fatori xonałi'' e ''fatori giografici''.
==== Ełementi ====
* [[insołasion]]
Riga 16:
* [[nuvołoxità]]
==== Fatori ====
Fatori xonałi:
Riga 28:
* atività antropega
== Clasifegasion de'l clima ==
Cofà baxe par clasifegare i climi vien doparà varie variabiłi atmosfereghe. Data ła disponibiłità de i dati de [[tenperadura]], racolti da łe varie stasion de oservasion prexenti in tuto el mondo, uno dei sistemi de clasifegasion de'l clima pì difuxi el gheva come baxe propio łe '''medie mensiłi de ła tenperadura'''. In sto modo se sudivide i climi in tri grupi prinçipali:
* ''climi sensa inverno'' o ''climi de ła base latitudini'', overosipia in nesun mexe de'l ano ła tenperadura media xe inferiore a i 18 °C;
* ''climi sensa istà'' o ''climi de łe alte latitudini'', overosipia in nesun mexe de'l ano ła tenperadura media xe superiore a i 10 °C;
* ''climi de łe medie latitudini'', overosipia i climi có na stajon estiva e una invernałe che i se trova in mexo a i primi do (fra i ''sensa inverno'' e i ''sensa istà'').
In sto maniera ogni emisfero de ła tera el vien sudivixo in tre da do [[ixoterma|ixoterme]]: cueła de i 18 °C de'l mexe manco caldo e cueła de i 10 °C de'l mexe pì caldo. L'area dełimità da ste do ixoterme xe aponto cueła de i ''climi de łe medie latitudini''.
Altra variabiłe climatega uxà pa clasifegare i climi xe łe '''[[precipitasion]]''', anca par sta variabiłe ghe xe gran disponibiłità de dati dato che i vien tirai su senpre da łe stasion meteo che tira xo anca ła tenperadura. Có sto sistema se połe sudividare el globo, stavolta có łe [[ixoiete]] in sete rejon.
Riga 50:
* I ''climi de łe alte latitudini'', regołai da mase de aria połari e artiche.
Uxando łe precipitasion e 'l [[evapotraspirasion]] el climatołogo merican [[C. W. Thornthwaite]] el ga idea un modo pa clasifegare
Werner H. Terjung, inte'l [[1970]], ga proposto na clasifegasion de i climi baxà so ła '''[[insołasion]]''' e so ła '''[[radiasion neta]]'''.
==== Sistema Köppen-Geiger ====
Inte'l 1918 [[Wladimir Köppen]] de'l università de Graz ga inventà un sistema de clasifegasion (in gran parte enpirico) baxà so le medie mensiłi de tenperadure e precipitasion. Inte i ani el xe sta rivisto e estexo da i so alievi e el '''sistema de'l Kõppen''' el xe tutora uno dei sistemi de clasifegasion pì uxai. Sto sistema el xe caraterixà da un codexe de letere che łe indica i prinçipałi grupi de climi e i vari sotogrupi.
I grupi prinçipali i xe sincue:
* '''A''': ''climi tropicałi'', tenperadura media senpre superiore a i 18 °C, nó stajon invernałe, precipitasion abondanti che łe supera ła evaporasion anua.
* '''B''': ''climi aridi'', evaporasion potensiałe ła supera łe precipitasion anue.
* '''C''': ''climi tenperati caldi'' (o pi coretamente ''mexotermici''), el mexe pì fredo ga na tenperadura media inferior a 18 °C ma superior a -3 °C, almanco un mexe ga na tenperadura media sora i 10 °C.
* '''D''': ''climi nivałi'' (o ''microtermici''), el mexe pì fredo ga na tenperadura inferior a i -3 °C, ła tenperadura media de'l mexe pì caldo xe sora i 10 °C.
* '''E''': ''climi glasiałi'', ła tenperadura media de'm mexe pì caldo xe mando de 10 °C.
I sotogrupi, overosipia łe seconde letare de' codexe:
* '''S'''<ref name=aridi>va soło in abinamento có ła letera B, overosipia i climi aridi</ref>: ''clima de ła stepa'', clima semiarido có çirca 380-760 mm de precipitasion anue.
Riga 71:
* '''m'''<ref>se aplica soło a'l grupo ''A''</ref>: ''clima de ła foresta pluviałe''.
Pa diferensiare ncora de pì i climi el Kõppen el ga xontà na tersa letera al codexe:
* '''a'''<ref name=CeD >se abina a i climi ''C'' e ''D''</ref>: istà tanto calda, tenperadura media de'l mexe pì caldo superiore a i 22 °C.
* '''b'''<ref name=CeD />: istà calda, tenperadura media de'l mexe pì caldo inferiore a i 22 °C.
* '''c'''<ref name=CeD />: istà curta e fresca, manco de 4 mexi sora i 10 °C.
* '''d'''<ref>se abina soło a'l clima ''D''</ref>: inverno tanto fredo, mexe pì fredo soto i -38 °C.
* '''h'''<ref name=aridi />: caldo suto, media anua sora i 18 °C.
* '''k'''<ref name=aridi />: fredo suto, media anua soto i 18 °C.
Metendo insieme ste letere se otien el codexe conpleto de un determinato clima. A volte ła tersa letera no serve ma in çerti caxi ghe vołe tute e tre łe letare pa identificar un clima.
== Note ==
<references/>
Riga 142:
[[oc:Clima]]
[[pl:Klimat]]
[[pnb:کلائمیٹ]]
[[pt:Clima]]
[[ro:Climă]]
| |||