Difarense intrà łe version de "Todesco ałeman"
| [Revixion njiancora controłà] | [Revixion njiancora controłà] |
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
p r2.7.1) (Bot: Zonto: lt:Alemanų tarmės |
p Bot: Fixing redirects |
||
Riga 1:
El '''todesco ałeman''', o senplisemente '''ałeman''', el xe na serie de varianti de ła łéngoa alta todesca, cioè "diałeti" del [[
El vien parlà da serca 10 miłioni de persone inte'l [[Baden-Württemberg]] inte'l sud de ła [[Germania|Jermania]], in [[Alsazia]], in [[Svìzera|Svisera]] e inte ła rejon austriaca del [[Vorarlberg]] e anca intel [[Liechtenstein]].
[[File:Heutige_oberdeutsche_Mundarten_neu.PNG|thumb|350px|Difuxion de łe prinsipałi varianti de ła łéngoa todesca, l'ałeman el xe cołorà de roso]]
== Sudivixion ==
Qua podee catar na sudivixion de łe varie varianti de l'ałeman. El nome spesifego tante volte no'l existe, dunque el sarà asà el nome in [[
=== ''Schwäbisch'' (Svevo) ===
El '''''Schwäbisch''''' el xe parlà in parte del [[Baden-Württemberg]] e de ła [[Bavaria]]. El prexenta afinità col [[Bavarexe|diałeto bavarexe]].
łe sità pi grande onde che'l xe parlà łe xe [[Stocarda]], [[Augsburg|Augusta]], [[Ulm]], [[Reutlingen]] e [[Tubinga]].
El ''Schwäbisch'' el xe caraterixà da ła prexensa de ła paroła seltica ''keja'' ("cascar"). In oltre i fonemi todeschi '''hûs''', '''îs''' i deventa '''hous''', '''eis''' ({{IPA|ejs}}) e no '''huus/hüüs''', '''iis''' cofà inte qûeł' altri diałeti ''ałemani''.
Riga 23:
=== ''Hochalemannisch'' (Alto Ałeman) ===
El''''''Hochalemannisch''''' el xe un diałeto parlà inte ła [[Svìzera|Svisera]] jermanòfona, in [[Liechtenstein]], in [[Alsazia]] ([[Fransa]]) e in coalche comun tałian.
Carateristeghe: el sono /{{IPA|k}}/ el deventa el [[Fricativo]] {{IPA|x}}, e no {{IPA|kʰ}} o {{IPA|kx}} cofà in Baso Ałeman.
Existe difarenti varianti:
* el''Hochalemannisch'' vero e propio, parlà in [[Svìzera|Svisera]] a [[Xurigo]], a [[Bienne]] e in tanti altri comuni;
* el ''Liechtensteinisch'', diałeto parlà in [[Liechtenstein]];
* el ''Schweizerdeutsch'';
Riga 35:
==== ''Schweizerdeutsch'' (Svisero todesco) ====
Parlà oviamente inte ła [[Svìzera|Svisera]] jermanòfona, el se devide in ''Westschweizerdeutsch'' (Svisero todesco osidentałe) e ''Ostschweizerdeutsch'' (Svisero todesco orientałe).
łe difarense infra ste do varianti łe xe intel ditongo {{IPA|ei ou øi}} (e non {{IPA|ai au ɔi}}) e inte i verbi co do forme plurałi ({{IPA|-ə -ət -ə}}) (e no co na soła, come che invese càpita normalmente {{IPA|-əd̥ -əd̥ -əd̥}}).
Riga 43:
El xe na variante menor de l'alto ałeman che no'l prexenta ditonghi ({{IPA|ʃniːə(n) buːə(n)}} e gnanca {{IPA|ʃneijə bouwə}}) e tre forme plurałi par i verbi ({{IPA|-ə(n) -ət -ənt}}). łe finałi łe xe mantegeste anca intel plurałe.
El vien parlà in tanti canton e comuni [[
In seguito ai spostamenti de l'etnìa [[Walser]], el se ga po difondest anca inte'l Canton Tisin e intel Canton Grixoni ([[Svìzera|Svisera]]), in [[Liechtenstein]], intel [[Vorarlberg]] ([[Austria]]) e a [[Gressoney]] ([[Itałia]]).
=== ''Niederalemannisch'' (Baso Ałeman) ===
El '''''Niederalemannisch''''' el xe un diałeto ałeman parlà in [[Baviera]] e [[Baden-Württemberg]] ([[Germania|Jermania]]), in [[Svìzera|Svisera]], inte na banda de l'[[Alsazia]] ([[Fransa]]) e inte'l [[Vorarlberg]] ([[Austria]]).
Existe ste varianti menori:
Riga 59:
L''''''Oberrheinalemannisch''''' el xe na sub-partision del baso ałeman. L'existe in do varianti:
* el ''Baseldeutsch'' (Todesco de [[Baxiłea]]), parlà escluxivamente intel Canton de [[Baxiłea]] ([[Svìzera|Svisera]]);
* l'''Elsässisch'' (Alsazian), parlà soratut inte łe xone visine a ła sità de [[Colmar]] e a [[Strasburgo]] ([[Fransa]]).
| |||