|
El '''tema''' de na paroła l'è fato da ła [[raixa]] pislongà da un sufiso de racordo che 'l ła łiga aco łe [[dexinenzsa|dexinenzse]] e 'l ła clasìfica (drio vari criteri) asegnàndoghe un grupo.
Par exenpio in itałian i verbi ''parl-a-re, ved-e-re, dorm-i-re'' i ga na raixa (parl-, ved-, dorm-) e ła dexinenzsa finałe de l'infinìo (-re) e dopo i ga na vocal de racordo che ła ne dixe anca el grupo de coniugazsion (prima: -a- ; secónda: -e- ; terzsa: -i-) oltre a łigar raixa e dexinenzsa. Se dixe 'łora che ''parla- , vede- , dormi-'' i xe i temi de l'infinìo par ła prima/secónda/terzsa coniugazsion rispetivamente.
Verbi come ''parl-av-o, parl-av-i , ved-ev-o, ved-ev-i , dorm-iv-o, dorm-iv-i'' in itałian i à na raixa (parl-, ved-, dorm-) e tuti quanti łe stése dexinenzse personałi (-o / -i); ,po nai raixa (parl-, ved-, dorm-) ega un sufiso de racordo (-av- , -ev- , -iv-) che 'l raprexenta anca el tenpo inparfeto łigando ła raixa co łe dexinenzse. Se dixe 'łora che ''parlav- , vedev- , dormiv-'' i xe temi de l'inparfeto parché i ciapaslónga ła raixa e i ła méte 'ntel grupo dei verbi a l'inparfeto faxendo ła baxe par coniugar łe vóxe de l'inparfeto.
'Sto mecanismo qua che in łatin l'era ben sviłupà e regołar, col tenpo el tende sparir: par exenpio in itałian fórme come "parl-i, ved-i, dorm-i" łe fa védar diretamente raixa e dexinenzsa senzsa sufisi de racordo.
In vèneto 'stoel mecanismo quatema l'è quaxi spariòsparìo parvisto che se fa fadiga védarlo da exenpiosoło: gh'è restà exenpi come ''i parl-av-a, i sav-é-a, i fin-ì-a'' e come ''parl-a-r, sav-e-r, fin-i-r'' ma'ndo inche unse sacopol dir che ''parlav- , savé- , finì-'' i xe temi de altril'inparfeto caxi e che ''parla- , save- , fini-'' i xe temi de l'infinìo de ła prima/secónda/terzsa coniugazsion. Ma l'inparfeto el ga anca varianti come "i parléa, i finéa" o come "te savivi, te vegnivi" ónde che łe coniugazsion in -a- / -e- / -i- łe tende confóndarse. Anca al futuro łe dexinenzse vènete łe se ga fuxo fra de łore e no łe depende pi dal tema ma diretamente da ła raixa come ''i parl-arìaarà, i sav-arìaarà , i dorm-irìairà'' dato che no ghe xe mìa pi na distinzsion ciara fra i temi in -a- / -e-. In 'sti caxi qua se preferise ciapar -arìaarà come na dexinenzsa intiéraintiera che ła se taca drita a ła raixa independentemente che ła sia de ła prima coniugazsion (parl-ar) o secónda coniugazsion (sav-er) e co l'inparfeto se tende far istéso, considerando -ava , -éa , -ìa come dexinenzse intiere che se taca drite a łe raixe senzsa pi tegner cónto del tema.
[[Categoria: Gramatica]]
|
