|
Ła '''lexeleje''' o '''Leje''' (da ła [[łéngoa latina]] ''lex'', ato normativo) xè un conseto che 'l se lega a vari canpi sientifisi e tecnisi.
== Definision ==
* Inte'l [[derito|dirito]], ła lexeleje ła xè un ato normativo, vałe a dire un ato xuridicoxuridego che costituise fonte del dirito, de norme primarie, che łe pone prinsipi o i individua regołe conportamentałi de cui se inpone l'oservansa inte i [[teritorio|teritori]] o inte łe agregasion sociałi ([[nasion]]ałi, pùłitighe o comunque de pì individui) cui ła xè destinà.
* Inte ła [[matemàtega]] e inte ła loxicaloxega matemàtega, na lexeleje ła xè 'n afermasion provà a partire da un insieme de ipotexi de partensa, e ła gà vałore asoluto inte'l anbito de vałidità de łe dete ipotexi. Pì coretamente łe "lexi" łe vien ciamàe [[teorema|teoremi]].
* Inte ła [[fixega|fìxicafìxega]], inte ła [[chìmega]] e inte altre sciense par łe quałi xè posibiłe adotare [[metodo sientifico|metodi sperimentałi rigoroxi]] (quałi ripetision de ła mexura, inequivoca identificasionidentifegasion de łe condision al contorno) ła lexeleje xè na relasion de tipo matemàtego che lega do o pì [[Grandesa|grandese]] mexurabiłi; pol essare el rixultato de un modèło teoricoteorego suportà da dati sperimentałi, opùr na pura formałixasion de regołarità oservàe sperimentalmente che acuista vałore preditivo par eventi simiłi, entro limiti ben definìi.
{{varda anca|FìxicaFìxega{{!}}Lexi Fìxighe}}
** In [[probabiłità]] però par ''lexeleje de na variabiłe aleatoria'' se intende na particołarepartegołare funsion che ne descrive el conportamento.
* In altre sciense, cofà (par exenpio, ma nò soło) inte 'l [[economia]], inte łe sciense sociałi, biołogichebiołoxeghe e medichemedeghe, ła lexeleje xè pì speso un conseto asertivo xeneralmente descritivo de talune regołarità riscontrabiłi inte'l mondo reałe, par lo pì enpiricamenteenpiregamente dexunte da rilevasion sperimentałe o storega, e che vien a asumare un vałore preditivo.
Inte'l anbito xuridicoxuridego o sperimentałe, ła lexeleje ła xèxe donca na formuła che gabiaxe raxuntorivada łaai nesesarianesesàri eficaciaefeti espresivaespresivi par rejistrare e/o prevedere andamenti e/o conportamenti, secondo na sintexi efetuà ''ex ante'' inte'l caxo de ła lexeleje xuridicaxuridega (poichépo-ché ła lexeleje presede ła so sucesiva oservansa), o ''ex post'' inte'l caxo de ła lexeleje enpiricaenpirega (poichépo-ché ła lexeleje segue ła rilevasion sperimentałe de na regołarità). Łe lexi puramente matemàteghe, d'altra parte, łe gà na vałidità asołuta e atenporałe che mal se riconduse a ła presedente definision.
== Varda anca ==
| 