Difarense intrà łe version de "Oriago"

Oriago ła xe ‘na [[frasion]] del comun de [[Mira]], in [[provinsia de Venesia]]. Co’ i so 10 745 abitanti ła xe ła pì popołoxa frasion del comun (se se tiene conto che’l caołogo xe ofisialmente spartìo ‘nte i do borghi de [[Mira Taglio]] e [[Mira Porte]]).

 

El xe ‘l segondo paexe de ła [[Riviera del Brenta]] (sorxe so’l [[Navìlio]]) vegnindo da est.

 

== Orìxeni del nome ==

Oriago jera antigamente indegà cofà Aurilia (documenti del [[IX sècoło]]), e drìoman ofà Aureliacus ([[994]]), Aurilagus ([[996]]), Auriglago ([[1077]]), Portu Orlaci ([[1143]]) e Urgiago ([[1295]]). So ła baxe de ste considerasion, il toponemo dovarìa èsar metesto in rełasion al nome łatin Aurelius, fursi un propietario teriero (i cui tegnéri jera diti, ‘ntel conpleso, praedium Aureliacum) o da avisinar a ła [[via Aurelia]] (cuà ghe rivava un so ramèjo).

Se note che ła dexinensa -ago xe frecuente in tuto el [[Veneto]] (A se varde, ad exenpio, i caxi de łe visine [[Borbiago]] e [[Chirignago]]). Revardo a ciò, calche studioxo (cofà Cesira Gasparotto) ghe ga identifiegà ła paroła lacus "łago", da cołegar a un spècio d’àcua o un pałùo.

 

== Storia ==

In pasà ła xona de Oriago jera paltanoxa, in continuità co’ ła visina [[Laguna Veneta]]. El so territorio xe stà a łe dependense de l'[[abasia de Sant'Ilario]].

 

Oriago raprexentava l'ùltema piasaforte padoana de ła [[Riviera del Brenta]] prima di entrar ‘nte i teritori de ła [[Serenisima]] (Repùblega de Veneisa|Serenisima) e xe stà par sta raxon al sentro de continui conbatiménti. Si sa che ‘ntel [[1360]] [[Francesco Da Carrara]], siór da Padoa, ghe ga fato tirar su ‘na fortesa, può costruìa da novo ‘ntel 1378 dopo che i Venesiani ło gavea constrinxesto a desfarla.

 

== Łoghi de intarese culturałe ==

 

Ła [[parochiałe prinsipałe]], intitołada a [[Santa Maria Maddalena]], xe stà scominsià ‘ntel [[XV sècoło]] e modifegada ‘ntel [[Sincuesento]]. A navada ùgnoła co’ capèłe łaterałe, ła conserva ‘na téła atribuìa a [[Francesco Vecellio]].

 

Ła segonda céxa parochiałe de ła frasion, intitołada a San Pietro Apostolo e de architetura novesentesca, se cata łongo ła riva sud del navìlio del Brenta. Cui, ogni segonda doménega del mexe a łee ore 16.00, vien sełebrà ła [[Mesa tridentina]] in [[łatin]] drìo el rito presedente el Conséjo Vaticano II (forma straordenaria del rito roman), in conformità al bomò pròpio [[Summorum Pontificum]] de [[papa Benedetto XVI]].

 

Come tuta ła [[Riviera del Brenta]], ‘ntel paese ghe xe un gran nùmaro de [[viłe venete]]. Se recorda:

 

[[Pałaso Moro]] ([[XV secolo]]);

[[Viła Gradenigo]] ([[XVI sècoło]]), co’ afreschi atribuìi a [[Benedetto Caliari]], so fradèło [[Paolo Veronese|Veronese]].

 

== Univarsità ==

Ła xa citada [[Viła Mocenigo ła xe stà una de łe sedi de ła Facoltà de Economia de l'[[Università Ca' Foscari de Venesia]]. Revardava in partegołar i corsi in Economia e Gestion dei Servisi Torìsteghi, in Economia dei Sistemi Torìsteghi, el [[master in Economia del Turismo]] e ‘l sentro de riserca [[CISET]].

 

== Infrastruture e trasporti ==

Inaxonta, łongo ła riviera, Oriago ła xe traversada da ła ex [[Strada statale 11 Padana Superiore]] (SS 11) deso strada rejonałe 11 Padana Superiore (SR 11) che traversa da ovest a est ła parte setentrionałe (superior) de ła [[Pianura Padana]] scominsiando da Torin e finìndo a Venesia.

 

== Ferovie ==

Ła [[Stasion de Oriago]] xe ponesta so ła [[ferovia Adria-Mestre]] e ła xe sevìa da łe corse rejonałi svolxeste da [[Sistemi Teritoriałi]] ‘nte l’anbito del contrato de servisio stipułà co’ ła [[Rejon del Veneto]].

Dal [[1885]] al [[1954]] ła sità xe stà traversà da ła [[tranvia Padova-Piove di Sacco]] de łe Guidovie Centrali Venete (grupo [[Società Veneta]]), che ‘nte [[1918]] xe stà ełetrefegà e ‘ntel [[1931]] ga vedesto pròpio a Oriago ła reałixasion de un percorso che ga portà el binario tranvario a percorer un trato afiancando ła ferovia, ła cui stasion ga visto alcuni binari dedicai a łe corse tranviarie.

 

== Mobiłità urbana==

I trasporti urbani e interurbani de Oriago vien svolxesti co’ autoservisi de łinea xestìi da [[ACTV]].