Stajon

La stajon ła xe cadaun dei perìodi co el cuało el xe sudividesto el ano sołare. Ghe xe difarenti manjiere par definir na stajon: chełi doparai pì comunamente i xe ła sudivixion astronòmega e cheła meteorołòxega.

Par ła sudivixion de tipo astronòmego, na stajon, ła xe on intervało de tenpo che el intercore intrà on ecuinòsio e on solstìsio; i se difarénsia cuindi in cuatro stajon: ła primavera, [[ła istà, el autuno e el inverno; cadauna de ste cà łe ga na durada costante de 3 mexi e ła xe ben definia inte ła corsa de l'ano, sensa dipéndar da ła latitùdene e da ła cołocasion xiogràfega.

Ła sudivixion meteorołòxega invese ła tien conto de łe mutasion climàteghe e anbientałi che łe vien farse inte on determenà liogo inte el corso de l'ano, e par sta motivasion no el xe cuaxi mai coinsidente co ła sudivixion astronòmega de łe stajon; inte łe xone tenperae ghe se destìngue in xènare cuatro stajon meteorołòxeghe par aprosimasion simiłari a chełe astronòmeghe, ma ła so durada ła vària dipendendo da ła latitùdene e dal microclima locałe; inte łe rejon połari xeneralmente se difarensia el ano in soło do stajon (frecuentemente denomenae sołe de mexanote e note połare, o senplegamente istà e inverno) determenae da ła prexensa o no del sołe sora de l'orixonte, in fine anca inte łe xone tropegałi se prefarise sudivìdar el ano in soło do stajon, ciamàndołe stajon de łe piove e stajon seca (anca se on mùcio de volte ghe xe anca ła prexensa de na stajon calda e on altra freda), determenae dai prinsipałi mutaminti climàteghi anuałi che i ciapa ła rejon.