Difarense intrà łe version de "Verdura"

'''Verdura''' xèxe un termine de tipo gastronomico-nutrisionałe che se riferise a diverse parti de na pianta che łe vien dopàrae inte el alimentasion umana.

Nonostante nò ła xèxe un termine sientifego-botanego, ła so acesion xèxe varià inte el corso dei secołi al variare de łe mode cułinarie. {{Citasion nesesaria|Inte ła tradision culinaria eoropea ła verdura indica sołitamente quełe parti de ortaxi che łe vien cuxinae in sibi saładi. In tal senso ła verdura ła xèxe łe foje de [[spinacio]], come i fruti del [[pomodoro]] o del [[peperòn]], o łe radisi de [[caroda]], i germoji del [[capero]] o, ancora, i xovani fusti de ła pianta del[[spàraxo]]}}.

I xèxe uxualmente escluxi dal termine i sereałi, molti fruti e molte spesie.

Ła verdura ła cata particołare aplicasion inte na enorme quantità de varianti, sia come piato a sé stante, sia come contorno de carni, pesi e formaji, sia come ingrediente de piati ripieni e infine, anca se pì raramente, come ingrediente dolse. Exenpi in tal senso i xèxe ła marmełada de pomodori e de [[rabarbaro]].

A seconda de ła tipołoxia, el 90-95% del so pexo xèxe costituìo da [[aqua]] e contien elevae quantità de fibre, che łe da sasietà, rałentano ło svodamento gastrico e łe mijiora ła funsionałidà intestinałe. XèXe trascurabiłe ła prexensa de lipidi e, trane alcune ecesion come łe [[patate]], carboidrati.

Ła verdura xèxe rica de [[vitamina|vitamine]] e [[sałi minerałi]]. Questo ła rende indispensabiłe ała nutrision umana. Łe vitamine infati łe xèxe nesesarie par mantegnér ła strutura dei tesudi e de i organi, pà ła sintexi de enximi e ormoni, par produre enerxia dai sibi inxerìi. Sensa de łoro el nostro corpo nò'l xèxe in grado de produre nove sełułe e de rigenerarse. Ła łoro mancansa cronica pol conportar gravi disfunsioni a carico de ła pełe, del sistema endocrino, del sistema digestivo. Poiché el corpo nò łe produse xèxe nesesario introdurle dall’esterno mediante l'alimentasion.

Par cui ła ''verdura'' xèxe ritegnùa un buon [[antiosidante]], a difexa dai radicałi libari; łe sostanse antiosidanti łe neutrałixa queste molecołe salvaguardandone dall’inveciamento precose e dall’insorgensa de svariae patołoxie. Tra esse ło [[scorbuto]], ła [[gota]] e ła [[pellagra]], par sitare łe pì antiche. Studi resenti i evidensia come alcuni tipi de verdura łe gabia na funsion preventiva contro l'insorgensa de alcuni tipi de [[tumore]].

L’inpiego de ła verdura inte el alimentasion quotidiana xèxe indicà soratuto inte łe diete ipocałoriche parché riese a asicurar na precose sazietà có un introito całorico estremamente modesto.

Aprosimativamente podemo dire che łe verdure verde scuro łe xèxe particolarmente riche de fibre, [[vitamina A]] (beta-carotene), [[vitamina C]], [[vitamina E]] e [[vitamina K]], [[asido folico]], [[riboflavina]], calcio, [[fero]], [[magnexio]] e [[potasio]]. Łe verdure xàło-aranso łe xèxe inoltre fonti priviłegiae de beta-carotene, na vitamina a potente asion antiosidante.

Ła produsion comersałe de verdure avien tramide coltivasion sia in sera che in verta canpagna, sia có metodi tradisionałi che da coltivasion integrae o biołoxiche. Resenti studi i suggerise l'oportunità de optar par queste ultime ogni qualvolta sia posibiłe. Nò i xèxe infati stai exeguìi screening sufisenti a ciarir quałi e quanti rischi se cora có l'ingestion prolungada de doxi, anca minime e de par sé mìa tosiche, de pestisidi e fertiłixanti chìmisi.

Ciò inplica che, quando xèxe posibiłe farlo in sicuresa, sarìa oportun consumar łe verdure 'pena conprae, lavandołe el nesesario prima de tajarle, crude e có ła busa.

Łe done in gravidansa che łe xèxe risultae negative al [[Toxoplasmosi|Toxo test]] łe gavarà viceversa curare de escludare ogni posibiłe rischio de contrare ła malatia, coxendo có cura tuti i sibi e pełando có cura fruta e verdura.