Wikipedia

Difarense intrà łe version de "Ludovico Manin"

Navega in tel istorego in manjiera interativa
[Version verifegà][Version verifegà]
← Difarensa pì vèciaDifarensa pì nova →
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
VixuałeWikitesto
p sost, replaced: govern → goern (3), 'l → el (9), 'Nte → Inte
Targheta: Canbio faxesto co AWB
p ., replaced: ssioni → sion , de el → del (6), a el → al (3), da el → dal (4)
Targheta: Canbio faxesto co AWB
Riga 18:
== Ła fameja ==
[[Imàjine:Villa Manin - Passariano.jpg|thumb|right|250px|Viła Manin de Pasarian]]
Ła fameja dei Manin ła xera orionda de Altin et ła rixulta prexente en Venesia da eldal [[1297]]. Anca se el pàr que endè el [[1312]] ła se fuse traslocada en [[Friul|Friułi]], endè ła ga otejnudo pu feudi; en el [[1651]], graçia a na corisponçion de çentomile ducati, ła xe divejnuda una de łe fameje nobiłi de Venesia. I xera paroni de [[viła Manin]] de Pasarian de [[Codroipo]], en la provinçia de [[Ùdine|Udine]], et de [[viła Barbaro]] en Maser, tacà a [[Cornuda]], en provinçia de [[Trevixo]].
 
== Ła vita ==
Lodovico Manin el xera nato en el [[14 de majo]] de eldel [[1725]]; el sò pare el xera Lodovico Alvise et la so mare la xera Maria Basadonna, pronevoda de en cardinal. El xera majorasco de çinque masci. quande el xera xoven el geva frequentàdo ł'università de [[Bułogna|Bołogna]] et el xera convitor arent el cołejo dei nobiłi de San Saveri: la el geva stanpàdo chalquedune propoxision de dirito natural da eldal sostegnùde en esto periodo.
 
Quando el se ga dà a ła vita pubrica, el xe stàdo notàdo debòt par ła sò jeneroxità, ła so onestà, ła so xentilesa et prinçipalment par ła sò richesa. quande que el geva vintisiè ani el xe stado ełeto capitan de [[Vicensa]], pò de [[Verona]] endè el ga dovùdo frontesar ł'ałuvion de eldel [[1757]], incandenò el xe stado capitan de [[Bressa|Bresia]]. Ente el [[1764]] el xe stàdo nomenà ''procurador de San Marco de ultra''. Ente el [[1769]] el ga rechiedùdo et el ga otejnudo de no cuertar na carga par el motif de ła sò sałude sbarlòta et anca parquè el xera pitost sordo. Ente el [[1787]] el xe stàdo çielto par far i onori a elal papa [[Pio VI]] domente el traerseva i tèren de Venesia, et el Papa el el gaeva rengrasiàdo nomenadoło cavajier et dagàndoghe pareci priviłexi spirituałi.
 
El gaeva maridà Elisabeta Grimani, da ła quał el gaeva gavù na dote de quarantaçincmile ducati; Elisabetta ła xera stàda educàda entè en monistier de [[Trevixo]] et ła xera de sałute ancròja fen da toxa.
 
== Ł'ełeçion ==
dapò ła schiça de eldel doxe [[Paolo Renier]], el nom de Lodovico Manin el xe stàdo sùvito un dei pisè clamàdi, prinçipalmente par ła sò richeçia et dei biłanci desfàdi de eldel Stato: en Venesia, defati, el doxe el doveva proguarnir co i sò mexi a parece spexe de eldel Stato. El pare que anca el predecesor, domente el xera drio schiçiar, el gavese prevedùdo ła ełeçion de Lodovico Manin.
 
El el entendeva da eldal bon de no esàr tant bon de resar ła dignidà doxal; demò el ga capìdo de esar el candidado favorìdo el ga çiercàdo de schermirse: el ga tacàdo a dir que ła nobiltà de ła sò fameja ła xera reçiente et par esto no el xera digno de esar ełer a elal doxado, pò el se ga prexentàdo en lagreme a ł'asenblea ełetoral sconxurande de no ełexarlo. Inveçie el sè stàdo ełeto a elal prim bałotajo co vintioto voti (ł'asenblea ełetorałe ła xera conposta de 41 menberi), et enfrà el tripudi xeneral la çircołò ła voxe ''I ga fato doxe en furlan, la respublica la xe morta!''. El verbal de ła soò ełeçion el xe amò tegnùdo entè ła bibioteca de eldel pałaso Giustinian, en łe ''Zattere'' a Venesia. Quande que ghe xe stàdo comunicàdo de ł'ełeçion, el se gà sentìdo mal et el ga dovùdo porse en łeto a polsar.
 
Łe feste par çiolanisar ła sò ełeçion łe ga menàdo spexe multo grandi: ende el tradiçional xiro de piasa, en el qhal la xera tradiçion que el doxe novoełet el slançiese monede a i venesiani, Lodovico Manin el ga lanciàdo soł que monede de oro, faxendose tegner drio da encaricadi que i laniçiese quełe de arxento; el ga vołùdo que el corteo el nese pian par poder lançiar pisè monede. Ła spexa par la festa la xera stàda de 458 197,2 łire venesiane, pagade par manco de en quart da ła respublica et par ła majior part da eldal doxe que el le ga ciapade da le sò scarsele. Anca en Trevixo a ghe xe stàdi festegjiamenti, rivadi en fondo co ła reałisaçion de na machina çiènica par i foghi artifixiałi.
 
== El dogado ==
Riga 45:
Ałe sedute del ''Magior Consiglio'' dei dì sucesivi, indove a se doveva decidare se cedare ałe richieste fransexi, el se ga presentà pałido e co voxe tremante: [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] el pretendeva ła creasion de on rexime democratego al posto de ł'ołigarchia, ło sbarco de on'armada de 4 000 soldati fransexi a Venesia (e a sarìa sta ła prima volta de on exercito straniero a Venesia da ł'epoca de ła fondasion), ła consegna de alcuni capitani venesiani che i gaveva conbatù ł'exercito fransexe invasor in teraferma. El dì [[8 de majo]] el doxe el se ga dichiarà pronto a metare zò łe insegne ducałi inte łe man dei capi de ła rivołusion, invitando inte el contenpo tute łe magistrature ało steso paso: a pare che uno dei consijeri ducałi, tal Francesco Pesaro, el gavese invese spronà el doxe a scapare a [[Zara (Croazia)|Zara]], posedimento venesian inte ła [[Dalmazia|Dalmasia]] ancora fedełe e sicura. El [[12 de majo]] a se ga svolta ł'ultima riunion del ''Magior Consiglio'', in cui, pur non esendo rivà al numaro łegałe, a xe sta decixo de acetar in tuto e par tuto łe richieste de Bonaparte. A se ga decixo anca ło sgombaro dei soldati ''schiavoni'' da Venesia, cusì da non determinare incidenti quando ca fuse entrà in sità i miłitari fransexi. El [[15 de majo]] el doxe el ga łasà el palazo ducałe par ritirarse inte el palazo de ła so fameja, e i fransexi i xe entrà a Venesia.
 
Ł'ultima seduta del ''Magior Consiglio'' ła xe sta descrita da [[Ippolito Nievo]] inte el romanzo [[Le confessioniconfesion di un italiano]].
 
== Ła fine ==
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/wiki/Ludovico_Manin"