Enclave
Na enclave (lat. inclavatus inciavà, sarà sù, sarà rento) ła xe un teritorio che el fa parte de un Stato, ma che el xe conpletamente sarà sù dal teritorio de n'altro Stato che l'è tuto intorno ai só confini.
De sòłito co ła paroła enclave se entende anca łe semi-enclave, i Stati-enclave, łe quaxi-enclave e łe esclave anca se come se véde pi sóto no el xe mìa un uxo propio coreto.
Łe enclave no łe va gnanca confuxe co łe zone estrateritoriałi che łe xe tochi de tera de un Stato che i vien dài in gestion a un Stato foresto, ma formalmente no i xe mìa teritorio foresto.
Enclave vere e propie canbia
Łe enclave vere e propie łe xe soło quełe intieramente saràe rento da n'altro Stato.
Par exenpio Campione d'Italia l'è un paexoto itałian ma el xe sarà sù rento ła Svìsera e anca ła sità de Llìvia ła fa parte de ła Spagna (Generalitat Catalana) ma ła xe in mezo al teritorio franséxe.
Stato-enclave canbia
Se parla de Stato-enclave quando che un Stato intiero el xe enclave rento n'altro Stato: ła Repùblica de San Marin ła ga intorno tuto teritorio itałian, el Lesotho el ga tuto intorno el Sudàfrica. Al móndo ghe xe tri Stati-enclave:
I Stati-enclave no i xe mìa esclave (parte destacae) de nisun Stato.
Semi-enclave canbia
Se dixe invese semienclave (o anca enclave costiera) un teritorio che no'l xe mìa tuto sarà sù da n'altro Stato parché el confina anca col mar. Par exenpio Gibiltera l'è un teritorio britànico che el confina da na parte co ła Spagna ma dai altri łati el ga el mar mentre Ceuta e Melilla łe xe do sità spagnołe che łe confina da na parte col Maroco ma che davanti łe ga el mar.
Quaxi-enclave canbia
Se ciama quaxi-enclave (pene-enclave) i teritori che i xe quaxi sarai sù da n'altro Stato, ma che i mantien almanco un pónto geogràfico de contato co ła madrepatria: i ze teritori donca che se pol rivar soło pasando par un teritorio foresto, ma che formalmente i ze ancor cołegai col Stato sentrałe. El paexoto austrìaco de Jungholz l'è sarà sù quaxi tuto da ła Germania e se ghe riva soło par na strada tedésca ma el ga un pónto geogràfico (cipo de confin) cołegà al resto de l'Austria.
Esclave canbia
|
Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Esclave. |
Łe enclave, considerae dal pónto de vista de ła madrepatria łe vien ciamae esclave (lat. ex de fora; donca exclavatus sarà fora, destacà) parché łe xe tochi de tera che i resta sarài fora dal resto del só Stato: par exenpio Campione d'Italia el xe na enclave in Svìsera ma anca na esclave itałiana e Llivia el xe na enclave in Fransa ma na esclave de ła Spagna.
Ocio che no tute łe enclave łe xe automaticamente anca esclave: par exenpio i Stati-enclave, esendo łuri stési na enclave intiera, no i ze esclave de nisuni altro parché no i ga nesuna "madrepatria de riferiménto" par fora. Par exenpio San Marin, el Vatican o el Lesotho i xe enclave rento l'Itałia e rento el Sudàfrica ma no i ze mìa esclave (parte destacàe) de altri Stati.
Anca łe semi-enclave, come che dixe el nome, no łe xe mìa enclave saràe sù del tuto rento n'altro Stato ma łe xe comunque esclave rispeto a ła marepatria parché łe xe comunque saràe fora dal só Stato sentrałe: par exenpio Oecussi-Ambeno l'è un toco esterno de Timor Est quaxi sarà sù da l'Indonexia, ma da na parte el dà sul mar e donca no l'è mìa na vera enclave rento l'Indonexia ma el xe istéso na esclave rispeto a Timor-Est.
Varda anca canbia
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so enclave
| Controło de autorità | GND (DE) 4220980-8 |
|---|