A sariexa a xé el fruto de ła sarexera (Prunus avium). A pianta domestegada a xé stata otegnua da ripetùe incroci de a specie botànega.

Do sariexe

El nome vèneto sarieza el deriva diretamente dal latino volgare ceresia, ch'el deriva dal greco κέρασος (kérasos), derivante da a cità de Cerasunte inte el Ponto (uncó Tùrchia) che, secondo Plinio el Vècio, xé stai inportai a Roma inte el 72 a.C. da Luculo i primi àlbari de sarexèr.[1]

A sariexa a pol nàsar da do diferenti spece botàneghe: da na parte ła sarezèra dolse (Prunus avium), che a produxe e sariexe che de soìto magnemo come fruta fresca; da che-altra a sarexèra garba (Prunus cerasus), che a produxe marene, vìsołe o marasche, che de sòito e vien ciamàe sariexe garbe o acide. In sto artìcoeo se descrive a sariexa normàe, el fruto del Prunus avium.

La sariexa, che de sòito a ga a forma de na sfera, de 0,7-2 sentìmetri de diàmetro, a pol ciapar anca ła forma de cuor o de sfera na s-ciantina slongada. El coeor, de soito roso, el pol variar, secondo e varietà, dal xàeo ciaro del Graffione bianco piemontese al rosso cuasi nero del Durone nero di Vignola. Anca a polpa a ciapa coeori e e consistense diferenti a seconda de a varietà, pasando dal bianco al roso nereto inte el primo caso e dal ténaro al crocante inte el secondo caso. El gusto el xé dolse, mai stomegoso, co ponte acide.

A sariexa a matura inte el periodo tra a primavera e l'istà; a ga na samensa dura, del coeor del legno.

Conposission chimica canbia


Par on stùdio de ła Michigan State University[Fonte nesesària]

, le antocianine (che ghe ne xé tante inte e sariexe) e inibisse a cicloosizenasi, i enximi che i responde a procedimenti infiamatori segnaeando a sensassion de doeor; el esito el xé sìmi'e a queo de l'aspirina[2] e de l'ibuprofene ma no'l gà efeti coeaterai. E antocianine e ga in pì na assion antiosidante e e xé bone anca de inibir el cancro al còlon. Inte ła fin e sariexe e se ga fato védar ùtii inte el tratamento de a gota.

El osso interno el contien àsido cianìdrego.

Produssion canbia

I 10 pi grandi produtori de sariexa dolse inte el 2018[3]
Stato Produssion (toneae)
  Turchia 639.564
  Stati Unii de l'Amèrica 312.430
  Uzbèkistan 172.035
  Ciłe 155.935
  Iran 137.268
  Itàłia 114.798
  Spagna 106.584
  Romania 90.837
  Gresa 90.290
  Ucràina 84.640

Notasion canbia

  1. Robert S. P. Beekes, Etymological Dictionary of Greek, Brill, 2010, ISBN 978-90-04-17418-4.
    «As the improved cherry came from the Pontos area (cf. Κερασοῦς "rich in cherries", town on the Pontos), the name is probably Anatolian as well. Given its intervocalic σ, the form must be Anatolian or Pre-Greek. For the suffix, cf. ▶-θíασος, ▶-κάρπασος, which too are of foreign origin. Assyr. karšu has also been adduced. Cf. on ▶κράνον 'cornelian cherry'. Gr. κέρασος, -íα, κεράσιον were borrowed into many languages: Asiatic names of the cherry-tree and the cherry, like Arm. ker̄as, Kurd. ghilas, and in the West, Lat. cerasus, -ium, VLat. ★cerasia, ★ceresia, -ea; from Latin came the Romance and Germanic forms like MoFr. cerise, OHG chirsa > Kirsche. Lit.: Olck in PW 11: 509f. and Hester Lingua 13 (1965): 356.».
  2. Enciclopedia della nutrizione , dalla A alla Z tutti i cibi che guariscono; M.Murray, J.Pizzorno, L. Pizzorno 2005 [1] Archivià il 26 zugno 2009 Data inte l'URL no conbazante: 26 de zunjo 2009 in Internet Archive.
  3. (EN) Food and Agriculture Organization of The United Nations, FAOSTATfao.org. entrada il 7 agosto 2020.

Altri projeti canbia


Linganbi foresti canbia



Controło de autoritàBNE (ESXX534700 (data) · NDL (ENJA00576210
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Sareza&oldid=1158592"