Wikipedia

Difarense intrà łe version de "Eraclea"

Navega in tel istorego in manjiera interativa
[Revixion njiancora controłà][Revixion njiancora controłà]
← Difarensa pì vèciaDifarensa pì nova →
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
VixuałeWikitesto
ElMeBot (discusion | contribusion)
Bot
16 962 modifiche
p Bot: Cavo zs
ElMeBot (discusion | contribusion)
Bot
16 962 modifiche
p Cavo zs
Riga 34:
==Storia==
===L'antiga Eraclea===
El nùcleo stórego de ła zsitadinasitadina [[Baso medioevo|baso medievałe]], del qual deso tutavia no ghe xé restà gnente, sel xé formà co ła fuga verso ła sicurezsa de ła łaguna de łe popołazion romane che łe veniva da łe zsitadinesitadine de [[Oderzso]] (''Opitergium'') e [[Concordia Sagitaria]] sachezae dai [[bàrbari]].
El primo nome de ła sità baso medievałe el xé stà ''Melidissa'', dal greco ''meliedes'', "posto mejor". L' insediamento primo uman el ga vuo infati drento łe łagune che łe se catava łóngo tuto l'arco del'alto [[adriàtico]], a ciapar dal [[Po]] fin al [[Tajamento]]. El mar el gera sevarà dal bazsin lagunar da un cordon łitoraneo sabioxo 'ntervałato da łe fuzsi dei vari fiumi el delta dei quałi el verxeva drento łe stese łagune. I primi abitanti de queła che ła xé diventà en breve ła pì granda de łe sità romane che ghe gera łóngo ła [[via Annia]] i gera 'ndai qui par scapar da łe distrusioni cauxae da łe invaxioni de popołasioni barbàreghe che taca 'ntel [[VI sècoło]] fin a có taca el [[VII sècoło|VII]]. Ła majoranzsa de łori venìa propio da [[Opitergium]], mentre altri da [[Altinum|Altin]], [[Concordia Sagitaria]] e [[Aquiłeja]].
 
L'aglomerà urban se xé spanto su un'ìxoła che, separà da ła terafèrma da acque profonde, ła dava ła sicurezsa dei rifuxai da łe incursion e da łe razsie periòdeghe de łe s-cere miłidari al sèvito de łe orde barbàreghe che migrava traversando ła [[pianura padana]].
 
Drio ła metà del [[VII sècoło]], Eraclea ła gera zà ła sità major del'estoario, en poxizsionpoxision zsentrałesentrałe, proteta da alte mure e difexa da ben ordinai cursi d'acqua, co caràtare spicà de fortezsa fata a rexìstàre ai asalti da tera e dal mar. A est ła vardava el mar, proteta da na łarga distexa de sabia popołada da pini marini; ai łati di sud e nord ła gavea dei canałi e a òest dei fiti bos-ci e tere cultivae che łe confinava col teritorio [[Trevixo|trevixan]], de Altin e de Oderzso.
 
L'ìxoła modesta dei marinari, pescaduri e cazsadori ła gera deso na sità inportanta (parghe co 90.000 abitanti) rexidenzsa gradia e cavedal invidià de łe łagune vènete. In eła sorxea ła catedral de [[san Piero|san Piero Apòstoło]] fondà da [[San Magno de Oderzso|San Magno]].
 
Łe popolasioni che se xé insediae en Melidissa łe gera de cultura e costumi romani e łe ga tegnù stréti raporti coi zsentrisentri del poder inperiałe che se gera conservà en est e 'ntel'[[exarcà]] torno a ła sità de [[Ravena]].
 
Fra el [[610]] e el [[641]] Melidissa ła xé stà ribattezà ''Eraclea'' en onor del'inperador [[Eraclio I de Bixanzsio]].
Riga 51:
 
===Ła nàsita de Grixołera===
Grixołera (l'atuałe Eraclea) ła xé nada zsircasirca 'nte ła metà del [[XVII sècoło]] dopo ła sanguinoxa [[guera de Candia]]. Ła locałedà ła gera ciamada "Ła Grixołera" parché zsircondà da [[pałù]] e [[Phragmites australis|cane de pałù]] ciamae justo "grixiołe" par el cołor grizo del penacio. El teritorio el se cata fra l'ùltemo trà del fiume [[Piave]] e quel del fiume [[Łivenzsa]] en un'àrea che fin ai [[ani 1930]] ła gera quaxi spopołada par no soło el teritorio de pałù, ma anca de ła [[małaria]] endèmega. Basta ricordar che, fin all'inizsio del'òpara de asiugamento de łe pałù, l'82% del teritorio comunałe el gera ocupà da speci de aqua, canałi, canedi e pałù.
 
Ai inizsi del [[1700]], 'nte ła zona del'atuałe piazsa de Eraclea vizsinvisin al'àrzere del Piave, ła xé stà costruìa na cexa intitołada al'Imacołada e al Roxario, deventando parocia el [[4 ottobre]] [[1728]]. Grixołera ła xé deventà comun 'ntel [[1806]] col Regno d'Itałia. Col'arivo del [[regno Lonbardo-Vèneto]] 'ntel [[1815]] el comun el xé stà cavà el so teritorio divixo fra [[San Donà de Piave]] e [[Jèxoło|Cavazucarina]] parché el gavea soło 1018 abitanti<ref>[http://www.comune.eraclea.ve.it/?area=6&menu=71 Sito del Comun, Storia]</ref>; 'ntel [[1818]] el xé tornà comun autònomo.
 
Grixołera ła xé stà ocupà dall'exèrsedo [[Inpero Aostro-Ongàrego|aostrongàrego]] da có ghe xe stà ła [[Bataja de Cavoreto|ofensiva de Cavoreto]] fin a ła liberasion col spostamento del fronte dopo ła [[battaja de Vitorio Vèneto]].
L'exèrsedo itałian 'ntel corso de ła ritirada el ga fà saltar tute łe [[diga|dighe]] e i [[àrzere|àrzeri]] de łe bonìfege apena tacae: l'intero teritorio comunałe el xé tornà a èsare slagà e inpałudà par el corso che restava de ła guera. Ciò chel no gera stà slagà da ła III armada itałiana en ritirada el xé stà par òpara del'exèrsedo aostro-ongàrego al momento del'ùltimo ripiegamento, qual stràsego de ła bataja de [[Vittorio Veneto]].
 
Ła difuxa prexenzsa omana ła ga vuo inizsio co łe [[bonìfega|bonìfeghe]] pùbbleghe dopo ła [[prima guera mondiałe]] (''Consorzsio Ongaro Inferior'', poi ''Consorzsio de Bonìfega del Baso Piave''). 'Ntel [[1919]] xé stà sùbito tacae de novo łe òpare de [[Bonìfega de Eraclea]] che łe xé 'ndae vanti par tuti i ani venti e i primi ani trenta. Dal'ativedà realizada dal cav. Marco Aurelio Pasti par el prosiugamento de łe pałù catàe drìo el cordon sabioxo de va spiagia (''Vałe Livenzsoła'') xé nada la spiagia de Eraclea: ''Marina de Santa Croxe'' (verà poi battezà ''Eracleamare'' al'inizsio dei ani setanta). Propio 'ntel corso de quełe prime ativedà de arzeramento de łe tere emerse ga tacà l'atività che ła gà formà ła prinsipałe carterìstega de ła riviera eracleensa: el cav. Pasti, en union ai vizsinivisini propiedari de ła Vałe Osi (Conti Gaggia), 'ntei primìsimi ani 20 gà sverdà łe dune che łe coréa łóngo ła costa co mijiagia de pini comuni ([[Pinus pinea]]).
 
St' ultimi i gaveva el dover de rinforzsare i rialzsi sabioxi prexervàndołi dall'[[eroxion]] del vento e de łe marezade.
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/wiki/Eraclea"