|
El termine '''fenomeno''' el xe utiłizzà in referimento a un [[evento]] oservabiłe, talvolta in l'uxo corrente sopratuto se si trata de qualcoxa de spezsiałespeziałe, (l'origine de ła paroła ła xe [[łengoa greca|greca]], da ''phainomenon'' = zsiòziò che el xe manifesto, e pertanto oservabiłe).
== El termine ''fenomeno'' 'nte ła fiłoxofia de Kant==
El pensiero de Kant si pone al vertizsevertize de na łunga reflexion sula vera natura dei fenomeni inizsiàinisià già n'tel V sec. A.C. co l'[[atomismo]] de [[Democrito]]; par na recostrusion de questa tematega vedi [[fenomenismo]]. Da Cartexio a Kant i du prinsipałi indirizzi fiłoxofegi, [[rasionałismo]] e [[enpirismo]], pur devergendo su quaxi tuto concorda sula natura puramente fenomenega del móndo sensibiłe e quotidia.
El termine el viene utiłizsàutiłizà da [[Immanuel Kant]] in senso tecnego, in opoxision al termine '[[noumeno]]'. I fenomeni i costituiszsecostituisse el móndo cusì come apar ai nostri [[organi de senso|sensi]], e no come exo el xe indipendentemente da ła nostra esperiensa de exo (ła "roba in sé", ''das ding an sich''). I omini no i pol, secondo Kant, conoszsarconossar ła realtà in sé, ma soltanto atraverso l'esperiensa posibiłe de exa ("ła roba par me", ''das ding für mich''). In tal modo ła fiłoxofia viene a coinzsidarcoinsidar co el studio de l'esperiensa umana del móndo.
El conzsetoconseto de 'fenomeno' el xe a ła baxe de quela tradision fiłoxofega nota co el nome de [[fenomenołogia]]. Figure de spico de questa tradision i xe [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Hegel]], [[Edmund Husserl|Husserl]], [[Martin Heidegger|Heidegger]], [[Maurice Merleau-Ponty|Merleau-Ponty]] e [[Jacques Derrida|Derrida]].
== El termine ''fenomeno'' in psicołogia==
Ła conzsesionconsesion de Kant del fenomeno ła ga molto influenzsàinfluensà el modelo [[psicodinamega|psicodinamico]] de ła [[psicołogia]], e łe teorie che studia łe interasioi tra mente, zserveloservelo e móndo forèsto.
== El termine ''fenomeno'' in canpo sientifego ==
Fenomeno el xe un quałunque evento oservabiłe. I fenomeni i xe i ogeti de studio de ła [[sienzsasiensa]].
El xe posibiłe ragrupar soto na denominasion pì spezsifegaspesifega ognun el fenomeno de un serto anbito, e otenar a exenpio - a partire da ognun el evento che el ga a che far co l'[[otega]] e co ła [[luzseluse]] - ła categoria [[otega|fenomeni otegi]].
Alcuni eventi i xe oservabiłi da ciunque, altri i reciede manipołasioi conplicai e atrezzature sofisticae.
Alcuni de questi fenomeni i recade al de fori de ciò che de sołito si intende par "sienzsasiensa". Esi i venge tratai a ła vozsevose [[fenomeni anomałi]].
== Aforismi ==
*"Nexun fenomeno el xe tałe finché no viene oservà" [[Niels Bohr]]
*"Na [[teoria]] sientifega no ła xe altro che un punto d'apogio inventà n'tel [[caos]] dei fenomeni viventi" - [[Wilhelm Reich]]
*"Studiar i fenomeni patołogegi sensa i łibri el xe come avventurarsi su de un mare de cui no si poxiede ła cartina; ma studiar i łibri sensa i pazsientipasienti el xe come no andare affato al mare" - Sir [[William Osler]]
[[Categoria:ConzsetiConseti e prinsipi fiłoxofegi]]
[[bg:Явление]]
| 