Difarense intrà łe version de "Tenperadura"
| [Revixion njiancora controłà] | [Revixion njiancora controłà] |
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
nova |
xonto ła storia |
||
Riga 1:
{{Venesian}}
[[File:Clinical_thermometer_38.7.JPG|right|300 px|thumb|El [[termòmetro]] el xé un comun mexo par determinar ła tenperadura.]]
En [[fìxica]], ła '''tenperadura''' ła xé ła [[propietà fìxica|propietà]] che ła caraterixa el stato tèrmego de dó [[sistema|sistemi]] en rełasion a ła ''diresion'' del fluso de [[całor]] che ghe se infrà łóri.
Line 7 ⟶ 8:
Ła tenperadura el xé na grandésa scałar e na propieà intrìnsega de un sistema. Eła infati no canbia conpagna łe [[dimension]] o da ła quantità de materia del [[sistema]], ma ''no'' ła corispónde miga a ła ''densità'' de nisuna propietà estensiva.
== Tóchi de storia ==
[[File:Galileo Thermometer.jpg|thumb|right|110px|[[Termòmetro galileian]]]]
'Nte ła storia el pensièr de ''tenperadura'' el xé nasùo parché i no saveva come definir in [[nùmero]] łe nosion comuni de "caldo" e "frédo". Daspò ła comprension progresivamente magior dei fenòmeni tèrmeghi el crea ła definision de tenperadura e el dà a ła łuxe el fato che łe percesion tèrmeghe al [[tasto]] i xé el rexultà de na łónga serie de fatori ([[całor spesìfego]], [[condusibiłità tèrmega]]...) chei ga drénto anca ła tenperadura. Infati ła corispondénsa intrà łe impresion dei sénsi e ła tenperadura mixurada no ła xé miga cusì s-ceta e anca se de sòłito el [[material]] a tenperadura più alta el xé più caldo al tasto, ghe xé un mucio de ecesion. Un tóco de [[argento]], par exénpio, el spar davèro più frédo de un tóco de [[plàstega]] a ła stésa tenperadura o anca a tenperadura bastansa più basa, parché ghe xé desferénse infrà el [[całor spesìfego]] e ła [[condusibiłità tèrmega]] dei dó materiałi.
Ła prima volta chei ga provà a mixurar ła sensasion de [[caldo]] o de [[frédo]] ła xé stada ai ténpi de [[Galileo]] e del'[[Accademia del Cimento]]. El primo [[termòmetro ad alcol]], de tipo moderno,el vien tribuìo da ła tradision al genio del granduca de [[Toscana]] [[Ferdinando II de' Medici]]. Ma deso se taca a pensar che el termòmetro a łìquido en capiłar serà el sia stà scoverto da altri, e parécio prima.
El [[termòmetro a mercurio]] el vien tribuìo a [[Gabriel Fahrenheit]] chel gà inventà 'ntel [[1714]] ła scała de tenperadure doparada anca ancó, méntre ła scała sentìgrada ła xé de [[Anders Celsius]] 'ntel [[1742]].
El fato che ste mixure qua łe sia cusì tenporive nol signìfega che ła definision de tenperadura ła fuse ben ciara xà a quei ténpi. Ła distinsion infrà całor e tenperadura ła xé stada dita con s-cetésa da [[Joseph Black]] daspò ła metà del 1700. El termòmetro, en ogni caxo, el perméte de definir l'[[prinsipio zero de ła termodinàmega|equiłibrio tèrmego]].
Dó corpi, A e B, i se dixe en equiłibrio tèrmego có che i ga ła stésa tenperadura, mixurada col'agiuto de un terso corpo, el termòmetro C. Có che <math>T_C = T_A</math> e <math>T_C = T_B</math>, se dixe che <math>T_A = T_B</math> e dónca A e B i xé en equiłibrio.
Sta roba qua ła xé ła destension a ła fìxica de un dei prinsipi fondamentałi de ła łòxica, el prinsipio de ła tranxitività de ła guałivésa, e par sta roba ghe xé xénte che ciama ła fraxe dita prinsipio xero de ła [[termodinàmega]].
[[Categoria:Fìxica]]
| |||