Difarense intrà łe version de "Tràfego (economia)"
| [Revixion njiancora controłà] | [Revixion njiancora controłà] |
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Primo paràgrafo de istoria |
→Istoria: novo paràgrafo |
||
Riga 10:
== Istoria ==
Ghe xé testimonianse che'l tràfego a granda scała el ghe gera xà 150.000 ani fa<ref>Watson, Peter (2005). Ideas : A History of Thought and Invention from Fire to Freud. HarperCollins. ISBN 0-06-621064-X. Introdusion.</ref>. Durante l'[[età de ła Piera]] i òmeni i se scanbiava robe de [[sèłexe]] e [[osidiana]]. L'introdusion del [[scheo]] el ga dà un grando agiuto al scanbio de robe, perché el xé el più pràtego da spostar, anca se el xé sogeto a canbiaménti de vałor come l'[[inflasion]]. I primi grandi mercanti che cognosémo in Osidente i xé i [[Fenici]], chei xé rivai anca 'ntel [[Mar del Nord]], parténdo dal [[Libano]]. El bixogno de particołari béni e prodóti el ga spinto łe nasion a domandarli a altre, qualche volta co ła forsa: tràfego e [[guera]] i xé sénpre stai cołigai. Serte àree łe se ga spesałixae in un serto tipo de prodoto: per exénpio l'[[Egito]] e ła [[Siciłia]] i gera i granari de na bona parte de [[Europa]], xà prima del dominio de [[Roma]]; dal Nord Europa i vegniva [[metało|metałi]] e l'[[anbra]] del [[Mar Bàltego]]; per i béni de łuso i domandava al'[[Axia]] Oriental e al'[[Africa subsahariana]], da indove i vegniva robe come [[avorio]], [[incenso]] e [[spesia|spesie]] che in Europa no ee se podeva catar. Inportante ła xé anca ła [[via de ła seda]] che ła gera un insieme de rote de carovane che łe portava ła [[seda]] da ła [[Cina]] al'osidénte.
Col'inisio del [[Alto Medioevo]] l'Europa ła se ga tagiada via dai grandi tràfeghi internasionałi. I [[Àrabi]] i ga mantegnùo vive łe rote e daspò [[Costantinopoli]] ła xé deventada nodo fondamental de łe rote che łe cołigava Est e Ovest, grasie a ła sóa poxision infrà Europa e Axia. Ła renàsita dei tràfeghi del [[Baso Medioevo]] ła xé testimoniada da łe [[Repùbliche Marinare]] e da ła [[Łiga Anseàtica]] del Nord Europa. Co ła decadensa del'[[Inpero Bizantin]], in particołar [[Venesia]] ła ga scomensà a controłar el Mediteraneo e i béni chei ghe girava, ma ła crésita dei [[Inpero Otoman|Turchi]] e, soratuto, ła scoverta de ła [[Mèrica]] ([[1492]]) i ga revołusionà sta situasion. Ła nàsita de łe rote oseàniche łe ga permeso de averghe i béni a presi menóri, scansando tute łe dogane che ghe gera in mexo: el [[Mar Mediteràneo]] el perde inportansa almanco fin a có i ga verto el [[Canal de Suez]] ([[1869]]). 'Ntel [[XVI sècoło]] łe nave de [[Portogało|portoghéxi]] e [[Spagna|spagnołi]] łe xé 'ndae vanti a strasportar prodóti nóvi e veci e anca s-ciavi per i osèani, soratuto queo [[Osèano Atlàntico|Atlàntico]]. In [[Mèrica]], [[Africa]] e [[Axia]] łe xé nasùe paréce [[cołonia|cołonie]] per scopi de tràfeghi. Anca i [[Paéxi Basi|Ołandexi]] e i [[Regno Unìo|Inglexi]] i ga fato cołonie e tràfeghi e ghe xé da recordar łe famoxe conpagnie de łe Indie ([[XVII sècoło]]). In sti ténpi, prima [[Sevilla]], [[Lisbona]] e [[Anversa]] (indove ła xé nasùa ła prima borsa) e daspò [[Amsterdam]], łe xé deventae sità riche e inportanti grasie ai tràfeghi e a łe atività che i revarda.
== Fonte ==
| |||