Difarense intrà łe version de "Magnar"
| [Revixion njiancora controłà] | [Revixion njiancora controłà] |
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
slargo |
slargo |
||
Riga 1:
{{Venesian}}
[[File:Jan Davidsz de Heem 004.jpg|right|300 px|thumb|Vari tipi de magnar]]
[[File:Food consumption.gif|right|300 px|thumb|Mapa dei stati del mondo par całorie tólte]]
Line 32 ⟶ 33:
Na de łe resete più antighe ła vien fora dal'[[Antigo Egito]] e ła ga come baxe ła [[céxara]]. I sémi i xé, in gènere, pieni de grasi insàturi e, magnai co moderasion, i xé considerai bastansa sałutari, anca se no se pol miga magnarli tuti.I sémi grandi, come quełi del [[limon]] i pol far sofegar, méntre quełi dei [[pomaro|pómi]] e de łe [[seraxaro|siaréxe]] i contien cianuro vełenóxo.
I [[fruti]] łe ovare maturae de łe piante, coi sémi drénto. Paréce piante łe ga adatà el sistema de far fonte de magnar par i anemałi, cusì che łóri i magna sti qua e i moła i sémi łontan. De conseguénsa, i fruti i xé na parte inportante de ła cuxina de paréce popołasion. I più conosùi i xé el [[pomo]], el [[pero]], ła [[naransa]], el [[limon]], ła [[banana]], el [[pèrsego]], l'[[armełin]], l'[[àmoło]]. L'[[ua]] e łe [[ołive]] łe vien magnae, anca se el só magior uxo el xé ła produsion, respetivamente, de [[vin]] e [[ogio]]. Ghe xé magnar, come i [[pomodoro|pomodori]], łe [[suca|suche]] e łe [[mełansana|mełansane]], che i xé fruti, anca se par el saor i vien considerai verdura. Łe [[baca|bache]] i xé dei pìcołi fruti bastansa saoridi, che i se cata in natura 'ntei boschi in sbari o i vien coltivai: łe più conosùe łe xé ła [[fràgoła]], el [[franbołèr|frànboło]], ła [[mora]], ła [[giàxena]], el [[ribes]].
Ła [[verdura]] ła xé un secondo tipo de recavà da ła pianta che'l vien magnà. Ste qua łe xé [[raixa|raixe]] (come łe [[patata|patate]] e łe [[carota|carote]]), [[fogia|foge]] (come ła [[latuga]], el [[radicio]], e'l [[spinaso]]), stéłi (come el [[spàraxo]]) e infioresénse (come l'[[articioco]] e'l [[bròcoło]]). Łe [[erba|erbe]] e [[spesie]] łe xé vegetałi davèro
=== Anemałi ===
I anemałi i vien doperai come magnar in manièra direta come indireta, traverso i sói prodoti. Ła [[carne]] ła xé n'exénpio de un prodoto diretamente tólto da n'anemal, che'l vien sia dai [[mùscoło|mùscołi]], sia da altri [[òrgano (anatomia)|òrgani]]. Otegnimo ła carne traverso l'[[arlevamento]] o ła [[casa]]. Infrà i magnar prodoti dai anemałi catémo i prodoti de ła late (un [[béver]]), prodoto da łe [[giàndołe mamarie]] dei [[mamìferi]], che ła vien trasformà in [[laticin]]i, come el [[formagio]], el [[butiro]] o ła [[puina]]. In axónta specialmente i [[oxei]] (soratuto ła [[gałina]]), ma anca i [[pési]], i moła [[vóvo|vóvi]] boni da magnar par l'omo e łe [[ava|ave]] łe produse el [[mièl]], na trasformasion del [[nètare]] dei [[fiór]]i, che'l xé un popołar dolsifegante in paréce culture. Ghe xé culture che łe dòpera el sàngue come ingrediénte de łe piatanse, come el [[boldon]].
I insacai o [[sałume|sałumi]] i xé carne de mamìfari tratae par favorighe ła conservasion; un dei mètodi più doperai el xé ła [[fumegasion]]. I vien da anemałi de arlevamento ([[cavra]], [[piègora]], [[oca]]) o salvàdeghi ([[cervo]], [[sengial]], [[cavriol]]), anca se queło più doperà el xé el porseło, dal qual tołémo [[parsuto|parsuti]], [[lugànega|lugàneghe]], [[sałame|sałami]] e parece altre robe.
No bixogna miga desmentegar i prodoti de ła [[pesca]]. Ła carne de pése ła xé in gènere più łixièra e sana de queła dei mamìferi par el fato che ła contien manco [[cołesterol]] e più grasi insàturi, anca se el só contegnùo el xé desferénte da pése a pése.<ref>[http://www.my-personaltrainer.it/carne-pesce.htm Carne e pése]</ref> Altri prodoti de ła pesca i xé [[mołuschi]] ([[òstrega|òstreghe]], [[pevarasa|pevarase]], [[peocio|peoci]] e altri) e [[crostàsei]] ([[granso|gransi]] e conpagni).
Algune culture e persone no łe consuma carne o prodoti dei anemałi par raxon culturałi, de diéta, de sałute, de ètega o ideołòxiche. 'Ntel [[Abraismo]] e 'ntel [[Islam]] se respeta ła prescrision de no magnar carne de [[porseło]], anemal considerà inpuro. I [[vegetariani]] i no magna carne, i [[vegani]] gnanca quei piati che i contien ingrediénti tólti via dai anemałi.
== Fonte ==
| |||