Difarense intrà łe version de "Stati Unii de l'Amèrica"

Durante el secolo disnove se ga zontà altri novi stai ai 13 fondadori e i confini de la nassente nazion i se ga esteso par tuto el [[Mèrica del Nord|Nord de la Merica]], aquisendo anca un certo numaro de possedimenti oltra oceano. Inte'l [[1812]] i Stai Unii i ga tentà, senza riussirghe, de chiapar el controlo del [[Canada]] ([[Guera del 1812]]) mentre inte'l [[1848]] na vitoriosa guera contra el [[Mèsico|Messico]] la gà portà a l'anession de la [[Całifornia]] e del [[New Mexico]]. Do esperienze traumateghe inportanti par la nazion le xe stae la [[guera de secession mericana]] ([[1861]]-[[1865|65]]) e la [[Granda Depression]] dei [[Ani trenta]].

Ai primi del Novesénto i Stati Unii de Mèrica i se gà inposto cofà poténsa econòmega mondiałe dominante, rivando a cuèrdar (prima del scumìsio de ła Secónda guera mondiałe) serca el 50% de ła produssion mondiałe. Dopo ła concluxion de ła [[seconda guera mondiałe|secónda guera mondiałe]] ([[1945]]), stante l'inportansa del roło che i gavéa vùo, i xe deventai ła prinsipałe potensa mondiałe anca dal punto de vista połìtico, insieme a l'[[Union Sovietica|U.R.S.S]], toéndo pi tardi ła poxission de guida de łe potense capitalìsteghe durante ła [[Guera Fréda]]. Dopo del 1945, i Stati Unii i xe stai variaménte coinvolti, stante el rolo de superpotensa, in diversi confliti extrateritoriałi. Ła só poxission ła se gà ulteriorménte rinforsà col croło deła rivałe [[Union Sovietica|Union Soviètica]] ([[1991]]) e ła só framentassion.

In sèvito a l'ataco terorìstego al [[World Trade Center]], vegnest l'[[atentati de l'11 setenbre|11 de setenbre 2001]], i Stati Unii i gà estéxo ła só lota al terorismo oltra dei confini nassionałi, faxéndo guere in [[Afganistan|Afghanistan]] cóntro i [[tałebani]] e in sèvito in [[Iraq]] cóntro ła ditatura de [[Saddam Hussein]] e i só sostenidóri iracheni. Sta ùltima guera, in particołar,a càuxa de motivassion dopo rivełae infondae e łe acuxe de vołer inposesarse sol che del [[petrolio|petrołio]] [[Iraq|irachen]], ła xe stà contestada da gran parte de l'opinion pùblica del móndo intiero e ła gà vùo cofà rixultà primo qûel de far crołar l'imàxene e ła credibiłità dei Stati Unii de front a ła comunità internassionałe, specialménte del móndo àrabo-musulman.

I stati de la zona montana i conprende [[Montana]], [[Idaho]], [[Wyoming]], [[Nevada]], [[Utah]], [[Cołorado|Colorado]], [[Arizona]], [[New Mexico|Novo Messico]]. I ultimi quatro spesso i xe anca considerà i stati del sud-ovest. La xe na zona seca, soratuto a sud, con molti deserti (deserto Sonorano) e con le [[Montagne Rociose]]. Ghe xe inverni fredi asè e istà miti a nord, e inverni miti e istà calde a sud. Sta qua la xe la zona manco abità del paese, e xe in do che se cata molte de le destinazion sèniche dei Stati Uniti, par esenpio el [[Grand Canyon]] (Arizona) e [[Yellowstone]] (Wyoming).