Wikipedia

Difarense intrà łe version de "Irlanda"

Navega in tel istorego in manjiera interativa
(Varda tute łe modifeghe che speta ła revixion)
[Version verifegà][Version verifegà]
← Difarensa pì vèciaDifarensa pì nova →
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
VixuałeWikitesto
→‎Etimołogìa: drio riformatar
riformatada, sevente ƚa discusion so el projeto giografia
Riga 1:
{{WIP|Ciaurlec}}
<span><!-- Il testo commentato è SOLO UN ESEMPIO --></span>
{{Template:Stato
Line 61 ⟶ 60:
[[File:Clifdensnow.jpg|thumb|left|Connemara, inte ła contea de Galway]]
[[File:Lakes of Killarney.JPG|thumb|left|I laghi de Killarney, contea de Kerry]]
Ła republica ła ocupa ła banda sudosidental de ł'ixoła d'Irlanda<ref>donca scuaxi tuta, fora ke sie dełe nove contee tradisionałi deł'Ulster.</ref><ref>Tuta ł'ixoła ła ga na superficie de 84412 kiłometri quadri e ła xe stacà dała [[Regno Unìo|Gran Bretagna]] dal Mar d'Irlanda.</ref>.
 
Durante ł'era glaciałe, ł'ixoła de Irlanda ła xera tacà ała Gran Bretagna e questa al continente eoropeo.
Line 72 ⟶ 71:
=== Antighità ===
Par un çerto tenpo, xera posibiłe vegner a pie da ł'Eoropa fin in Irlanda; difati ghe xe trace, 'ntel periodo Mesołitico, 8000 ani prima de Cristo, deła presensa de omeni rivà dal continente.<br>
Mejari de ani pi vanti, 'nteł'era del Fero, xe rivà i [[Celticelti]], fra ł'otavo e 'l primo secoło vanti Cristo, e i xe diventà ła definitiva popołaxion de ł'Irlanda. I Romani no xe mai sbarcà su ł'isoła, ma i ła conoseva col nome de ''Hibernia''.
 
'Ntel 5° secoło dopo Cristo, anca grasie a San Patrisio <ref>patron d'Irlanda, festa el 17 de marso</ref>, xe rivà el Cristianesimo. 'Ntel alto [[Età de mezo|Medioevo]], visto ke ł'ixoła ła xera al riparo dełe invasion barbariche, ghe xe sta na grande fioridura culturałe cristiana in raquanti monasteri sparsi 'ntei diversi regni celtici, con produxion de manoscriti (el "Libro de Kells"), bigiù e altri atrezi. Ma soratuto xe partii dał'Irlanda un saco de misionari (San Cołonban, San Gało etc.) ke in pratica i ga riportà indrio el Cristianesimo in Eoropa, dove ke ghe gera devastaxion e guere continue.<br>
Line 101 ⟶ 100:
Ła religion pi praticada xe el catolicesimo, dopo vien i anglicani e i presbiteriani.
 
Łe lengoe uficial łe xe el [[łéngua irlandexe|gaelico]] o irlandexe e l'[[Łéngua inglexe|ingléxe]].
 
== Economia ==
Line 112 ⟶ 111:
 
Dopo ł'indipendensa, ła republica ła xera pitosto poareta e ła se tegneva su co ł'agricoltura.<br>
'Ntel [[1973]] coł'entrada 'nteła "Comunidà Eoropea" <ref>(adeso [[Union Eoropea</ref>]]), xe canbià łe robe. Un uso intełigente dełe risorse mandà da Bruxelles e na połitica fiscałe de tase base par quei ke meteva su inpresa, ga fato s-ciopar l'economia. In particołare, el baso prelievo fiscałe par i capitałi foresti e el fato de esare un paese de łengoa inglexe drento l'Eoropa, ga atirà un saco de multinasionałi e de capitałi apunto, co na cresita vertical deł'economia scancełando ła disocupasion.<br>
'Ntei ani 90 del ventesimo secoło ghe xera un taso de cresita del 10% ał'ano e ł'Irlanda, par questo vegneva ciamà ła "Tigre Celtica". <br>
'Ntel [[2006]] se xe rivà al punto ke i do governi deł'Irlanda e dei [[Stati Unii de ła Mèrica|Stadi Unidi d'America]] i ga fato 'n acordo ufiçial par regołar ł'imigrasion dał'America de gente in çerca de lavoro, quando ke na volta i xera miłioni i Irlandesi ke partiva in nave par trovar lavoro in America.
Line 123 ⟶ 122:
 
"''Ireland''" el xe ła contrasion de ''Ériu'' e de el xermanego (vecio noren o vecio inglexe) ''land'', "tera".
=== Cuestion so el nome ===
Ła Costitusion irlandéxe, de el 1937, ła aférma che el "nome" del stato el xe ''Éire'' in irlandéxe, e po' ''Ireland'' in ingléxe<ref>▼
che in [[łéngua vèneta|vèneto]] el vol dir "Irlanda"</ref>.▼
El ''Republic of Ireland Act'', de el 1949, el aférma che ła "descrision" oficial de el stato ła xe ''Poblacht na hÉireann'' in irlandéxe e ''Republic of Ireland'' in ingléxe<ref>che in vèneto el vol dir "Repùblica de Irlanda"</ref>, par distìnguar el stato da l'ìxoła intiera e enfatixar ła fórma republicana oltre che ła total indipandénsa.▼
 
Intranbi i nomi łi nase par defignir ła intiera ìxoła de Irlanda, e soło che resentemente łi vien utiłixai par el stato.
Seben che tante olte sìe doparà el nome estéxo par no xenerar inconprension co l'Irlanda del Nord, che el xe l'ùnego tra l'altro asetà dal [[Regno Unìo]], par tratai e inisiative internasionałi, el vien uxà el sénplise nome "Irlanda".▼
 
=== Nomi in uxo ===
Sta situasion caòtica ła podarìa èsar risolvésta almanco in part co l'adosion del [[Łéngua irlandexe|gaèłico irlandéxe]], inte'l 2007, cofà vintiun łéngua ofisial da part de l'[[Union Eoropea|Union Europea]]; el Stato el sarà de fati ciamà co tute e do łe łéngue costitusionałi, irlandéxe e ingléxe<ref>similménte come che suséde par [[Finlandia]] o [[Belgio]]</ref>, co i contraségni 'Éire Ireland'<ref>[http://www.irishexaminer.com/breaking/story.asp?j=187261558&p=y87z6zzEU&n=187262318 [[Union Eoropea|European Union]] to call country 'Éire Ireland'], [http://www.irishexaminer.com/ Irish Examiner], [[27 de giugno]] [[2006]].</ref>▼
In vèneto xeneralménte el stato el vien ciamà senpliseménte Irlanda, a parte quando che se parla anca de l'ìxoła in xènare o de l'[[Irlanda del Nord]], onde che ła xe ciamada Éire o col nome par estéxo par no xenerar inconprension de varoivario xènare.▼
 
==== Int'el stato isteso ====
▲Ła Costitusion irlandéxe, de el 1937, ła aférma che el "nome" del stato el xe ''Éire'' in irlandéxe, e po' ''Ireland'' in ingléxe<ref>
▲che in [[łéngua vèneta|vèneto]] el vol dir "Irlanda"</ref>.
▲El ''Republic of Ireland Act'', de el 1949, el aférma che ła "descrision" oficial de el stato ła xe ''Poblacht na hÉireann'' in irlandéxe e ''Republic of Ireland'' in ingléxe<ref>che in vèneto el vol dir "Repùblica de Irlanda"</ref>, par distìnguar el stato da l'ìxoła intiera e enfatixar ła fórma republicana oltre che ła total indipandénsa.
 
Ła nasion ła ga anca altri nomi e soranomi in ingléxe cofà ''Éire'', ''The Free State'' (el "Stato łìbaro") e ''Twenty-six Counties'' ("łe 26 contee").
 
==== Int'el Regno Unìo ====
Da notar che Éire, el xe anca el nome de tuta l'ìxoła, quindi difisilménte el pol risòlvar i problemi rełatini al nome.
▲Seben che tante olte sìe doparà el nome estéxo <ref>par no xenerar inconprension co l'Irlanda del Nord</ref>, che el xe l'ùnego tra l'altro asetà dal [[Regno Unìo]], par tratai e inisiative internasionałi, el vien uxà el sénplise nome "Irlanda".
 
Ła nasion ła ga anca altri nomi e soranomi in [[łéngua inglexe|ingléxe]] cofà ''Éire'', ''The Free State'' (el "Stato łìbaro") e ''Twenty-six Counties'' ("łe 26 contee"). Spéso inte'l [[Regno Unìo]] el vien ciamà anca ''Southern Ireland'' ("Irlanda del Sud")<ref>seben che informalménte, dato che el xe stà doparà ofisialménte sol che inte un breve peiodoperiodo transitorio</ref>.
 
==== Inte ła Union Eoropea ====
▲In vèneto xeneralménte el stato el vien ciamà senpliseménte Irlanda, a parte quando che se parla anca de l'ìxoła in xènare o de l'[[Irlanda del Nord]] onde che ła xe ciamada Éire o col nome par estéxo par no xenerar inconprension de varoi xènare.
▲StaDa situasion caòtica ła podarìa èsar risolvésta almanco in partel 2007<ref>co l'adosion del [[Łéngua irlandexe|gaèłico irlandéxe]], inte'l 2007, cofà vintiun łéngua ofisial da part de l'[[Union Eoropea|Union Europea]];</ref> el Statostato el sarà de fatixe ciamà co tute e do łe łéngue costitusionałi, irlandéxe e ingléxe<ref>similménte come che suséde par [[Finlandia]] o [[Belgio]]</ref>, co i contraségni ''"Éire Ireland"''<ref>[http://www.irishexaminer.com/breaking/story.asp?j=187261558&p=y87z6zzEU&n=187262318 [[Union Eoropea|European Union]] to call country 'Éire Ireland'], [http://www.irishexaminer.com/ Irish Examiner], [[27 de giugno]] [[2006]].</ref>
 
== Note ==
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/wiki/Irlanda"