Difarense intrà łe version de "Zea mays"

|nome=SorchFormenton

|didascalia="Panocie" de sorchformenton

|spece='''Z. maysFormenton'''

|binome=Zea maysFormenton

|sinonimi=Zea mais, sorch

AlEl '''Zea maysFormenton''', cognossestconosùo anca come '''sorch''', zea '''formentonmais''', '''sorgoturco''' o '''soturco''', el xe na pianta erbasea anuałe dełade ła [[fameja (tasonomìa)|fameja]] dełede łe [[Graminacee]] (tribù dełede łe [[Maydeae]]).

Ła pianta ła provienvien dałada ła [[Mèrica|Merica]] sentro-meridionałe e el so nome el ga ha orijine [[arauca]] (''maiz''). In [[Vèneto]] se 'l ciama co nomi diversi come sorch, formenton, sorgo turco o soturco.

LaŁa infioressenẑainfioresenẑa femena, che lała porta i garnei, lała saree na ''spiga'' ma de solitosołito se lała ciama panocia, anca se lała ''panocia'' vera e propriapropia lała sareesaria lała infioressenẑainfioresenẑa mastcio su lała ẑima de 'l pjant (penaẑ).

LaŁa storia de 'l sorchformenton lała èxe statastà contestada par tant tenp. [[Charles Darwin|Darwin]] al cenea par na origine sudamericana, ma ẑertiserti che fea scavi archeologiciarcheołogisi, par farghe anun scherẑoscherso a 'n [[archeologo|archeołogo]] inpegnà te lełe [[piramide|piramidi]] egiẑianeegisiane, i ghe àga fat catar na pugnada de [[ẑiess]] inte 'n [[sarcofago]]. Sto scherẑoscherso al'l àgà fat acreditar lała teoria che al sorch alel gnessevegne da l'[[Àfrica|Africa]] portada da [[Matteo Bonafous]] e criticada da [[Augustin Pyrame de Candolle|De Candolle]].

* Bianch perlà: panoce longhe co garnei bianchi sfericisferiçi, bianchi e vitrei. AlEl moẑolmosol alel èxe bianch. Al pjant alel èxe abastanẑa'bastansa fort ma alel se spaca parchè alel èxe tant alt (pì de 3m). Se 'l doperadopara par far lała farina par lała polentapoenta bianca. AlEl èxe tipicotipigo de lała piana venetavèneta (xone de produsion: provinceprovinsie de Trevixo, PadovaPadoa e VeneziaVenesia). Par ła so storia e quałità el xe un [[Presidio Slow food]] del [[Vèneto|Veneto]].

* Fiorentin: oramai quasi sparì, alel erajera alel sorchformenton che gneavegnea semenà de pì inte 'l nord de 'l Veneto. LaŁa resarexa no lała erajera anun gran che, ma alel ndea abastanẑaabastansa ben par cener sù lełe fasolerefasołere e lała farina da polentapoenta che se fea, lała erajera pì bona de quelaqueła che se fea co lełe altre qualità. LeŁe panoce lełe èxe piẑolepicenine e lełe àga garnei tondi, vitrei e arancioi metesti su file drete. AlEl moẑolmoxol alel èxe bianch.

* Marano: qualitàquałità bonoriva, garnel vitreo che tende a 'l ross. Al ghe n'è pì che siasipa te lała [[Provincia de Vicensa|ProvinciaProvinsia de VicenẑaVicensa]].

* SorchFormenton merican: qualitàquałità doperada praticamente solchesol che par darghe da magnar a lełe bestie. Ghe 'n esiste na boa de diverse seleẑionsełesion e se 'l cognosscognos subito parchè alel àga alel bussbux te lała ponta de 'l garnel. Al va ben par far canp de sorch e fasoifaxioi parchè alel èxe fort e alel resiste ben anca a 'l vent.

* Sponcio: qualitàquałità inscrita inte 'l Registro NaẑionalNasional de i Prodoti TradiẑionaiTradisionai. Garnel vitreo, colorcołor tra alel gialxal e 'l arancion, forma a posta (da lała qual gnevien alel nome). Na olta alel era pochjera doperà no masa parchè, sibenanca se che alel dà na bona resarexa, alel àga alel pjant deboldeboł e 'l se spaca co 'l vent. Al èxe pì che siasipa de lała parte alta de 'l VenetoVèneto. Se 'l doperadopara par far polentapoenta. Da qualche an alel [[Žess|Comun de Ẑess]] alel èxe drio a farghe na canpagna de promoẑionpromosion.

* ẐinquantinSinquantin: alel nome alel gnenvien da 'l fato che da che che 'l fiorissfioris a che che 'l inmadurissimaduris passapasa solchesol che 50 jornadedì. AlEl fa panoce cee co garnei longhi, vitrei e arancioinaransioi scuri. AlEl èxe bon da far moneghe e farina. Na olta al gneavegnea semenà in seconda coltura dopo de 'l forment. DessDes alel èxe probabileprobabiłe che alel siesipe estinto.