Difarense intrà łe version de "Fizega"

[Version verifegà][Version verifegà]
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Nessun oggetto della modifica
Nessun oggetto della modifica
Riga 14:
 
La fixega ƚa raprexenta ƚa prima disipina sientifega n'te ƚa storia de ƚa [[Sienza|siensa]], andove n'tel [[XVIII secolo]] nasarà ƚa [[chìmega]], n'tel [[XIX secolo]] la [[biołoxia]] e le [[siense de ła Tera]] e vanti.. N'el XVIII e XIX secolo i nase e i se xviƚupa teorie come la [[termodinamega]] e l'[[Ełitromagnetismo|eƚitromagnetismo]]. Senpre a liveƚo storego, se voƚe dividare ƚa fixega in [[fixega clasega]] che ƚa ciapa anca ƚa [[mecanega clasega]], la [[termodinamega]] e l'[[ełitromagnetismo]] fin a la fin del XIX secolo e la [[fixega moderna]] dal scumisio del XX secolo partendo da ƚa [[teoria de ła rełatività]], la [[mecanega cuantistega]] e tute cheƚe altre teorie fixeghe de ƚa segonda metà del novexento.
=== Mixurasion ===
{{varda anca|Metrologia}}
 
La [[Mixura (metrołoxia)|mixura]] l'è chel proçeso che permete de conosare na cuantità de on determinato ojeto (longhesa o masa) dal ponto de vista de cuantità, co on [[unità de mixura]], o sia na grandesa standar che, ciapada ''N'' volte, ƚa ghe daga on vaƚore unego<ref>= unico / unjoƚo</ref> a ƚa cuantità da mixurare. La branca de ƚa fixega che ƚa se ocupa de ƚa mixurasion de ƚe [[Grandesa fixega|grandese fixeghe]], ƚa xé ciamada [[metroloxia]]. El fin de ƚa metroƚoxia, el xé cheƚo de definire algune grandese fixeghe (o sia na grandesa che ƚa poƚe esare definia da on [[nùmaro]] e on riferimento), dite ''fondamentaƚi'', che da ste cuà poƚe vegner ricavae tute cheƚe altre, dite ''derivae'' <small>(da na grandesa fixega fondamentaƚe se poƚe ricavare na grandesa fixega derivada, o sia che par otegnere na derivada se ga da dividare o moltiplicare na grandesa fixega fondamentaƚe).</small> On altro fin de ƚa metroƚoxia l'è cheƚo de definir coreti [[Metodołoxia de misura|modi de mixura]] e cusì da vere on vaƚore ''standard'' a che ghe se poƚe far riferimento co se voƚe.
 
El sistema de unità de mixura che i fixeghi voƚe, l'è cheƚo del [[Sistema internasionałe de unità de mixura|Sistema Internasionałe]] (SI): el se ga baxà so sete grandese fondamentaƚi che da ste cua deriva tute cheƚe altre:<ref>{{Cita|Turchetti|p. 10}}.</ref>
 
* il [[metro]] (m), par łe mixure de [[longhesa]];
* il [[segondo]] (s), par i intervałi de [[tenpo]];
* il [[chiłogramo]] (kg), par łe mixure de ła [[Masa (fixega)|masa]];
* l'[[ampere]] (A), par łe [[intensità de corente]];
* il [[kelvin]] (K), par ƚe mixure de [[tenperadura]];
* la [[mołe]] (mol), per la [[cuantità de sostansa]];
* la [[candeła (unità de mixura)|candeła]] (cd), per l'[[intensità luminoxa]].
 
==Note==
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/wiki/Fizega"