Diałeto primierot


El Primieròt el é in dialeto parlà te la Val de Primiér, tel Trentin.

Infobox de Łéngua Diałeto primierot
Tipodialèto Cànbia el vałor in Wikidata
Diałeto devèneto Cànbia el vałor in Wikidata
Parlà inbandiera Itàłia
Parlanti
Totałe10 000 su par do
Caratarìsteghe
Clasifegasion lenguìstega
łéngua umana
łéngue indoeoropee
łéngue itàłeghe
łéngue romanze
łéngue ìtało-osidentałi
vèneto
vèneto nordegno Cànbia el vałor in Wikidata


Carateristeghe canbia

  Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Gramàtica primieròta.

Se vedon la storia del Primiér, podon capir che el Primierot el é pì vesìn al todésch, al ladìn e al feltrin che da cuel del rest del Trentin.

Tra i carateristeghe pì importanti ghe n'é:

Esenpi de la lengua canbia

I zì de la stemàna canbia

Luni, Marti, Mèrcol, Dòbia, Vèndre, Sàbo, Doménega.

Le stajon canbia

Insuza, Istà, Ferzina, Invèrn.

I mesi del àn canbia

Ðegnèr, Feorèr, Mèrẑ, Aorìl, Majo, Ðugn, Lujo, Agost, Setember, Otober, November, Deẑember.

I nùmari canbia

  • Un, Doi, Trei, Cuatro, Ẑinque, Sìe, Sèt, Òt, Nòve, Dies.
  • Úndese, Dòdese, Trèdese, Cuatòrdese, Cuìndese, Sédese, Dissèt, Disdòt, Disnove, Vinti.
  • Trènta
  • Cuaranta
  • Ẑinquanta
  • Sesanta
  • Setanta
  • Otanta
  • Novanta
  • Ẑènto
  • Dosènto
  • Mili
  • Domili
  • Diesemili
  • Ẑèntomili
  • N milion
  • N miliardo

Provèrbi canbia

  • Mèjo brusar in paes che perder le tradiẑion

Provèrbi contazini canbia

  • Se el Sass Maor el ga l capel, mòla la falẑ e ciapa el restèl.
  • Se el Sass Maor el ga la ẑentura, el siegador el laora a man segura.
  • De San Valantin se guèrna sènẑa lumin.

Proverbi meteorològici canbia

  • Se (la piova) la vien da Santa Catarina, ciapa el restel e camina.
  • Se (la piova) la vien da la Ẑareda, la vien co la ghèda.
  • Se (la piova) la vien dal Pavion, piova a balon.
  • Se (la piova) la vien del Schener, la vien col ster.
  • Se (la piova) la vien de San Martin, la vien col scudelìn.

Sioglilengua e filastròche canbia

  • Ẑento ẑeste de ẑeule marẑe.
  • Tirìn, tirìn, tirìna / la vècia Giacomina /la lava le scudèle, /la salva le pì brute, /la romp le pì bèle, /despò la và in piaza, /la crompa la salata, /la tasta se la é bona /col far de na parona /e tuti i la minciona. /

Bibliografia canbia

  • (IT) Livio Tissot, Dizionario primierotto, ed. Manfrini, 1996.
  • (IT) Primiero ieri e oggi.
  • (IT) Primiero - Storia e attualità, autori vari, 1956.

Voxi corełade canbia

Colegamenti esterni canbia

Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Diałeto_primierot&oldid=1082661"