Utensa:Achillu/Convenzsión

Convenzsion par scrìvar
digo	indóve	scrivo	exémpio	nota
[a] no azsentà	da partuto	a	paroła
[a] azsentà	inte na paroła trónca che ła finizse par consonante	a	netar	scrìvar à no xe sbajà, scrìvar á xe sempre sbajà
	inte na paroła piana che ła finizse par vocał	a	bało
	da qûełaltre parte	à	neità, càmion, vàrdeło	scrìvar á xe sempre sbajà
[b]	da partuto	b	bocia
[β] "b supià"	da partuto (varianzsa locał)	b		nota in chipiłéño: ocho a no confóndarse coła v que in spañoło ła sóna compaña
[tʃ] "ci" dolzse	da vanti de na a, de na o, de na u, anca azsentà	ci	bocia, ciò, ciuca	i cipiłégni i costuma scrìvar ch; xe giusto scrìvar cusì inteła só varianzsa gràfica ma xe sbajà scriver cusì inteła grafìa unifegà
	da vanti de na e, de na i, anca azsentà	c	céxa, cicio
	da qûełaltre parte no ła xe na paroła vèneta			se poł scrìvar tch o tegner la grafìa foresta
[θ] "çi" dentał	da partuto	zs	zserca	se poł scrìvar ç ma no ghe piaxe a tuti
[k] "c" dura	da vanti de na vocał, anca azsentà, e ghe xe varianzse in "qu" (IPA [kw])	qû	qûalcosa, qûeło, qûì
	da vanti de na e, de na i, anca azsentà, e no ghe xe varianzse	ch	parché, màchina	i cipiłégni i costuma scrìvar qu; xe giusto scrìvar cusì inteła só varianzsa gràfica ma xe sbajà scriver cusì inteła grafìa unifegà
	da vanti de na u seguìa da n'altra vocał vidi [kw]
	da qûełaltre parte	c	cari, córo, curà, cristian
[kw] "qu" da vanti de na vocał	da vanti de na vocał, anca azsentà, e ghe xe varianzse in "c" dura (IPA [k])	qû	qûalcosa, qûeło, qûì
	da vanti de na vocał, anca azsentà, e no ghe xe varianzse	qu	quatro, zsinque, quinto	no xe sbajà scrìvar cu come inteła varianzsa gràfica cipilégna
[d]	da partuto	d	deso, drìo
[ð] "d" dentał	da partuto	z	verzo	se costuma scrìvar anca zx

Convenzsion par lèzar
cato	indóve	lezo	exémpio	nota
a	in ùltima poxizsion inte na paroła che no ła gà azsenti e ła finizse par consonante	[a] azsentà	netar
	in penùltima poxizsion inte na paroła che no ła gà azsenti e ła finizse par vocał	[a] azsentà	bało
	da qûełaltre parte	[a] no azsentà	paroła, canon, scrìvar
à	da partuto	[a] azsentà	neità, càmion, vàrdeło
b	da partuto	[b]	bocia	se costuma dir anca [β] che xe come la "b supià" in spagnoło
c	da vanti de na e	[tʃ] "ci" dolzse	céxa
	da vanti de na h, vidi ch
	da vanti de na i, vidi ci
	da qûełaltre parte	[k] "c" dura	cari, córo, curà, cristian
ch	de drìo de na t, vidi tch
	da qûełaltre parte	[k] "c" dura	parché, màchina	inteła grafìa cipilégna no unifegà se leze "ci" dolzse
ci	da vanti de na a, de na o, de na u, anca azsentà	[tʃ] "ci" dolzse	bocia, ciò, ciuca
	da qûełaltre parte	[tʃi] ci	cicio
ç	da partuto: xe isteso che zs			no piaxe a tuti
d	da partuto	[d]	deso, drìo
e
è
é
ei
f
g
gh
gn
h
i
ì
j
k
l
ł
m
n
o
ò
ó
ou
p
q	da vanti de na û vidi qû
	da partuto	[k] "c" dura	quatro, zsinque, quinto	inteła grafìa cipilégna no unifegà la "u" de drio de la "q" no se dixe
qû	da partuto	[k], [kw]	qûalcosa, qûeło, qûì	come che se costuma da łe to bande
r
s
sc
s-c
t
tch	da partuto	[tʃ] "ci" dolzse	metch	adoparà par la trasliterazsion dełe parołe foreste
u
û	de drìo de na q vidi qû
	da qûełaltre parte no ła se adòpara
v
x
z	da vanti de na s vidi zs
	da partuto	[dz], [ð], [z]	verzo	se xe da vanti de na x, ła x no se leze
zs	da partuto	[ts], [θ], [s]	zsérca	cóme che se costuma da łe to bande
zx	da partuto: vidi z			se costuma ancora da qûalche parte