Bretagna

La Bretagna, (Breizh par breton), la xe na region de la Franza nord-ocidental.

Bretagna

Bretagne (fr)
Bandiera
Epònemo	Bretagna
Pozision
48°07′19″N 2°46′08″W48°07′19″N, 2°46′08″W (Bretaña)
Stato	Fransa
Teritòrio	Fransa metropułitana
Zona de defeza e seguresa	zona de defeza e de seguresa de l'òvest
Capitałe	Rennes
Popołasion
Totałe	3 394 567 (2021)
Densità	124,76 hab./km²
Zeografia
Parte de	Bretagna
Àrea	27 208 km²
Ponto pì alto	Roc'h Ruz (en) (385 m)
Rente a	Pays de la Loire   Basa Normandia (–2016)   Normandia (2016–)
Organizasion pułìtega
Òrgano lejislativo	Consejo rejonałe de ła Bretagna (it)
Cao de goerno	Loïg Chesnais-Girard (it) (22 de zugno del 2017)
Còdazi de identifegasion
ISO 3166-2	FR-BRE e FR-E
Domìnio de primo liveło	.bzh
Còdaze NUTS	FRH
Còdaze rejon INSEE	53
Sito web	bretagne.bzh

Ła xe sudivisa in 4 departementi: Côtes-d'Armor (bret. Aodoù-an-Arvor), Ille-et-Vilaine (bret. Ill ha Gwilen), Morbihan e Finistère (bret. Pennar-Bed).

Sità prinçipałi xe Rennes, Brest, Saint-Malo e Quimper.
Altre locałità famose xe Camaret-sur-Mer, Carnac, Concarneau, Crozon, Dinard, Guimiliau, Landévennec, Lannion, Lorient, Morlaix, Paimpont, Perros-Guirec (con Ploumanac'h), Pleyben, Plougastel-Daoulas, Pont-Aven, Roscoff, Trégastel, ecc.

Situazion Zeografega

Pointe du Raz, Bretagna.

Co na superficie de 27 209 km², la conprende la penisola che la se destira par 240 km sul Oçeano Atlantego intra'l canal de la Manega, al nord, e el golfo de Biscaja, al sud, Rennes ła xe ła so capitałe. ła popołasion (1999), ła xe de 2 906 197 abitanti. la Bretagna la xe una de le region francesi que pì la gode de la mazor longhezza de le coste. Tradizionalmente, se ga destinvìo inte la region costiera (l'Armor, el lido) da la region centrale (l'Argoat).

Clima

Ła Bretagna ła gode de un clima oseánego, tenperà, su tuto el łongo del łitorałe, co débołi diferense de temperadura intra'l autun e el inverno. El vento de nordest el dòmina el nord. łe piove ve xe frecoenti, parò de poca intensità. Inte na stesa jornada, el xe normałe che i se alterne el ciaro e el siel cuert. ła vexetasion ła xe abondante. Inte ła antighedà, ła Bretagna ła jera na rejòn de bocage, łe tipeghe bariere de àlbari intra i canp, parò ła reorganixasion de łe parsełe inte i ani 60 (ła consentrasion parcełaria) ła ga ełiminà na gran parte de ła vexetasion che ła bordava i canp.

Cultura

Aspeti łengoìstici

Complèso neołìtico: Morbihan

Ła Bretagna ła xe conposta storicamente da do àree łenguìstiche: ła Bretagna inferior, o Breizh Izel a ovest (Finistère, Morbihan e parte de ła Côtes-d'Armor) onde se parla ła łéngua brètona, inparentada al gałexe e al cornico. Inte ła Bretagna superior, Breizh Uhel a l'est (Ille-et-Vilaine e Loire-Atlantique) onde se parla dei diałeti neołatini (langue d'oïl) conosesti col tèrmine de gało.

Cofà tante łéngue rejonałi in Fransa, e dopo na severìsima połitica anti-brètone del Stato fransexe, l'uxo del brètone el xe diminuìo tant, a vantajo del fransexe, soratuto durante el XX secoło. El xe stà inte i ani '60 che el fransexe el ga sorpasà el brèton, ma a partir dai ani '70 el brètone el se ga risvejà, invese i difensori del gało i ga scumisià a farse senti dai ani '90. Uncuò ghe xe pi o manco 300 000 persone che łe parla el brèton.

Enblemi

• el scudo de ermełin, sernìo dal duca Joani III inte el 1316 par sostituir qûeł łà vecio de ła dinastìa de Dreux.
• ła nova bandiera bretone ła xe ciamada Gwen ha Du (Bianco e Moro). ła xe formada da łe coe de ermełin su fondo biancho a łe cuałe Morvan Marchall el ga xontà inte el 1923/1925 9 bande bianche e more orixontałi, rapresentanti i nove paexi/vescovadi tradisionałi brètoni, par modernixarlo. El ghe somejava, cusita, a łe bandiere dei paexi demograteghi o emansipai cofà i Stati Unii, ła Grecia o ła Gran Bretagna.
• n'antro enblema el xe ła coa de ermełin.

Economía

Carta stradałe de ła Bretagna

L'economía de ła Bretagna ła xe inclinà par la agricoltura e łe indùstre agroałimentarie, el turismo de istà inte el łitorałe, e coalche sentro industriałe e tecnołóxico avansà cofà (Rennese Lannion).

Departementi

Sta divixion aministradiva (Bretagna) ła ze dividesta in 4 departementi:

• Côtes-d'Armor
• Finistère
• Ille-et-Vilaine
• Morbihan

Note

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Bretagna
• el detien schemi gràfeghi so