Diałeto primierot

Ła version stabiłe ła xe stà verifegà el 11 ago 2021. Ghe xe canbiamenti a modèłi e/o file in sta version in atexa de revixion.



El Primieròt el é in dialeto parlà te la Val de Primiér, tel Trentin.

Infobox de ŁénguaDiałeto primierot
Tipodiałeto Cànbia el vałor in Wikidata
Diałeto devèneto Cànbia el vałor in Wikidata
Parlà inbandiera Itàłia
Parlanti
Totałe10 000 su par do
Caratarìsteghe
Clasifegasion lenguìstega
łéngua umana
łéngue indoeoropee
łéngue itàłeghe
łéngue romanze
łéngue ìtało-osidentałi
vèneto
vèneto nordegno Cànbia el vałor in Wikidata

Carateristeghe

canbia

Se vedon la storia del Primiér, podon capir che el Primierot el é pì vesìn al todésch, al ladìn e al feltrin che da cuel del rest del Trentin.

Tra i carateristeghe pì importanti ghe n'é:

Esenpi de la lengua

canbia

I zì de la stemàna

canbia

Luni, Marti, Mèrcol, Dòbia, Vèndre, Sàbo, Doménega.

Le stajon

canbia

Insuza, Istà, Ferzina, Invèrn.

I mesi del àn

canbia

Ðegnèr, Feorèr, Mèrẑ, Aorìl, Majo, Ðugn, Lujo, Agost, Setember, Otober, November, Deẑember.

I nùmari

canbia
  • Un, Doi, Trei, Cuatro, Ẑinque, Sìe, Sèt, Òt, Nòve, Dies.
  • Úndese, Dòdese, Trèdese, Cuatòrdese, Cuìndese, Sédese, Dissèt, Disdòt, Disnove, Vinti.
  • Trènta
  • Cuaranta
  • Ẑinquanta
  • Sesanta
  • Setanta
  • Otanta
  • Novanta
  • Ẑènto
  • Dosènto
  • Mili
  • Domili
  • Diesemili
  • Ẑèntomili
  • N milion
  • N miliardo

Provèrbi

canbia
  • Mèjo brusar in paes che perder le tradiẑion

Provèrbi contazini

canbia
  • Se el Sass Maor el ga l capel, mòla la falẑ e ciapa el restèl.
  • Se el Sass Maor el ga la ẑentura, el siegador el laora a man segura.
  • De San Valantin se guèrna sènẑa lumin.

Proverbi meteorològici

canbia
  • Se (la piova) la vien da Santa Catarina, ciapa el restel e camina.
  • Se (la piova) la vien da la Ẑareda, la vien co la ghèda.
  • Se (la piova) la vien dal Pavion, piova a balon.
  • Se (la piova) la vien del Schener, la vien col ster.
  • Se (la piova) la vien de San Martin, la vien col scudelìn.

Sioglilengua e filastròche

canbia
  • Ẑento ẑeste de ẑeule marẑe.
  • Tirìn, tirìn, tirìna / la vècia Giacomina /la lava le scudèle, /la salva le pì brute, /la romp le pì bèle, /despò la và in piaza, /la crompa la salata, /la tasta se la é bona /col far de na parona /e tuti i la minciona. /

Bibliografia

canbia
  • (IT) Livio Tissot, Dizionario primierotto, ed. Manfrini, 1996.
  • (IT) Primiero ieri e oggi.
  • (IT) Primiero - Storia e attualità, autori vari, 1956.

Voxi corełade

canbia

Colegamenti esterni

canbia
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Diałeto_primierot&oldid=1082661"