Łéngua groenłandeza

El kalaallisut o groenłandexe (anca ciamà groenłandexe oçidentałe, eschimo-groenłandexe o groenłandexe-inuktitut) l'è na łéngua eschimo-ałeutina parlà in Groenłandia e stretamente rełasionà con çerte łéngue canadexi come l'inuktitut. I so parlanti i'è çirca 54 000, piasè de quei de łe altre łéngue eschimo-ałeutine mese insieme. El kalaallisut l'è riconosuo come łéngua ofiçiale in Groenłandia.

Łéngua groenłandeza

Kalaallisut e kalaallisut
Nome locaƚe	Kalaallisut
Tipo	łéngua naturałe e łéngua viva
Parlà in	Groenłandia, ( Danimarca )
Autòctono de	Greenlandic Inuit people (en) e Groenlàndia
Parlanti
Totałe	50 000 (2007 )
Caratarìsteghe
Scritura	alfabeto groenlandese, Kleinschmidt orthography e Scandinavian Braille
Clasifegasion lenguìstega
łéngua umana łéngue èschimo-ałeutiane eschimezo Inuit
Statuto ofisałe
Lengua ofisałe in	Groenłandia, (Danimarca)
Regoƚà da	Oqaasileriffik [1]
Vulnerabiłità	2 vulneràbiłe
Còdazi
ISO 639-1	kl
ISO 639-2	kal
ISO 639-3	kal
SIL	KAL
Glottolog	gree1280
Linguasphere	60-ABB-g
Ethnologue	kal
UNESCO	687
IETF	kl
Endangered languages	8689

Diałeti

In Groenłandia ghè tri diałeti prinçipałi:

• Groenłandexe setentrional (Inuktun o Avanersuarmiutut) - El se parla visin a ła sità de Qaanaaq (Thule) e l'è più visin a l'inuktitut canadexe;
• Groenłandexe oçidental (Kalaallisut in senso propio) - L'è el più inportante dei diałeti;
• Groenłandexe oriental (Tunumiit oraasiat).

Fonołogia

Ła fonołogia kalaallisut ła se distingue da queła de łe altre łéngue Inuit par via de na serie de asimiłasioni. Par exenpio, una de łe più famoxe parołe inuktitut, iglu (caxa), l'è illu in kalaallisut. A ła stesa maniera, el nome inkutitut, quando tradoto in kalaallisut, l'è inuttut.

Gramàtega

Ła łéngua, come quełe a cui l'è inparentà, l'è fortemente połisintetica e ergativa. Manca quaxi del tuto łe parołe conposte.

El kalaallisut el distingue do clasi de parołe verte: sostantivi e verbi. Ogni categoria l'è sudivixa en parołe tranxitive e intranxitive. Se distingue cuatro persone (1ª, 2ª, 3ª, 3ª riflesiva), do numari (singołare, plurałe; no dual come in inuktitut), oto tenpi (indicativo, partiçipio, inperativo, optativo, condisional pasà, futuro condisional, condisional abituałe), diexe caxi (asołutivo, ergativo, equativo, strumentałe, łocativo, ałativo, ablativo, prołativo; par çerti nomi: nominativo, acuxativo). I verbi i ga n'inflesion bipersonałe par el sojeto e l'ojeto (distinti par persona e numaro). I sostantivi tranxitivi i ga n'inflesion posesiva.

Ortografia

A difarensa de łe łéngue eschimo-ałeutine del Canada, el kalaallisut l'è scrito co l'alfabeto łatino e no col siłabario inuktitut. Fin a ła riforma del 1973 in kalaallisut vegnea uxà un caratere speçiałe, kra (ĸ), pò rinpiasà da ła łetara q.

Ligamenti de fora

• Academia de ła łéngua groenłandexa
• Ła Bibia in Kalaallisut Archivià il 16 de marso 2008 in Internet Archive.

tradusion online de ła Cexa de Danimarca

• El groenłandexe-inuktitut su www.ethnologue.com

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so groenlandezo
• el detien schemi gràfeghi so

Controło de autorità	GND (DE) 4158219-6