Pezeja
Pezeja ła ze na frasion de'l comune de Scorzè, in provinsia de Venesia.
| ||
| Pozision | ||
|---|---|---|
| Stato | Itàłia | |
| Rejon | Vèneto | |
| Sità metropułitana | Sità metropułitana de Venèsia | |
| Comuni de l'Itałia | Scorsè  | |
| Zeografia | ||
| Altitùdene | 11 m | |
| Dati istòreghi | ||
| Dì festivo | Eror Lua: callParserFunction: function "
[[Categoria" was not found. | |
| Patrono | Nicoła de Bari | |
| Còdazi de identifegasion | ||
| Còdaze postałe | 30037 | |
| Fuzo oràrio | ||
|
| ||
Zeografia fìzega canbia
Ła frasion ła se cołoga a est de'l caołogo comunałe, tra Cappella e Gardejan. A nord ła confina co Zero Branco, mentre a sud con Martełago e Trevinjan de Venesia.
Łaa zona de Pezeja ła ze conpletamente pianezante, con altitudeni variabiłi tra i 9 e 12 m s.l.m. Ùnego corso d'acua de rełevansa A ze el Dese, che'l core a ła stremità de'l taritorio, a'l confin co Martełago.
Orizene de'l nome canbia
Il topònemo el derviarìa da Pisilius, nome łatin atestà in st'altre zone, fursi rifarìo ad un propretario tariero. Na paraetimołozìa ła sostien che'l derive da'l łatin pisum, indegante l'ortajo de'l bizo tradisionalmente coltivà inte ła zona[1]. Drio n'altra ipòteze tonponomàstega el tèrmene Pisilia el gavarìa el senjifegado de ‘Grupo de caze rurałe’, ‘Viłagio’. Vien rełevà inte'l ‘Capitulare de villis vel curtis imperii’, tradzuesto in itałian cofà ‘Decreto so łe viłe’, emanà verso el fenir de'l sècoło VIII, i ùltemi ani de renjo de l'inperador Carlo Magno. A se trata de un documento aministradivo che'l desiplina łe atività rurałe , agricołe e comersiałe de łe unidà produttve agricołe de l’Inpero, dite viłe. In st'altro regołamento A vien sità anca el tèrmene ‘pisilia’, rifarìoa a costrusion in cui A ghe abitava ła popołasion adeta a łe atività rurałe, asé sìmiłi ai cazoni.[2].
Storia canbia
Pezeja ła gavarìa da èsar de orizene romana, in cuanto ła sorze a l'incrozo de un càrdene (via Ponte Nuovo-via Verdi) e de un limes intercisivus conprezi inte ła centuriazione altinate. A conferma de cuesto, calche sècoło indrìo do contadini i ga catà na tonba de l'èpoga in łocałità Ca' Nove.
La prima mension scrivesta ła ze parò de'l 1146 cuando, in un documento de'l vescovo de Trevizo, l'è stà sità el sacerdote Johannes de Pisilia come pievan de Meolo. Inte'l medioevo ła ze stà comprendesta inte i taritori de Trevizo e ła ga raprezentà na capeła dependente da ła pieve de Martełago (ła parochia ła ze stà istituìa inte ła metà de'l XIII sècoło ). Daspò el rivo de ła Serenisima, ła viła de Pezeja ła ze stà aministrada da ła podestarìa de Mestre, pur sendo includesta inte'l Trevizan.
So i scominsi de'l XIX sècoło, durando ła domenasion franseze, Pezeja, co Cappella e Gardejan, ła ze devenjesta sede de un comune recadente inte'l dipartimento de'l Bachijon. Co l'istitusion de'l Renjo Łonbardo-Veneto, ła ze devenjesta frasion de Scorsè, comun daprima includesto inte ła provinsia de Vicensa, drioman pasà a Padoa e infin a Venesia [3].
Monumenti e łoghi de intarese canbia
Ceza parochiałe canbia
.JPG)
|
Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Chiesa di San Nicolò (Peseggia). |
L'atuałe parrochiałe ła ze stà consagrada el 15 setenbre 1940 da'l vescovo de Trevizo Antonio Mantiero e inte l'ocazion a l'antiga dedegasion a San Nicola di Bari ze stà zontà anca el titoło de "santuario de l'Addolorata". Ła ga sostituìo ła presedente ceza ancò adibiìa a sentro sosiałe. Projetada da Luigi Candiani, ła se refà a'l stiłe bizantino.
El canpaniłe , fenìo za inte'l 1929, el se ispira a łe tore medievałe de Firense e Siena[4].
Sała Pax (antiga parochiałe) canbia
L'edifisio dito Sała Pax, dadrio ła ceza, ła ze ła vecia parochiałe ancò adibìa a sentro sosiałe. Resałente a'l 1709, ła conserva a l'interno afreschi de Giovanni Carlo Bevilacqua (Adorazione dei pastori e Sacrificio di Abramo).
Inte'l 2016 A ze stà conpletà un restauro a ła strutura e a łe aree pì visine a st'altra[5][6].
Monumento ai cadùi canbia
In piasa Longo, A ze stà inaugurà inte'l 1970 in sostitusion de un presedente monumento che'l sorzeva poco pìa sud e ornà de un simułacro de ła Beata Vèrzene de'l 1921. Ghe ze raprezentàe sincue arme stiłizàe inderisàe a'l siéło[7].
Viłe venete canbia
Viła Buratti canbia
Conpleso de fine Otosento insarìo so un vasto parco, el sorze poco pì a nord de ła ceza, łongo via Verdi.
Ła costrusion ła ga sostituìo un edifisio pì antigo, de orizene sincuesentesca e un tenpo propietà de'l capitoło di San Geremia de Venesia. Inte'l 1883, cuando che'l zera propietà de Giovanni Bianchi, sindaco de Scorzè, łe stałe e le adiacense łe ze stàe destruzeste da un insendio. Atualmente ła ze dei Buratti e ła versa in grave stato de abandon.
Ła fasada prensipałe de ła caza domenegałe ła se inderisa a sud. Ła prezenta sincue asi de verture retangołare; a'l pian nòbiłe, in corespondensa de'l sałon sentrałe, se verze na bifora afasada so un teraso co parapeto in fero batùo.
A ovest de l'edifisio A se adosa un łongo rùstego zontà[8][9].
Pałaseto Berton canbia
El se cołoga a sud de'l sentro, in via Ponte Nuovo. La ze na costrusion setesentesca otenjesta da un presedente edifisio dei Vanin.
Ła fasada prensipałe, cueła a sud, ła prezenta tre piani co łe fenestre retangołare sistemàe so sincue asi. L'ùltem łiveło el ze el zmezà e el ze coronà da na soraełevasion co tinpano prezente anca so'l fronte nord. Al pian nòbiłe A se verze na monofora afasada a un teraso co parapeto infero batùo.
Inte'l restorar l'edifisio, i Berton i ga aportà notevołe modifeghe a l'inpianto orizenałe, in partegołar inte i rùsteghi zontài e co ła zonta de un vołume a fianco de ła viła[10].
Viła Bragadin canbia
Ła se afasa so via Moglianese Peseggia, sorzendo a nord de ła strada e a ponente de ła ceza. Sincuesentesca, inte'l 1545 ła rezultava de Antonio Serena. Ła ze stà restauarda inte'l 1754 e inte'l 1772 ła ze devenjesta de'l venesian Francesco Scipioni, cui ghe sucedesto Zilio Bragadin, primo sindaco de Scorsè drio l'Unidà d'Itałia. Ancò ła ze dei Facchin.
L'inpianto de ła caza domenegałe el ze tipegamente venesian. A tre piani, l'ingreso prensipałe el ze antisipà da na curta scałinada in piera d'Istria e el ze soramontà da un stema łapideo dei Bragadin. A'l pian nòbiłe se verze na fenestra ad arco afasada so na bałustra. El tuto el ze concludesto da na soraełevasion sentrałe co tinpano a'l sentro de ła cuała A se cata na fenestra retangołar.
Na stansa de'l pian tera ła ze stà adibiìa a oratorio privà dai Scipioni, inte'l cuało ze consarvà racuanti depinti tra cui na notevołe Sacra Famiglia.
A'l pałaso se afianca na Barchesa con pòrtego ad arcàe decorà da un afresco rafegurante un paezajo[11][12].
Pałaso Merli canbia
Ponesto poco oltra el presedente conpleso, l'è stà costruìo inte l'Otosento bazandose, par, sora un edifisio preezistente de cui ze stà individuài i resti. El ze stà dei Pinaffo, dei Giacomin e dei Merli; atualmente el ze dei De Favari.
El fronte prensipałe el ze afasà a mezojorno. I tre piani de l'edifisio i ze partìi da sincue asi e i ze concludesti a'l sentro da na soraełevasion co łuminal coronà da tinpano e racordà a'l corpo sotostante da vołude. Ai ładi de'l łuminario A se cata do ełementi in muradura (un falso atico) ornài da statue. Łe verture łe ze sobrie, de forma retangołar; so l'aso sentrałe, in corespondensa dei sałoni sentrałi, se verze el portałe d'ingreso e una porta fenestra afasada so un teraso co parapeto in fero batùo.
El pałaso el ze afiancà da barchesa co pòrtego ad arcàe a sesto zbasà.
Se esternamente el conpleso el mantien l'aspeto orizenario, i interni i ze stà profondamente remanezài[13][14].
Ca' Morosini canbia
Ła sorze 'pena oltra l'edifisio presedente, drio a'l łado sud. Propietà de ła contesa Morosini, donde ła denomenasion, ła ze pasà inte'l 1810 ai Marzari e, inte'l 1930, ai Faziol. Ła ze stà conprada po' dai Facchin, par devenjer, da'l 1938, dei Barbiero e, da'l 1970, dei Busatto.
Costruìa so'l fenir de'l Setesento, ła prezenta un corpo sentrałe da łe łinee severe e poco parisenti. El fronte prensipałe, cueło afasà a ła strada, el ga sete verture par caunjo dei tre piani. So l'aso sentrałe A se cata el portałe d'ingreso e, a'l primo pian, na porta fenestra afasada so un teraso co ringhiera in fero batùo.
A ła caza paronałe se adosa un rùstego pì baso, caratarizà da verture retangołare a'l pian tera e da ocułi a'l łiveło suparior. Ze ancora vizibiłe łe trase de łe arcàe tanponàe.
In pasà ła propietà se caraterizava par ła beła cancełada in fero co piłastri ornài da prezevołi statue, mentre, so ła parte dadrìo se estendeva un vasto parco. Ancò i edifisi restài i versa in pèsemo stado de consarvasion[15].
Viła Moro, Bernardo, Morchio, Favaro canbia
Ła ze situada in via Moglianese Peseggia, verso ła fine de l'abità.
A se tratarìa de ła viła pì antiga de'l Comune de Scorsè: ła strutura de l'edifisio e i ełementi gòteghi i ło cołogarìa inte ła segonda metà de'l Cuatrosento.
Ła prima citasion ła ze parò de'l 1482 cuando che ła jera propietà de'l patrisio Cristoforo Moro, cuzin de l'omònemo doze. I Moro i ga mantenjesto łe propietà fin a ła metà de'l Sincuesento cuando che ła ze ndà in eredità a un nevodo dei ùltemi Moro, a Giovanni Battista Bernardo. A 'st'ùltemo se deve alguni inportanti łaori de restauro che ga dazesto a l'edifisio un aspeto renasimentałe. Daspò ła cazùa de ła Serenisima i Bernardo, inte'l 1812, i ga vendesto 'sta só propietà ai Baretta, che za i posedeva l'atuałe viła Spangaro. Inte'l 1863 el pałaso el ze pasà ai Morchio e, da'l 1948, el ze dei Favaro che inte i ani novanta ghe n'a curà el restauro.
Ła fasada prensipałe ła prezenta sete asi de finestre e ła ze soraełevada da un łuminario sentrałe. In corespondensa dei sałoni sentrałi A se verze el portałe de ingreso, ad arco, e un'anałoga porta fenestra afasada so un balconsin co parapeto in fero batùo. Łe altre verture łe ze fenestre retangołare, ma cuełe a'l primo pian łe ga in realtà el profiło arcuà tanponà. El restauro el ga rendesto vizibiłi łe trase de fenestre a sesto acuto. A ze par zonta prezenti pinsi de intonago cuatrosentesco decorà co un motivo a tapesarìa.
Ai ładi de ła viła se adosa do camini còlmi a ła venesiana. Visin de st'altri A se pol notar do monofore ad arco triłobà muràe.
Par cuanto revarda i interni, in t' una stansa de'l pian tera A ze stà portà a ła łuze i tocheti de un vasto afresco che'l gavea da destirarse so tute łe parede de ła stansa ; denjo de nota ze el sofito a ła sansovina. Inte'l sałon de' pian nòbiłe A se ga un siclo de afreschi sincuesenteschi insoazài da recuadri a imitasion de arasi. De prezevołe fatura, raprezenta sene canpestri e, in altre stanse, sojeti bìbleghi; spica partegołarmente ła vedàa de na viła co zardin a l'itałiana. Autor de łe òpare no'l ze njancora stà identifegà, ma se trata de un pitor che'l conoseva ben l'òpara de'l Veronese.
Senpre inte'l voltar dei restauri ze emerzesto el pavimento orizenałe, in coto.
Inte'l 1830 ze stà destruzeste łe adiacense de l'edifisio, tra cui el parco e l'oratorio de'l Spirito Santo. Da 'st'ùltemo provien na statua de Sant'Antonio da Padoa ancò consarvada inte ła parochiałe.
Barchesa de viła Albertini Fortis, Favaro canbia
Ła sorze suito a nord de ła viła presedente. Resałente a'l XVI sècoło, in orizene ła zera fursi parte de un gran conpleso partenjente a łe mùneghe de Sant'Andrea della Zirada. Ła ze stà po' de Anna Albertini Fortis e ancò ła ze dei Favaro.
L'edifisio el ga subìo vari remanezamenti : all'esterno el se racorda a nantre costrusion pì resenti, mentre i interni i ze stà drastegamente adatài a funsion abitadive e comersiałi. El fronte prensipałe, inderisà a sud, el prezenta oncora l'orizenario pòrtego a sincue arcàe, de cui cueła sentrałe a tuto sesto e łe altre a sesto zbasà. A st'altre ghe coresponde a'l primo pian verture retangołare. So'l fronte nord A se cata do grandi camineti. So'l łado afasà a ła strada se pol notar un basorełievo rafegurante na Madonna con Bambino (Madona co puteło).
A l'interno ghe resta soło serte parte de l'antigo sofito e ła scała in piera d'Istria par l'aceso a'l pian suparior[16].
Viła Spangaro canbia
Ła sorze łongo via Spangaro, inte łe canpanje a nordovest de'l paeze.
Costruìa inte'l XVI sècoło, ła ga partenjesto a l'inisio ai Scotti. Inte'l Siesento ła jera stà de Gaspare De Luca, po' dei Baretta e dei Piccolo. Da ła fine de l'Otosento ła ze dei Spangaro, cui ła partien al dì de ancò.
Ła strutura atuałe de'l conpleso ła resałe a'l Siesento. Ła caza paronałe ła prezenta do sołi piani e ła ze organizada segondo el tìpego schema venesian, co'l sałon sentrałe pasante e łe stanse łaterałi. Ła fasada ła se caratariza par łe soraełevasion co tinpano, prezenti so tuti e cuattro i ładi de ła costrusin. Łe vertaure de'l fronte łe se despone so sete asi: łe ga un senplise profiło retangołar, fazesta ecesion par ła porta fenestra de'l pian nòbile, archivoltada. 'St'ùltema, insenbre a cheł'altre do porte fenestre che ła afianca, ła costituise na sorta de trifora afasada so un balcon co ringhiera in fero batùo.
Numaroze parte de ła viła łe ze el rezultado dei remanezamenti dei Spangaro de'l 1888 (come prova ła data senjada so un pato de ła scała interna). Łe modifeghe łe revarda soratuto i interni, co el restauro de łe struture za ezistente e el renovo de łe decorasion, mentre ga mantenjesto l'aspeto orizenario el sofito a ła sansovina de'l sałon sentral a piepian. Da recordar, inte'l sałon de'l pian suparior, un bel camineto marmoreo.
Par cuanto revarda łe costrusion de servisio, de l'antiga grandiozità de'l conpleso A resta ben poco. In orizene ła caza paronałe ła jera afiancà da do ałe portegàe, el tuto insarìo so un vasto zardin co peschiere e oratorio privà. Resta na porsion de ła barchesa nord e parte de'l serajo orizenal (piłastri in cotto). Ła barchesa sud ła costituise ancò na propietà a sé stante[17][18].
Ex baze misiłìstega canbia
Reałizada durante ła Guera freda, ła ze devenjesta oparadiva inte'l 1969 co'l nome de "Sito 5" soto l'ezida de ła NATO a'l fin de defendar l'Itałia setentrionałe da eventuałi atachi aerei provenjenti da est. Zestìa da ła 5ª bataria misiłi contraerei de Mestre, ła baze ła gavea unidà mobiłi armàe co misiłi Raytheon MIM-23 Hawk. Daspò el croło de l'Union Soviètega, l'atività miłitar ła ga mołà inte'l 1996 e l'ex baze misiłèstega l'è stà dezmetesta inte'l 2009. Ponesta propio davanti a Villa Spangaro, ła granda area de oltra 18 etari ła ze stà acuizà da'l Comun inte'l 2014, e drioman adibìa a pista de siclocross. Fin a'l 2019, el Rally Città di Scorzè ghe ga desputà ła prima prova spesiałe de l'evento, denomenada aponto "Base".
Cultura canbia
Eventi canbia
- Festa dei Bizi: fine majo/inisio zunjo.
- Sagra della Madonna Addolorata: metà setenbre.
Economia canbia
Agricoltura canbia
Prodoto tìpego de łe canpanje de Pezeja el ze el bizo che de resente el ga otenjùo el Marchio DE.C.O. La storia de'l bizo, ła resałe a ła prima metà de'l Novesento e fulcro de 'sta economia zera el pòrtego de l'ostaria Visentin, andove se dezvolzeva un marcà che'l reciamava i frutarołi dei sentri sircostanti, Venesia conpreza.
Ła prima Sagra de'l Bizo ła ze stada organizada inte'l 1933, ma A ze da'l 1969 che se zvolze l'atuałe Festa dei Bizi[19][20].
Infrastruture e trasporti canbia
Strade canbia
Pezeja ła sorze so'l łado sud de via Nuova Moglianese (SP 39 "Moglianese"), inportante arltèria che ła cołega Scorsè a'l confin co ła provinsia de Trevizo, verso el sentro de Mojan Veneto. Ła strada ła ze stà reałizada da pochi deseni par deviar el tràfego da via Moglianese Peseggia, che'l tranzita par el sentro.
Inte łe canpanje a nord A ze stà de resente reałizà el trato de l'autostrada A4 dito Pasante de Mestre.
Mobiłità urbana canbia
Pezeja ła ze servìa dai autobus ACTV de ła łinea extraurbana 12 Scorzè-Mogliano/Venezia[21].
Notasion canbia
- ↑ Federico Burbello (curà da), Scorzè: immagini del '900, Martellago, Grafiche Biesse, 1998, p.121.
- ↑ Andrea Fattoretto, ‘L’antica Pisilia. Nuova ipotesi sull’origine toponomastica di Peseggia’, L’ESDE 11 – Periodico di storia locale del Veneziano, del Trevigiano e del Miranese – CLEUP, Padova, 2016
- ↑ La Storia di Peseggia - Pro Loco di Scorzè Archivià il 22 dicembre 2010 Data inte l'URL no conbazante: 22 de disenbre 2010 in Internet Archive. .
- ↑ Chiesa di Peseggia dal sito del comune di Scorzè.
- ↑ Sala Pax dal sito del comune di Scorzè.
- ↑ Le bellezze artistiche - Pro Loco di Scorzè Archivià il 22 dicembre 2010 Data inte l'URL no conbazante: 22 de disenbre 2010 in Internet Archive. .
- ↑ Monumento ai Caduti di Peseggia dal sito del comune di Scorzè.
- ↑ Scheda della villa (ligo ronpesto dispunìbiłe in Internet Archive; védarse el [http://catalogo.irvv.net/pdf?23206.PDF Scheda della villa istòrego], la [http://catalogo.irvv.net/pdf?23206.PDF Scheda della villa prima version] e ła [http://catalogo.irvv.net/pdf?23206.PDF Scheda della villa ùltema]). dal sito dell'IRVV.
- ↑ Villa Buratti dal sito del comune di Scorzè.
- ↑ Scheda della villa (ligo ronpesto dispunìbiłe in Internet Archive; védarse el [http://catalogo.irvv.net/pdf?23182.PDF Scheda della villa istòrego], la [http://catalogo.irvv.net/pdf?23182.PDF Scheda della villa prima version] e ła [http://catalogo.irvv.net/pdf?23182.PDF Scheda della villa ùltema]). dal sito dell'IRVV.
- ↑ Scheda della villa (ligo ronpesto dispunìbiłe in Internet Archive; védarse el [http://catalogo.irvv.net/pdf?23196.PDF Scheda della villa istòrego], la [http://catalogo.irvv.net/pdf?23196.PDF Scheda della villa prima version] e ła [http://catalogo.irvv.net/pdf?23196.PDF Scheda della villa ùltema]). dal sito dell'IRVV.
- ↑ Villa Bragadin dal sito del comune di Scorzè.
- ↑ Scheda della villa (ligo ronpesto dispunìbiłe in Internet Archive; védarse el [http://catalogo.irvv.net/pdf?23242.PDF Scheda della villa istòrego], la [http://catalogo.irvv.net/pdf?23242.PDF Scheda della villa prima version] e ła [http://catalogo.irvv.net/pdf?23242.PDF Scheda della villa ùltema]). dal sito dell'IRVV.
- ↑ Palazzo Merli dal sito del comune di Scorzè.
- ↑ Scheda della villa (ligo ronpesto dispunìbiłe in Internet Archive; védarse el [http://catalogo.irvv.net/pdf?23252.PDF Scheda della villa istòrego], la [http://catalogo.irvv.net/pdf?23252.PDF Scheda della villa prima version] e ła [http://catalogo.irvv.net/pdf?23252.PDF Scheda della villa ùltema]). dal sito dell'IRVV.
- ↑ Scheda della villa (ligo ronpesto dispunìbiłe in Internet Archive; védarse el [http://catalogo.irvv.net/pdf?23214.PDF Scheda della villa istòrego], la [http://catalogo.irvv.net/pdf?23214.PDF Scheda della villa prima version] e ła [http://catalogo.irvv.net/pdf?23214.PDF Scheda della villa ùltema]). dal sito dell'IRVV.
- ↑ Scheda della villa (ligo ronpesto dispunìbiłe in Internet Archive; védarse el [http://catalogo.irvv.net/pdf?16819.PDF Scheda della villa istòrego], la [http://catalogo.irvv.net/pdf?16819.PDF Scheda della villa prima version] e ła [http://catalogo.irvv.net/pdf?16819.PDF Scheda della villa ùltema]). dal sito dell'IRVV.
- ↑ Villa Spangaro dal sito del comune di Scorzè.
- ↑ La Storia del Biso - Pro Loco Scorzè Archivià il 22 dicembre 2010 Data inte l'URL no conbazante: 22 de disenbre 2010 in Internet Archive. .
- ↑ Peseggia - Pro Loco Scorzè Archivià il 20 gennaio 2011 Data inte l'URL no conbazante: 20 de zenaro 2011 in Internet Archive. .
- ↑ Linea extraurbana 12 - ACTV.
Altri projeti canbia
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Pezeja
