Referendum par l'independensa de ła Catełogna del 2017

El referendum par l'independensa de ła Catełogna del 2017 el xe un referendum par l'independensa che xe sta fato in Catełogna el 1º de otobre 2017.

El xe sta promoso da ła Generalitat de Catalunya co na leje del parlamento catełan e el xe sta contrastà dal goerno spagnoło parché incostitusionałe.

Istòria canbia

Inisiativa canbia

L'inisiativa ła parte dal parlamento vegnùo fora da łe elesion del 2015, vinte da la coałision independentista Junts pel Sí. El 9 de zugno 2017 el presidente de ła Generalitat Carles Puigdemont el ga anuncià che el referendum el se sarìa fato el 1º de otobre del 'steso ano e che ła dimanda so ła scheda ła sarìa stata "Vuìo che ła Catełogna ła sia un stado independente in forma de repùblica?". In chel ocaxion Puigdemont el ga xontà anca che, a difarensa de ła consultasion del 2014, sto referendum el sarìa sta vincolate.

El 6 de setenbre el parlamento catełan el ga aprovà ła leje rejonałe che istituiva el referendum co 72 voti a favor (Junts par Sì e CUP), 11 astegnùi (Catalunya Sí que es Pot) e nisun voto contrario. I raprexentanti dei partii contrari al referendum (PP, PSC e Ciudadanos) i gheva infati abandonà l'aula.

Reasion de łe istitusion spagnołe canbia

El 7 de setenbre el Tribunałe costitusionałe el ga sospexo el referendum e łe altre norme ligae, dàndoghe raxon al ricorso prexentà dal goerno spagnoło che el dimandava el anułamento de ła leje rejonałe par incostitusionałità. A sta sentensa se ga xontà el intervento de ła Procura Xenerałe che ła ga denuncià par dexobediensa Puigdemont e tuti i partesipanti al Uficio de presidensa del Parlament catełan che i gheva aprovà ła mesa al ordene del dì de ła leje che istituise el referendum. In pì ła Procura ła ghe ga ordinà a tute łe forse de połisìa, anca ai Mossos d'Esquadra, de inpedir el referendum secuestrando urne, schede e materiałe de propaganda.

Inte ła matinata del 20 de setenbre 2017 ła Guardia Civil ła ga secuestrà, inte ła locałità de Bigues i Riells, 9 milioni de schede e altro materiałe ligà al referendum. El steso dì ła xe anca intrà inte i edifisi de ła Generalitat a Barsełona, andove xe sta secuestrà altro materiałe e xe sta arestà 14 funsionari catełani. Sti interventi de ła połisia i ga portà a de łe manifestasion de protesta asé partesipae, una de ste manifestasion ghe ga inpedio ai sbiri de intrar inte ła sede de ła CUP de Barsełona.

El 17 de otobre 2017 el Tribunałe costitusionałe, a l'unanimidà, el ga definitivamente anulà ła leje catełana che istituiva el referendum.

Reasion internasionałi canbia

El primo de otobre canbia

A ła fin el goerno catełan el xe ndà vanti pa' ła so strada e se xe rivai a ła consultasion del primo de otobre. El goerno sentrałe el ga mandà ła połisia pa' inpedir el voto, invese el goerno catełan ga fato de tuto par consentir el referendum. Durante la xornada ghe xe sta momenti de tension infrà łe forse de polisia inviàe dal goerno a sarar i seji e secuestrar le schede e i sitadini catełani che pasifegamente i sercava de inpedirgheło.

Łe urne łe xe sta sarae a łe 20.00. Secondo i primi dati comunicai da ła Generalitat i votanti i xe stai 2.262.000 (su sirca 5.300.000 aventi dirito); i SÌ sarìa stai 2.020.000 pari al 90%, invese i NO sarì stai 176.000, o sia el 7,8%. Łe sifre xe sta po corete uficialmente a 2.286.217 votanti (43,03% dei aventi dirito), co 2.044.038 SÌ (92,01%) e 177.547 NO (7,99%).

Dopo el referendum canbia

El 10 de otobre ła majoransa independentista del Parlamento catełan ła ga sotoscrito na dichiarasion andove che se đichiarava ła costitusion de ła Republica catełana cofà stado independente e sovran.

El 27 de otobre sucesivo el parlamento el ga aprovà a scrutinio segreto ła nasita de na repùblega catełana "cofà Stado independente, sovran, democratego". A ła votasion no ga partesipà i raprexentanti de PP, PSC e Ciudadanos. La đichiarasion unilaterałe de independensa ła xe sta aprovà co 70 voti a favor, 10 contrari e 2 schede bianche.

El goerno sentrale intato, dal 21 de otobre, el gheva ativà la prosedura par l'aplicasion del artìcoło 155 de ła costitusion spagnoła par destituir el goerno de Puigdemont e convocar nove elesion catełane. El 27 de otobre, dopo ła proclamasion de l'independensa catełana, el Senato spagnoło el ga aprovà, co i voti a favor de ła majoransa del PP insieme co cueli de Ciudadanos e PSOE, l'aplicasion del art. 155 e donca el comisariamento de ła comunidà autonoma. El 31 de otobre el Gtribunałe costitusionale el ga sospexo ła dichiarasion d'independensa, e el 8 de novenbre ła ga anulà parché incostitusionałe.

El 28 de otobre el premier Mariano Rajoy el ghe da le funsion de presidente de ła Catelogna a ła vise presidente del goerno spagnoło Soraya Sáenz de Santamaría, cofà Comisario straordinario, fin al 17 de majo 2018, data de l'intrada in carica de Quim Torra, eleto presidente el 14 de majo da ła nova majoransa independentista vegnùa fora da łe elesion convocae dal goerno sentrałe spagnoło par el 21 de disenbre 2017.

Cuexito referendario canbia

 
Facsimiłe de ła scheda de votasion predisposta al referendum so l'independensa de ła Catełogna del 2017. El cuexito el xe in: catełan, castiłian e aranexe

El cuexito posto dal referendum, secondo el artìcoło 4 de ła leje rejonałe catełana istitutiva del referendum,[1] el xe sta:


I eletori poeva votar o No. Ła leje rejonałe ła prevedea che, in caxo de vitoria del Si, el Parlamento de ła Catełogna el prosedese co la dichiarasion formałe de independensa, e che invese, in caxo de vitoria del No, vegnese convocae elesion antisipae pa' rinovar el Parlamento catełan.

Rexultai canbia

Opsion Voti %
  SI 2 044 038 92,01
  NO 177 547 7,99
Totale 2 221 585 100,00
Schede bianche 44 913
Schede nułe 19 719
Totałe votanti 2 286 217 43,03
Aventi dirito al voto 5 313 564

Fonte: Generalitat de Catalunya.[2]

Notasion canbia

  1. (CA) LLEI 19/2017, del 6 de setembre, del referèndum d'autodeterminació (PDF), Generalitat de Catalunya, 6 settembre 2017. entrada il 16 settembre 2017.
  2. (CA) El Govern trasllada els resultats definitius del referèndum de l'1 d'octubre al Parlament de Catalunya, Generalitat de Catalunya, 6 ottobre 2017. entrada il 7 ottobre 2017 (archivià dal URL orizenałe il 6 ottobre 2017).

Altri progeti canbia

Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Referendum_par_l%27independensa_de_ła_Catełogna_del_2017&oldid=1122691"