Sènare

Ła sènare o sènere (dita spéso inte łe varianti vènete co é serada e/o z dura al posto de ła s; altri modi zéndre e séndro) ła xe ła restansa sòłida de ła conbustion: ła xe na pólvere asae sutiła de cołor grixo, in squaxi tute łe tonałità, dal negro a un grixo ciarìsimo, squaxi bianco.

Compoxision chìmega

Ła conpoxision chìmega s-céta de ła sènare ła se desferénsia a seconda del particołar tipo de conbustìbiłe dal qual ła ga orìxene e de ła tenperadura de conbustion, ma in xenere ła xe conposta da sostanse stremaménte osidae e co tenperadure di fuxion evaporixasion asae alte, come i conposti iònisi dei metałi (in particołar carbonati e òsidi) e pòvara de conposti dei ełeménti lexièri, e no ła ga aqua.

Fertiłixante

Dal momento che ła xe rica de sałi minerali, ła sènare de legno e/o de altre materie orgàniche ła xe n'òtimo fertiłixante par piante de ogni spece: in vertù de sta propietà qua el xe cresùo un modo de coltivar ła tera levàndoła via a ła foresta vèrxene incendiando na parte de ła stésa, favoréndoghe el desboscamento e ła destrusion in Małexia, inte el Bòrneo e in Mèrica del Sud.

Lisia

Ła sènare del legno ła pol èser doperada anca par produr detersivo par piati e ninsiołi: el rexultà el vien ciamò lisia.

Ła produsion de lisia ła xe reałixada traverso el pasagio de aqua bogénte par ła sènare filtrada da un teło. De fati, cùsì, i se smoła i carbonati dei quai ła sènare ła xe rica e in particołar el carbonato de sodio, che el ga n'inportante efeto sgrasante. Sto mètodo el vegniva doperà fin a poche desene de ani fa par ła bugada.

Sènare vulcànega

Ła sènare vulcànega ła vien butata fora durante n'erusion e ła consiste in lava sfredada asae sutiła e łixièra che ła forma nùvołe. Anca łe sigarete, i sìgari e'l tabaco de ła pipa i moła sènare, che ła vien sunada in contenidóri fati aposta.

Sènare e Culture

In paréce culture del mondo ghe gera (par exenpio ła rełigion romana, ma anca i Paleovèneti i ło faxeva) e ghe xe (Induismo) l'uxansa de bruxar i cadàveri dei morti par far menui i tochi che i resta: sta pràtega ła vien ciamada cremasion. El proceso el xe stà bandonà dal Cristianéximo (che'l ga mantegnuo parò el rito sacro de bruxar incenso, che el moła n'odor forte e dolse), che el preferise ła sepoltura, anca se'l resta inte i proverbi e inte łe fraxe fate. Un exenpio el xe «Va raméngo ti e tó sènare», ofexa inirisada anca ai antenai.

Altri progeti

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Sènare

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Sènare

Controło de autorità	LCCN (EN) sh2005007472 · GND (DE) 4143201-0 · NDL (EN, JA) 00576127