Altipian del Tibet

L'altipian del Tibet (བོད་ས་མཐོ་) el ze un grando e ełevà altipian de l'Àzia orientałe che el cuerze ła major-parte de ła rejon autònoma del Tibet e de ła provincia del Qinghai in Cina e tochi del Ladakh, inte el Kashmir indian.

Altipian del Tibet

(zh) 青藏高原
Sorte	Rejon zeogràfega e Altipian
Posto
Rejon aministrativa	Cina
Dati e sifre
Mezura	1 000 () × 2 500 () km
Àrea	2 500 000 km²

Descrision

Co na superfise che ła se slarga par 2500 km

de longhesa e par 

1000 km

de larghesa, a un'altitùdene mèdia de pì de 

4500

m s.l.m., talvolta ciamà el cuerto del mondo, el ze l'altipian pì alto e pì grando del mondo, co na superfise de 1,2 milioni de chiłometri cuadri (sirca do volte ła dimension del Texas o de ła Fransa, pì de cuatro volte l'Itàlia).

L'altipian tibetan el ze sircondà da alte caene montagnoze: el ze dełimità a nord-ovest dai monti Kunlun che i ło divide da ła conca del Tarim, e a nord-est da ła caena dei Qilian Shan che el ło separa dal Coridòio de Hexi e dal dezerto del Gobi. I so confini meridionałi łe ze limitai da ła vałe del fiume Brahmaputra (Yǎlǔ Zàngbù Jiāng) che el core drio ła baze de l'Himalaya. Par osidente l'altipian el ze inbrasà da ła caena del Karakoram inte el Kashmir setentrionałe. A est e sud-est l'altopian el ghe da el paso a łe gołe boscade dei fiumi Salween, Mekong, Fiume Azuro, a łe rejon osidentałi del Sichuan e sud-osidentałi del Qinghai.

Idrografia

I pì inportanti fiumi che core inte łe rejon sircostanti i ga orìzene dal plateau, inte el partegołare da ła provinsa cineza de Qinghai e da ła zona del Monte Kailash e del Lago Manasarovar.

I pì inportanti i ze:

• Qinghai
  • Huang He (o Fiume Zało)
  • Yangtze
  • Mekong
• Monte Kailash
  • Indo
  • Brahmaputra, che inte ła parte tibetana el tołe el nome de Yarlong Tsangpo
  • Gange (Karnali)
  • Sutlej

Clima

El clima el ze tanto rìzido e ventà e le połe èsarghe tenperature noturne anca inferiore dei -30 °C.

I monsoni da l'India e dal Nepal, i porta racuante lejere presipitasion inte el partegołare inte ła parte sud-osidentałe intrà metà zugno e metà setenbre. El clima el ze tanto seco par tuto el resto de l'ano. Le tenperature pì base łe ze intrà i mezi de disenbre e febraro. D'inverno łe presipitasion nevade łe ze scarse inte ła vałe e considerévułi inte ła caena himalayana. I pasi del sud i resta de frecuente sarai par via de ła neve inte el ndar de l'inverno.

A Lhasa, ła tersa sità pì alta de ła tera, (dopo El Alto, a 4100 metri e La Rinconada (Parù) co i so 5100 metri) łe tenperature màsime łe vària da calche grado sora el zero d'inverno ai 25 °C d'istà, finmente che łe mìnime łe volta da torno ai -15 °C fin ai +10 °C.

Anbiente

El teritòrio el ze racuanto vodo de vezetasion de alto trozo. Difondesti i ze i pàscołi, łe stepe e ła vezetasion d'alta cuota cofà mus-ci e licheni.

Istòrego

Poche łe ze łe testimonianse so łe orìzeni del Tibet, se sa parò che in orìzane el zera popolà da pastori nòmadi che i rivavai da l'Àzia sentrale. La stòria del paeze prima del VII secolo ła confida inte ła tradision orale del so popolo, vedesto che no ła zera oncora stada introduzesta ła scritura, e ła se fonde de frecuente co eleminti mitolòzeghi.

Economia

El teritòrio el vive in prevalensa de agricultura e arłevamento (tìpego el ze el arlvamento de yak). Inte i ùltemi ani se ga inponesto anca el turismo.

Via de ła Seta

A nord del Tibet, oltre che i Monti Kunlun, a rìzego de ła conca del Tarin, ghe pasava łe rame setentrionale de l'antiga Via de ła Seta.

Bibliografia

• (EN) Peter Hopkirk, Trespasers on the Roof of the World: The Secret Exploration of Tibet, J. P. Tarcher, ISBN 0-87477-257-5.

Altri projeti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Altipian del Tibet
• el detien schemi gràfeghi so

Linganbi foresti

• (EN) Plateau of TibetEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.