Nadivi americani

Co l'espresion nadivi americani, Indiana, amerindi, prime nasion americane, indiani de Amèrica o pòpołi precołonbiani se intende denomenar łe popołasion che łe abitava el continente american prima de ła cołonizasion eoropea e i so odierni disendenti.

Nadivi americani

Tipo	etnia, grupo popoładivo e grupo de umani
Sotogrupi	indìzeni nordamericani, indìzeni sudamericani, indìzeni sentramericani, indìzeni caraìbeghi e culture indìzene d'Amèrica
Epònemo	indiani
Zeografia
Orizenàrio de	Cołónbia, Bołivia, Perù, Guatemaƚa, Ecuador, Mèsego, Cànada, Braziłe, Ciłe, Arzentina, Venesueła, Nigaragua, Pànama, Paraguay, El Salvador, Costa Rica, Belize, Suriname, Stati Unii de l'Amèrica, Cuba e Bahamas
Àrea de rezidénsia

I etnònemi indiani de Amèrica e pełerose i ze doparai in particułare par denomenar i pòpołi precołonbiani del Nord Amèrica soratuto in Eoropa, ma no i ze tèrmani unìvoghi e i ze stai de frecuente un ojeto de descusion, cascando senpre pì in foradòpara in Cànada e Stati Unii de l'Amèrica parché considerai rasisti. Inte i paezi ispanòfoni de l'Amèrica Latina se dòpara predomenantemente el tèrmano indios, mentre par i francòfoni el soravive el tèrmano amerindiens. El dòparo del tèrmano indian el ło se ga gràsie a Cristoforo Colombo che, in serca de na rota che ła consentise de rivar a l'Àzia traersando l'osèano Atlàntego, el ghea credesto de gaver otegnesto łe Ìndie Orientałi, sprovedesto che invese el ghea tocà łe coste de un continente che in cheła època el zera sconosesto ai Eoropei; i Spagnołi i ghea batezà de consevensa el novo mondo "Ìndie osidentałi", e solché de sevente redomenà Amèrica, in onore de Amerigo Vespucci.

Secondo l'ipòteze sientìfega pì creditada, 13.000 ani fa l'omo el saria migrà da l'Àzia verso l'Amèrica traerso de ła Berinza, un toco de tera che inte l'època ła univa i du continenti. Sti ómani i se garia dopo movesti pì verso sud finmente ndar ocupar tuto el continente e difarensiàndose in miłiari de etnie e tribù difarenti.

In Sentro e Sud Amèrica i nativi americani i se ghea organizà in grandioze siviltà cofà i maya e i aztechi inte l'odierno Mèsego e i incas su ła cordejera de łe Ande mentre in Amèrica del Nord i Nativi americani i zera stai predomenantemente popołasion nòmade o seminòmade.

Un mùcio de àree del continente łe ze oncora popołae da nativi americani; specialmente in Amèrica Latina andove, coi mestizo, i forma ła majoransa de ła popołasion. Inte i Stati Unii de l'Amèrica e in Cànada i nadivi americani, invese, i forma deso solché na picenina menoransa. Oncora oncó inte i paezi de l'Amèrica i se parla almanco un miłen de łéngue indìzene vàrie. Racuante intrà ste cuà, cofà par ezénpio el quechua, l'aymara, el guaraní, łe łéngue maya e el nahuatl, łe vien parlae da milioni de persone. Un mùcio, par de pì, i conserva pràteghe e costumanse culturałi de vàrio grado, includeste pràteghe rełijoze, de organizasion sociałe e pràteghe de susistensa. Racuanti pòpołi indizeni i vive oncora inte un stato de rełativo izołamento da łe socetà moderne e altre par-fin no i łe ze mai entrae in contato co ste cuà o co l'omo osidentałe.

I nativi americani i ga caraterìsteghe somàteghe afini a łe popołasion aziàteghe: oci slongai, zìgomi rezaltanti, cavejere prinsipalmente scure e lise co par de pì ła cuazi asensa de barba. Sti caràtari i ghea portà i antropòłoghi far ipòtezi so ła so orìzene ereditada dai antighi aziàteghi, che i gaveva traersà el streto de Bering inte el ndar de l'època preistòrega, ipòteze confermada da studi lenguìsteghi fazesti drioman e, soratuto, gràsie dei studi zenèteghi.

Altri projeti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so pòpołi indìzani d'Amèrica
• el detien schemi gràfeghi so

Linganbi foresti

• autoctoni americani, in Disionàrio de istòria, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana, 2010.
• (EN) Elizabeth Prine Pauls, American IndianEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
• (EN) Nadivi americani, in Catholic Encyclopedia, Robert Appleton Company.