Confarensa de Jalta

La Confarensa de Jalta ła ze stada na reunion dei prinsipałi lìder dei Liai de ła seconda guera mondiałe che ła se ga fato intrà el 4 e l'11 de febraro del 1945 a 3km da Jalta, Ucràina, de precizo inte el palaso de Livadia. Insieme a ła Confarensa de Teheran, ła ze sta l'ùgnoła volta che Franklin Delano Roosevelt, Josif Stalin i Winston Churchill, i trè grandi lìder liai respetivamente dei Stati Unii de l'Amèrica, de l'Union Soviètega e de l'Inpero britànego, i se ghea catà.

Confarensa de Jalta

Sorte	summit
Epònemo	Jalta (it)
Intervało de tenpo	4 - 11 de febraro del 1945
Perìodo	Seconda guera mondiałe
Confarensa de Potsdam →
Pozision	palazzo di Livadija (Ucràina) (it) , Jalta (Ucràina) (it)
Stato	Union Soviètega
Partesipador	Stati Unii de l'Amèrica Regno Unio Union Soviètega

Ogniuna de łe trè potense łe ga portà i so intaresi inte ła Confarensa, oltre che a discórar so łe lianse del dopoguera: i inglezi i voleva mantegnere el so inpero, i sovièteghi i voleva slargar el teritòrio e rinforsar ła so prezensa inte i teritori concuistai, e i americani i vołeva che i sovièteghi i intervegnese inte ła guera del Pasìfego.

Descrision

Inte el detajo, i acordi ufisalmente otegnesti a Jalta i includea:

• na declarasion inte ła cuała se afermase che l'Eoropa ła zera lìbara, e che ła invitase al inbastimento de ełesion democràteghe in tuti i teritori libarai dal nazismo;
• ła proposta de na confarensa (da far inte l'apriłe 1945 a San Francisco) inte ła cuała discórar so l'istitusion de na nova organizasion mondiałe, łe Nasion Unie (ONU); in partegołare a Jalta se ghea considarà l'istitusion del Consejo de seguresa;
• el smenbramento, el dezarmo e ła desmiłitarizasion de ła Zermània, vedesti cofà "prerecuizii par ła futura paze"; el provizòrio smenbramento dei teritori todeschi (che el prevedeva che USA, URSS, Regno Unio e Fransa i zestise cadauno na zona de ocupasion), ma che dopo zera devegnesto definitivo co ła spartision in Est e Ovest finia solché inte el 1990;
• fisà el pagamento dei dani che ła Zermània ła gaveva da dar ai Liai, o sia 22 miłiardi de dòłari;
• in Polònia se sarària gavesto da insediar un "goerno democràtego provizòrio", che el garia gavesto da condùzar el paeze in lìbare ełesion inte el pì curto tenpo pusìbiłe;
• so ła Jugoslàvia, el ze sta aprovà l'acordo intrà Tito e Šubašić (cao del goerno monàrchego in bando), che el prevedeva ła fuzion intrà el goerno comunista e cueło in bando;
• i sovièteghi i garia declarà guera al Japon so ła volta de trè mezi da ła sconfita de ła Zermània; in cànbio i garia recevesto ła metà meridionałe de l'izoła de Sachalin, łe izołe Curiłi e i garia vedesti reconosesti i so "interesi" inte i porti cinezi de Port Arthur e Dalian;
• tuti i prezonieri de guera sovièteghi i sària stai rimandai in URSS, indipendentemente da ła so vołontà.

In pì in Romania e Bulgaria łe zera stae insediae de łe Comision Liae par goernare sti Paezi, pena sconfizesti. Inte ła rełasion finałe el zera sta inserio l'inpegno de garantir che tuti i pòpułi i podese ełèzar i so goernanti, inpegno no mantegnesto inte i dezenałi seventi.

Altri projeti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Confarensa de Jalta
• el detien schemi gràfeghi so

Linganbi foresti

• Jalta, Conferenza diTreccani.it – Enciclopedie on line, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana.
• Jalta, Conferenza di, in Disionàrio de istòria, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana, 2010.
• (EN) Yalta ConferenceEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.