Maria (mare de Jezù)
Maria (aramaego מרים, Maryām; grego dei LXX Μαριαμ, Mariam, Μαρια, Maria; àrabo: مريم, Maryam) xe el nome de ła mare de Gesù. Ła xe venerada come Santa da catòłisi, ortodosi e da łe più grande cexe protestanti (anglicani e luterani).
  | |
| Nome orizenałe | (arc) ܡܪܝܡ (he) מרים |
|---|---|
| Biografia | |
| Nasimènto | sèculo I v.C. Zippori (it)  |
| Morte | sèculo I vałor sconosesto |
| Liogo de sepełimento | chiesa dell'Assunzione di Maria (it) |
| Dati personałi | |
| Grupo ètnego | Ebrèi |
| Rełijon | Ebraismo e cristianèzemo |
| Ełevasion | |
| |
| Festività | 15 de agosto |
| Fameja | |
| Fameja | Sacra fameja |
| Cògnuze | Juzepe de Nazaret |
| Fiołi | |
| Zenitori | Joachin e Sant'Ana |
| Fradełi | |
| Zenitori | |
| verginità di Maria (it) | |
| Asunsion de Maria | |
| bilocazione (it)
| |
  | |
Datorno a ła figura de Maria, ghe xe stai posti tre dogmi:
- 'Nasùa verxinal de Gesù, concepìo sénsa pare uman:
(VEC)
«E Isepo, svegiàtose, el ga fato come che l'ànxoło del Sior ghe gavéva comandà e'l ga tólto co łu ła so mugèr; ma łu no ła ga conosùa, fin co che eła ła ga partorìo el so primo fio, al qual el ga dà el nome de Gesù»— Mt 1,24-25]
- Theotokos, dónca mare de Gesù come Dio, miga soło come omo.
- Verxinità perpetua, no ła ga più avùo fii daspò Gesù e ła xe restada vèrxene.
Inte el Età de mezo i ga scomensà a darghe el nome de Madonna (dal latin mea domina, overosia me Sióra). Ła vien anca ciamada Vèrxene Maria o anca sóło ła Vèrxene, par antonomaxia.
Maria inte el Nòvo Testamento
canbiaNei Vangeli sinòtisi
canbiaDe i tre vangełi sinòtisi cueło che el parla più de Maria xe el Vangeło drio Luca. Ghe se cónta che Maria ła vivéva a Nazaret, in Galilea e che, promésa spoxa de San Isepo, ła ga risevùo dal'arcànxoło Gabrièl l'anunso che ła gavaria partorìo el Fio de Dio, sensa averghe raporti sesuałi (Lc 1, 26-38). Eła ła ga asetà e, par ła so conpleta asetasion e fedeltà a ła mision fidàtaghe da Dio, ła xe considerada dai cristiani el modeło par tuti i credénti.
El stéso Vangeło drio Luca el conta ła so prónta parténsa par na sità de ła rejone montóxa de Giuda[1], par giutar ła cuxina Beta, vecia, gravia de sie méxi. Da Beta ła xe ciamada "la mare del me Sior". Maria ła respónde proclamando el Magnificat:
(VEC)
«'Łora Maria ła ga dito: Ła me ànema ła magnìfega el Sior e'l me spìrito el exulta in Dio, me salvador, perché el ga vardà l'umiltà de ła so serva. Da deso in po tute łe generasion łe me ciamarà beata. (Lc 1,46)»
Catàndose a Betleme, in Giudea, col so marìo Isepo par el censimento indito (Lc 2,1-2), traverso el cònsołe Cuirin, dal'imperator Augusto, ła ga partorìo in un riparo che era fursi na stała so fiòło, al cual ła ghe ga dat el nòme de Gesù, cofà ghe ga dit el arcangelo Gabriele. El vangeło el cónta el canto dei ànxoi e ła vìxita dei pastóri (Lc 2,1-20), e daspò dei sagi orientałi diti i Re Maji. Drio Mateo, che el fa stasionar ła famégia fin da sùbito a Betleme (Mt 2,1-11), daspò ghe xe ła persecusion de Erode, ła scanpada in Egito, ła strage dei Inocénti e'l retórno a Nazaret.
Co che Gesù el ga fato dódexe ani, Maria e Isepo i eło ga portà par ła Pascua inte el Témpio de Gerusaleme. 'Ndando indrio a Nazaret, i genitóri i no ga più catà Gesù inte ła carovana e, pensieróxo, i xe tornai indrio a sercarlo. I eło ga retrovà al terso xórno inte el Témpio, indove Gesù el stava insegnando infrà i dotóri de ła Lexe. Maria ła xe testimonia, anca sénsa capirne in fóndo el signifegà, de ła prima volta che Gesù el mostra ła cosiénsa de èser fio del Pare (Lc 2 41-50).
I Vangełi i ne ła prexenta in desferénti moménti visin a Gesù inte i ténpi del so ministèr pùblico.
Inte el Vanxeło drio Zuane
canbiaInte el Vangeło drio Zuane ła vien sénpre ciamada «ła Mare de Gesù». I biblisti catòłisi i créde che in sto vangeło qua Maria ła sia el sìnbolo del'Israèl fedel, che ła speta da Gesù ła grasia del vin del'ałeansa nóva (Nose de Cana). In axónta, ła xe quéła che ła ga fato cònpier al Fio el primo miràcoło de ła so vita pùblica, e ła xe dónca prexentada come ła mediatóra de tute łe grasie preso Gesù Cristo. Sul Calvario, durante l'agonia in cróxe, Gesù ła fida al'apòstoło Zuane, e a Maria ła fida el stéso apòstoło: «Donca, eco el to fio!». Daspò ła ga dito al disèpoło: «Eco ła to Mare!». E da quel moménto el disèpoło ła ga tólta inte ła so caxa" (Joani 19,26-27).[2] Drio ła dotrina catòłica sto cuà el sarìa l'ato che ła fa Mare dei credénti.
Inte i Ati dei Apòstołi
canbiaInte i Ati dei Apòstołi ła xe presentada in preghiera insieme ai apòstołi e i disèpołi in atéxa de ła vegnùa del Spìrito Santo
Drio ła vixion catòłica sto fato el demostraria che eła ła xe stada el séntro datórno a cui i stési apòstołi e disèpołi i sé ga reunidi par ła deséxa del Spìrito, che ła xe ła nasùa de ła Céxa.
Inte i vangełi apòcrifi
canbia
Ła mare e'l pare de Maria i se ciamava Ana e Gioachin (come che el xe scrito inte el Protovangeło de Giàcomo) e i ga avùo Maria vanti coi ani, daspò na vita stèriłe, considerada miga bona par i abrei del ténpo che i retegniva pecà no averghe fii. Drio ła tradision, Ana, Gioachin e Maria i xe stai a Gerusaleme visin a ła Porta dei Lióni de ancuo, inte ła parte nord oriental de ła sità vecia, indove ghe xe i resti de ła pisina de Betzaeta. Ancuò in sta xona cuà ghe xe na Ceza tirada su da i crociadi inte el XII sècoło e dedicada a sant'Ana.
Maria, che ła ga inparà a caminar a sie méxi, ła xe restada inte el ténpio dal'età de tre ani fino al ténpo de ła pubertà e po ła xe stada dà come spóxa a San Isepo, che el xe stà par miràcoło sielto da ła fioridura de una vèrgoła.
Drio el vangeło apòcrifo de San Bórtoło apòstoło, na prima anunciasion ła xe stada dà a Maria inte el ténpio stéso de Gerusaleme. Dio el ga dito a Maria:
(VEC)
«Rałégrite, o piéna de grasia e vaxo de ełesion... Ancóra tre ani e te mandarò ła me paroła; ti ti gavarà el fio par mexo del cual ła sarà salvada tuta ła creasion. Ti ti sarà el càłexe del móndo. Paxe a ti, me diłèta...»
Ła vèra e propia anunciasion drio alguni ła xe capitada a ła fontana, altri invese i dixe che ła xe stada a ła so caxa.
L'anunciasion del'arcànxoło Gabrièl a Maria ła vien posta da ła tradision el 25 de marso, par respetar el ténpo de nove méxi exati da ła nasùa de Gesù fisada el 25 de disenbre.
El Vangeło drio Fiłipo el tróva asurdo che Maria ła gabia avùo el so fio paar òpera del Spìrito Santo (in ebràico ruah, "spìrito", el xe femeniłe) in quanto Gesù el saria nasùo na prima volta come omo da Maria e Isepp e na secónda come Dio daspò del batixo:
(VEC)
«Alguni i ga dito che Maria ła ga concepìo dal Spìrito Santo. Łóri i xe in eror. I no sa miga queło che i dixe. Nó xe mai capità che na dona ła gabia concepìo da na dona..»
(VEC)
«E'l Sior no'l gavaria dito: -El me Pare che el xe inte i siełi- se no'l gavese avùo n'altro pare, ma'l gavaria dito senplisemente: -El me Pare.»
Pàgine corelade
canbiaNotasion
canbia- ↑ La tradision ła identìfega sta sità qua col'atual Ain Karem.
- ↑ http://www.labibbia.org/pls/bibbiaol/GestBibbia.Ricerca?Libro=Giovanni&Capitolo=19 verso 26
Altri projeti
canbia
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Maria Vèrzane
el detien schemi gràfeghi so
| Controło de autorità | VIAF (EN) 86913753 · ISNI (EN) 0000 0004 2757 0951 · LCCN (EN) n81018544 · GND (DE) 118640909 · BNF (FR) cb11934598c (data) · BNE (ES) XX1163085 (data) · NLA (EN) 66282839 · CERL cnp00575474 · NDL (EN, JA) 00570257 · WorldCat Identities (EN) n81-018544 |
|---|