Nichelino

comune itałian
Ła version stabiłe ła xe stà verifegà el 2 oto 2021. Ghe xe canbiamenti a modèłi e/o file in sta version in atexa de revixion.

Nichełino (Ël Niclin in piemontexe) xe un comun de 48 964 abitanti de ła provinsia de Torin. Se cata a 229 metri de altesa, sora de un pian visin al Sangone, un fiume, longo la strada che cołega Turin (sirca 9 chiłometri) co Pineroło.

Nichelino

Cànbia el vałor in Wikidata

Pozision

Map

45°00′00″N 7°39′00″E

StatoItàłia
RejonPiemonte
Sità metropułitanaSità metropułitana de Turin Cànbia el vałor in Wikidata

CapitałeNichelino (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Popołasion
Totałe46 244 (2023) Cànbia el vałor in Wikidata
Densità2 249,22 hab./km²
Demònemo nichelinezi ,   Edit this at Wikidata
Zeografia
Àrea20,56 km²[1] Cànbia el vałor in Wikidata
Altitùdene229 m Cànbia el vałor in Wikidata
Rente a
Dati istòreghi
Dì festivo
Festa patronałe(21 de setenbre) Cànbia el vałor in Wikidata
PatronoMateo Apòstoło Cànbia el vałor in Wikidata
Còdazi de identifegasion
Còdaze postałe10042 Cànbia el vałor in Wikidata
Còdaze de matricołasionTO Cànbia el vałor in Wikidata
Fuzo oràrio
Prefiso tełefònego011 Cànbia el vałor in Wikidata
ID ISTAT001164 Cànbia el vałor in Wikidata
Còdaze catastałe de ItàliaF889 Cànbia el vałor in Wikidata

Sito webcomune.nichelino.to.it Cànbia el vałor in Wikidata

MusicBrainz: ff03ecef-5041-47e4-b8da-f66c362b853c

Storia

canbia

Vecia frasion agricoła che se cata tra Torin e la so pianura a sud dea sità, fin da ła metà del secoło XVI Nichelino xe stà soto Moncalieri, par po' pasar soto la fameja de Ussel. Dal 1868 la frasion de Stupinigi, stacà da Vinovo, xe stà xontà al teritorio del comun.

Avegnimenti storici

canbia

Inte el 1559 el Duca de Savoia conçede el teritorio de Nichelino aea famegia dei Ussel (Occelli), deventando po' na contea (1564). El 22 zugno 1694 re Vittorio Amedeo II dichiara Nicolino (Nichelino) e zone viçine, teritorio unico e destacà da Moncalieri. Nasse cussì el "Feudo di Nichelino" - asegnà par diesemiłe ducati d'arzento - al conte Niccolo' Manfredi Occelli, co dirito a l'uso de armi, seziłi e rełativo titoło nobiłiar. La Regia Patente stabiłiva dei confini (dal Sangone a ła strada che mena a Vinovo e aea medema strada fin a Stupinigi, Candiolo e Vinovo) e teritorio (le Borgate Palazzo e Nichelino, i grandi pestrini S. Quirico, Buffa, Vernea, Palazzetto, Colombetto e Pallavicina). Ghe xe donca ła conclusion dea guera par el dominio sol teritòrio - intrà le do fameje Occelli e Umoglio (Conti dea Vernea e di Pramollo). Grasie ai schèi i Occelli gaveva risolvesto a so vantagio ła desputa otegnindo el feudo, el titoło e la possibiłità de alcuni diriti fondamentałi (aministrasion, justìsia e gravese da pagar). A quei tenpi Nichelino dobòto gaveva 400 abitanti tanti de cuałi łerigioxi, pasionà soratuto a l'agricoltura (e aque del Sangon rendeva masime fertiłi i tereni) e i gaveva qualche atività clasica (becher, osto, fravo, ecc...). Jera anca inportante la gelsicoltura, ligà aea tipega tradision piemontexe dea produsion de sea. Ghe gera na situasion połitego-miŀitare piutosto inpisà. El tratato fato infra Italia, Fransa e Spagna no gaveva contribuìo a far rivar un fià de chiete in tuta l'area.

Inte el 1706 Turin xe stà tacà dai fransexi e Nichelino in quel'ocaxion manda omeni e mexi che ghe gà dà na man ai Savoia; i abitanti xe stai costreti a bandonar e so caxe e tuti ga inplorà San Matteo parchè el fassesse qualcossa contro queł'invaxion.

Finìi i tenpi de guera i Occelli otien el dirito de darghe el nome ai Sindici. Inte el 1742 mor Niccolò Manfredi Occelli e cussì so fiol Giacomo Luigi non interesà del teritorio de Nichelino sposta ła residensa de famegia su la cołina de Moncalieri.

Xe stà proprio 'ntea seconda metà del Seteçento che Nichelino (grasie ai "Ordinati" che sarìa e dełibere che ghe xe onco) subisse na granda trasformasion : organixae dee patulie de sorveliansa su l'ordene publico (xe stà ligà el famoxo bandito Brando), xe stà fata na nova cièxa, regołà ła distribusion de l'acua e se istituisse on servisio de asistensa (sufragio) par quei che gà de manco.

El Periodo de Napołeon

canbia
 
Céxa parochial de Nichełino ciamada anca ła Ceza antiga

Sul finir del setesento, fałìo l'armistisio de Cherasco (1796), Nichelino come tuto el Piemonte finisse nee man dei françesi. Sta nova situasion ga contribuìo che se formasse la costitusion dea Guardia Nasional, l'adosion del novo sistema desimal e del całendarìo republican e xe sopresi anca i ordeni ŀirigioxi.

La restaurasion e l'Otosento

canbia

Inte el 1814 co torna el re e ła casada dee lexi françexi, inte el 1824 Nichelino ga visto ła prima stasion dei Carabinieri istałà. L'Otosento xe stà secoło inportante e fondamental par ła storia de l'Italia e anca de Nichelino e ghe xe stà grandi canbi połiteghi, sociałi e economeghi, costruìe do scuołe, ła nova Ceza parochial e la nova Casa Comunal (progetada da Amedeo Peyron), megioràe e vie de comunicasion stradàe e el 27 lugio xe stà costruìa ła prima stasion feroviarìa. A quei tenpi se contava squasi 1700 abitanti.

El secoło XX

canbia

Ea popoeasion de Nichelino cresse in modo łineare fin aea seconda metà del XX secoeo. Dopo ghe xe stà na forte cresita grasie a l'imigrasion dae region del meridion italian cuando che la popołasion da sirca 15 000 abitanti xe passà doboto a 45 000 del 1971.

Col scominsio del novo miłenio ghe xe on novo primato : aver residenti nati in tute e provinsie italiane.

Da poco gà avùo l'onor de riçever el titoło de "Sità" e inte el ultimo deçenio xe stà ła sità dea sintura de torin che ga avuo la maxor cresita demografega.

Orixene del nome

canbia

L'orixene del nome cussì come ch'el xe el pol rivar dal termine latin Nihil Locus logo da gnente. El termine podarìa esser ligà al fato che se tratava de tereni de paŀùo dove che se catava i fiumi Po e Sangone.

Sta legenda par che sia sbałià parchè inte el registro dee "sortes" del Comun de Moncalieri (Nichelino ghe ne fasseva parte) del 1278 ghe xe na mapa indove vien riportà el teritòrio in quel periodo, che gera stà tramexà in setanta zone dite proprio "sortes". El teritorio a ła drita del Sangone corispondente a queła che ancùo xe Nichelino, se ciamava (Donaya); jera tere coerte in parte da boschi e in parte da canpi coltivà. Łe rendede no gera grande, se łe se confrontava a quełe de altre "sortes", tutavia no gera gnanca e più basse.

Un studioso de toponomastica del Piemonte, Dante Olivieri, par esenpio sostien che Nichelino (Nicolinum) podarìa essar na alterasion picenina del nome personal "Nicolino" (che sarìa Nicola). Infati la denominasion de un łogo scaténte dal nome de na famegia o de un abitante del posto, gera bastansa normal fin poco tenpo fà. Almanco fin al 1835 el nome del comun gera Nichellino che no gaveva gnente a che far coa monèa ciamà conpagna.

El feudo e i Occelli

canbia

Ḷa xona ciamàda Donaya gera rica de vegetasion a tèra xa łavoràda e coltivàdama senpre soto i siòri de ła visina Moncalieri. In seguito, inte el 1559 el Duca de Savoia Emanuele Filiberto I gà conceso sto teritorio in feudo ai Ussel (Occelli), costruìndoło - drìoman - a Contea (1564), e po' confermà feudo indipendente col Regio Decreto del 22 zugno 1694 da Vittorio Amedeo II de Savoia. Ła Regia patente ghe ne stabiłiva i confini (dal torente Sangone a ła strada che mena a Vinovo e da ła medèma strada fìn verso Stupinigi, Candiolo e Vinovo e el teritòrio (el borgo de Nichełino centro, Borgata Pałaso e łe grande vacarìe S. Qurinco, Buffa, Vernea, Palazzetto, Colombetto e Pallavicina). Finiva in sta manièra na guèra intestina - par el dominio sol teritòrio - intrà i Occelli e i Umoglio (conti de ła Vernea e de Pramollo). I Occelli gavea decixo a so piasér la despùa cronpando el feudo, el titoło e l'exercisio de alcuni diriti fondamentałi (aministrasion, giustìsia, gravése, ecc.). Nichelino contava, a quel tenpo, 400 abitanti, łigà fìso a ła region, debiti soratuto a l'agricoltura (łe aque del Sangone rendeva masime fertiłi i tereni) e co qualche atività clasica de łe comunità (becàro, osto, favro, ecc.). Anca ła gelsicoltura gaveva riłevansa, łigà a ła tìpega produsion piemontexe de ła produsion de séda. So'l prinsìpio delXVIII secoło parò ła situasion połitico-miłitàr del Piemonte xera pìtosto incandesente: el tratà infra Itàlia, Fransa e Spagna no gavea afàto riportà ła calma ne l'area e inte el 1706 tuta Torin xe stà asediàda dai fransexi; Nichelino gà mandà in ajut ai Savoia omeni e mexi; ma el teritorio xe stà invaxo dal nemigo, i abitanti ga sbandonà łe caxe dimandàndoghe l'agiuto de San Mateo par respénxer l'asedio del 21 setenbre. Na volta placà i venti di guèra col Tratà de Utrecht e fato primo re de Sardegna Vittorio Amedeo II, sto ultemo, in canbio de ła fedeltà mostrà, ghe gà regałà a Manfredi Occelli el dirito de nominàr sindìci del paexe; inte el steso periodo, el steso re gà decidesto de far costruìr so quel teritòrio l'atuałe Pałasina de Casa de Stupinigi.
Manfredi Occelli xe morto sucesivamente 'ntel1742, ma so fìo Giacomo Luigi se gà dixinteresà del feudo, spostando ła rexidensa de fameja so' ła cołina moncalierexe.

Drìo i Occelli

canbia

Economia e demografia

canbia

Le funsion economeghe de Nichelino ga conplemento coŀe industrie de Turin, soratuto par queło che rivarda el setor mecanego. Eco ła strutura urbana e l'aspeto de l'ediłisia de ła çità, el cui numaro de abitanti xe daseno cresùo in sti ultimi sinquant'ani (inte el 1961 i jera più o manco 15 000 i abitanti) s'a sentìo forte la visinansa de Torin.

Sità xemełàe

canbia


Inte el futuro ghe podarìa esar un xemełagio co ła sità Bulgara de Gabrovo.

Trasporti e mobiłità

canbia

Autostrade

canbia

Ła sità xe servìa da ła Tangesial Sud de Torin atraverso do svincołi :

Cołegamenti feroviari

canbia


Nichełino xe atraversàda da ła łinea feroviaria Torin-Pineroło, che ferma sul teritorio comunałe ne ła stasion de Nichełino. El 27 lujo 1854 xe pasà el primo treno.

Trasporti urbani

canbia

Nichełino xe servìa da ła rede suburbana de Torin atraverso łe łinee de autobus.

Aeroporti

canbia

Pónti de intarese

canbia

Testimonianse storiche

canbia

Linganbi foresti

canbia


  1. voze de refarensaistat.it.
Controło de autoritàVIAF (EN167927360 · LCCN (ENn99049954 · WorldCat Identities (ENn99-049954
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Nichelino&oldid=1088682"