Patrisiato (Venesia)
El Patrisiato venesian el gera un dei tre corpi sociałi inte i cuałi ła se divideva ła società de ła Repùblica de Venesia, insieme ai Sitadini e ai Foresti. Patrisio el gera el tìtoło nobiłiar che el spetava a quełi che i partegniva al'aristocrasia e i partesipava al governo de ła sità de Venesia e de ła Serenìsima. El tìtoło el gera scurtà, vanti al nome, dal'acrònimo N.H. (Nobil Homo, insieme a ła variante N.D. Nobildonna).
Caraterìsteghe del patrisiato venesian
canbia.jpg)
Fondamento a baxe del partegnir al Patrisiato el gera l'averghe escluxivo del poder połìtego. A partir da ła Serada del Mazor Consegio del 1297 e da ła lege del 1320 che ła scansava l'intrada de nóve famége, sto corpo social qua el xe deventà l'ùnego a verghe el dreto de sentarse inte el Mazor Consegio, màsimo òrgano de governo de ła sità. Sto qua el se reałixava a partir da ła mazor età.
Drénto el patrisiato ghe gera ła perfeta guałivesa połìtega infrà tuti i partesipanti. Ogni voto, anca queło del Doxe, el gaveva el medemo vałor inte el corso de łe votasion dei conségi. Ognun el gaveva, almanco in lìnea teòrega, łe istese posibiłità de intrar in ogni carga pùblica, fin a deventar savio del Cołegio, procurator de San Marco o Doxe. Refreso de sto prinsipio el gera l'ugual tìtoło recognosuo ai patrisi, sensa qualche destinsion, in tuta ła Repùblica de Nobilomo (Nobilis Vir, Nobilis Homo, Nobil Homo). Chi che el eo gaveva, el portava in sè na parte de quel poder del qual ogni patrisio el gera interesà, insieme ai altri ómeni del só ceto. Sta roba qua ła faxeva i patrisi venesiani, inte ła gerarchia nobiłiar, de un róło pari a queło de Prìnsipi del sangue (anca considerando l'ugual posibiłità de rivar al róło regio de Doxe).
L'inportansa de sto corpo social qua ła gera cusì granda che ogni aparensa de ła vita del nòbiłe venesian el gera controłà co tension e regołà dal Stato, che el se incucava de verifegar co tension tuti i łigami de famegia, i łigami e i ati necesari a provar l'iscrision dei nòbiłi al Libro d'Oro, el registro dei nòbiłi tegnùo segreto in Pałaso Dogal.
L'àbito dei nòbiłi el gera ła toga de pano negro a màneghe łarghe, foderae de roso par i Savi, i Avogadori e i cai de ła Quarantia. Ła toga ła deventava completamente rosa par i Senatori e i Consegeri dogałi. Tuto el gera completà da ła bereta a tozzo un baso capeło a siłindro de pano ngero e de ła stoła endegante el rango drénto łe magistraure. El gera òbligo fondamental vestir l'àbito méntre se covriva ła carga, inte i Conségi e 'ntel'intièra àrea de piasa San Marco.
Drio sto aparir połìtego qua, parò, ła nobiltà venesiana ła gaveva n'altro caràtere particołarixante de ła propia vocasion mercantil. Co desferénsa verso ła nobiltà feudal, infati, el patrisiato a Venesia el fondava el só poder miga sul averghe tera, ma su ła richesa dei tràfeghi col'Oriénte a ła baxe del'intièra economia, dando co sta roba un serto dinamismo a sta clase social.
I patrisi i serviva cusì sè stesi e el Stato come capitani de gałia, mercanti, inbasadori, governatori, pùblici funsionari e in ogni altra forma del'organixasion sivil e miłitar de ła Repùblica.
Èser patrisi vèneti el gera n'onor par tuta ła nobiltà europea e'l gera comun intrà prìnsipi e re domandar e otegnir el tìtoło de N.H.; i xe stai patrisi vèneti, infrà i altri, i re de Fransa, i Savoia, i Mancini łe famegie de papi dei Orsini e dei Colonna.
Łigadure foreste
canbia- "Demografia del patrisiato venesian dal'università de Venesia" Archivià il 21 de febraro 2007 in Internet Archive.