Sità del Vategan
El Stato de Sità del Vatican (in łatin. Status Civitatis Vaticanæ) el xe un Stato de ła Eoropa meridional.
El xe na enclave rento l'Itàlia e el confina soło co Roma.
Civitas Vaticana (la) | |||||
---|---|---|---|---|---|
|
|||||
Ino | Inno e Marcia Pontificale | ||||
Bomò | «nisun vałore» | ||||
Epònemo | colle Vaticano (it) | ||||
Pozision | |||||
Continente | Europa | ||||
Enclave in | Roma e Itàłia | ||||
Capitałe | No declarada | ||||
Popołasion | |||||
Totałe | 764 (2023) | ||||
Densità | 1 559,18 hab./km² | ||||
Demònemo | vategana, vategane, vategani, vategan | ||||
Idioma | italian franseze latin | ||||
Zeografia | |||||
Àrea | 0,49 km²[2] | ||||
Ponto pì alto | colle Vaticano (it) (77 m) | ||||
Ponto pì baso | Piasa San Piero (33 m) | ||||
Rente a | |||||
Dati istòreghi | |||||
Prima mesion documentada | Stato Pontefiso | ||||
Dì festivo | |||||
Organizasion pułìtega | |||||
Forma de goerno | teocrasia, monarchìa ełetiva, monarchìa asołuta, absolute theocratic monarchy (en) e monarchia costitusionałe | ||||
Òrgano ezecutivo | Goernador del Stato Vaticano | ||||
Òrgano lejislativo | Pontificia commissione per lo Stato de ła Sità del Vategan (it) | ||||
Papa | Papa Francesco (13 de marso del 2013) | ||||
Presidente de ła Comision Pontefisa de Stato de ła Sità del Vategan | Fernando Vérgez Alzaga (it) | ||||
Menbro de | |||||
Economia | |||||
Speza pùblega | 235 000 000 (2010 ) | ||||
Moneda | euro | ||||
Còdazi de identifegasion | |||||
ISO 3166-1 | VA VAT 336 | ||||
Còdaze postałe | 00120 | ||||
Còdaze de matricołasion | V | ||||
Fuzo oràrio | |||||
Domìnio de primo liveło | .va | ||||
Prefiso tełefònego | +39 e +379[6] | ||||
Tełèfono d'emerzensa | |||||
Premi
| |||||
Istòrego | |||||
Sito web | vaticanstate.va | ||||
|
Zeografia
canbiaL'è grando soło che 0,44 km².
L'è el Stato pi ceo del mondo.
El teritorio vatican vero e propio l'è fato da:
- Piasa San Piero, normalmente parò gestìa da ła połisìa itałiana
- ła Baxìłica de San Piero
- el quartier aministrativo (a nord), indove che se cata el giornal, ła Banca, i Muxei Vaticani, ła Farmasìa e el Pronto Socorso
- i famuxi Giardini Vaticani[8] (sud, sud-est). I òcupa quaxi du tersi del teritorio de ła Sità e i se slarga su par el Cołe Vatican, onde che se cata ła stasion feroviaria, el Tribunal Statałe, el Goernatorato (sede del Goernador), i ufici aministrativi de Radio Vaticana, el Seminario Etiòpico, l'Eliporto, vari pałasi, parchéji e benxinari del Stato pi ceo del mondo.
El Vatican, oltre a ła só superfice el ga in gestion de łe parte de teritorio formalmente italian ma in realtà fora da ła lexe itałiana: łe cusì-ciamàe xone estrateritoriałi.
Storia
canbiaCo ła conquista de Roma jera stà desfà el Stato de ła Céxa e donca el Papa el jera sóto ła lexe itałiana e no'l gavarìa pi avùo ła łibartà de asion come cao de ła Céxa.
El Vatican l'è stà fondà l' 11 de febraro del 1929 col Tratato de Lateran, firmà intrà l'Itàlia e ła Santa Sede, o sia el Papa visto come ente giurìdico internasionałe[9].
El Vatican, donca, el xe stà creà e dà in goerno al Papa, come cao de ła Ceza Catòłica e quindi l'è int'un çerto senso subordenà a ła Céxa[10].
Zeografia połitega
canbiaŁa Sità del Vatican ła xe na Monarchìa Asołuta Teocràtica Ełetiva.
El xe ła sede del Papa[11] e de ła Céxa Catòłica.
In baxe a ła "Lexe Fondamentałe" [12], modernixà motu proprio inte el 2001, el Papa el ga tuti tri i poteri lejislativo, executivo e giudisiaro. L'è o sia un Re asołuto; anca staltre Comision che ło juta inte el goerno łe vien nominàe da eło.
D'altra parte el Papa stéso el va al poter dopo èser stà votà dai Cardinałi riunìi in Conclave.
El Goernador de Sità del Vatican[13] el va drio i afari interni del Stato Papałe.
El Segretario de Stato el se òcupa dei afari èsteri.
Ła protesion del Papa e dei confini l'è in man a łe famoxe Guardie Svìsere.
Ła Gendarmeria Vaticana ła xe incargà de łe normałi atività de połisia e sicurésa.
Demografìa
canbiaEl Vatican el ga groso modo 900 abitanti.
Ła demografìa de ła Sità del Vatican ła ga da vegner vałutà in modo particołar parché ła xe regołà da leji speciałi.
Ła citadinansa e ła rexidensa vaticane łe xe tenporane e łe dura soło finché se vive rento el Stato. I fiułi del personal làico che vive senpre in Vatican i mantien ła citadinansa soło finché i xe minoreni, dopo i ła perde automaticamente e i ciapa queła itałiana.
El Vatican el xe l'ùnico Stato che par gestir ła sitadinansa el ga bixogno de un Tratato internasionałe co n'altro Stato[14].
Economìa
canbiaŁe entrade del Vatican łe vien dal turismo, da oferte dei fedełi e da investiminti bancari.
Łe richése artistiche, seben de vałor tanto alto, no łe xe robe che se pol vèndar fasilmente donca no łe cónta quaxi gnente dal pónto de vista efetivo.
Gałaria de łe someje
canbia-
someja aerea da sud ovest
-
Jardini Vaticani e Pałaso de el Governadorà
-
Muzei Vaticani
-
guardie zvìsere
Note
canbia- ↑ Declarà da: Enciclopedia Treccani. ID Treccani EI: stato-della-citta-del-vaticano. Editor: Istituto dell'Enciclopedia Italiana. Łéngua de l'òpara: italian. Data de publicasion: 1929. Autor: autori vari.
- ↑ URL del archìvio: https://web.archive.org/web/20200603173403/https://books.google.com/books?id=ZpJXsBX_6uUC&q=vaticano#v=snippet&q=vaticano&f=false. Data de consultasion: 9 de zugno del 2023. Łéngua de l'òpara: italian.
- ↑ URL de refarensa: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
- ↑ URL de refarensa: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editor: Interpol. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
- ↑ URL de refarensa: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
- ↑ URL de refarensa: https://www.itu.int/dms_pub/itu-t/opb/sp/T-SP-E.164D-11-2011-PDF-E.pdf.
- ↑ voze de refarensaitu.int.
- ↑ se pol vixitarli soło co un perméso de sogiorno speciałe (el pi curto del mondo: sol che sie ore) da domandar a l'Uficio Turismo e Pełegrini.
- ↑ considerà come n' organismo xa existente e col poter de far tratati internasionałi
- ↑ par exenpio no ghe xe mìa diplomàtici vaticani in senso stréto ma gh'è diplomàtici del Papa (Santa Sede) che i depende dal Papa come cao de ła Ceza anca se ciaramente i parla anca a nome del Vatican.
- ↑ el Papa de deso el xe Francesco
- ↑ come che vien ciamà ła Costitusion Vaticana
- ↑ el xe groso modo el corispondente de un Primo Ministro
- ↑ l'Itałia
Varda anca
canbiaControło de autorità | VIAF (EN) 136038551 · LCCN (EN) n80053295 · GND (DE) 4062404-3 · BNF (FR) cb15336233z (data) · BNE (ES) XX452469 (data) · BAV ADV11422104 · NDL (EN, JA) 00560559 · WorldCat Identities (EN) n80-053295 |
---|