Olea europaea
L'ołivaro (o ołivèr; nome sientifego Olea europaea L.) el xe na pianta da fruto. El produxe łe ołive chel vien inpiegà par l'ałimentasion e par l'estrasion del'ojo.
| Olea europaea | |
 | |
| Clasefegasion sientìfega | |
|---|---|
| regno | Plantae |
| divisione | Magnoliophyta |
| classe | Magnoliopsida |
| ordine | Lamiales |
| fameja | Oleaceae |
| gènare | Olea |
| spece | europaea |
| Soto-divixion | |
*O.europaea subsp. cerasiformis
| |
L'ułivo ła xe na pianta orixinaria del Medioriente e ła xe stà doparà fin dal'antichià par l'ałimentasiòn. Łe ołive en natura le è asè amare a cauxa del contegnuo en połifenołi, par rèndarle comestibiłi xe necesario farghe dei tratamente specifiçi: ad exenpio ła fermentasion natural, opure metodi artifiçiałi.
Inisialmente cultivà quaxi escluxivamente nei paéxi mediteranei (dove l'inverno el xe mite e l'istà calda), nei ultimi ani el xe stà inpiantà con suceso anca en altri paéxi dal clima anałogo, come Całifornia, Austrałia, Argentina e Sudafrica. En Itałia l'areałe de cultivasiòn el xe molto anpio: łe uniche xone 'ndo no'l xe mìa prexente xe łe montagne e ła Pianura padana, xone co tenperature invernałi masa bàse o de prexensa de nébia e gałaverina. Alcuni ułivi i se trova fin a Bolzan e a Meran. L'area 'ndo prduxe frùti de quałità xe pì ristreta e se produxe en pratica al'Itałia çentromeridionàl (Tuscana e Łiguria conpréxe) e insułàr e a ła xona dei łaghi de Lombardia e Vèneto.
Ałergia al połine de ułivoModìfega
Ł'ułivo el ga un połine anemofiło, ke vol dir ke'l vien portà dal vento. Sto połine el xe bon de dar na forte ałergia respiratoria 'ntei sogeti predisposti. Visto ke'l se trova in diverse parti del Veneto, anca par raxon ornamentałi (ma i fa de l'ojo davero bon in tuta ła fasa prealpina, dal Garda ai cołi veronesi, a Montecio e Soviso fin a Pove del Grapa, sui cołi Berici e Euganei), el problema del'ałergia ał'ułivo el taca a èsare difuso. De sołito i problemi i salta fora in majo, quando ke'l połine el vien butà in giro par l'aria: ghe pol esare starnudi, oci ke bruxa o anca tose e mancansa de respiro (rinite, congjuntivite, asma).
| Ano 2006 | Produsiòn (en tonełae) |
Superfiçie cultivà (en ètari) |
Rendimento (q/Ha) |
|---|---|---|---|
| Mondo | 17 317 089 | 8 597 064 | 20,1 |
| 1. Spagna | 6 160 100 | 2 400 000 | 25,7 |
| 2. Itałia | 3 149 830 | 1 140 685 | 27,6 |
| 3. Grecia | 2 400 000 | 765 000 | 31,4 |
| 4. Turchia | 1 800 000 | 594 000 | 30,3 |
| 5. Siria | 998 988 | 498 981 | 20,0 |
| 6. Tunixia | 500 000 | 1 500 000 | 3,3 |
| 7. Maròco | 470 000 | 550 000 | 8,5 |
| 8. Egito | 318 339 | 49 888 | 63,8 |
| 9. Algeria | 300 000 | 178 000 | 16,9 |
| 10. Portogało | 280 000 | 430 000 | 6,5 |
| Controło de autorità | GND (DE) 4172414-8 · NDL (EN, JA) 00568922 |
|---|