Olea europaea
L'ołivaro, ułivaro o ołiver; (nome sientifego Olea europaea L.) el xe na pianta da fruto. El produxe łe ołive che łe vien inpiegà par l'ałimentasion e par l'estrasion de l'ojo.
  | |
| Dati | |
|---|---|
| Fonte de | oliva (it)  , legno di olivo (it) e Olivo foglia (it) |
| Piante | |
| Tipo de fruta | Drupa |
| Tasonomia | |
| Superregno | Eukaryota |
| Regno | Plantae |
| Órdene | Lamiales |
| Fameja | Oleaceae |
| Zènare | Olea |
| Spece | Olea europaea L., 1753 |
| Distribusion | |
 | |
Descrision
canbiaL'ułivaro ła xe na pianta orixinaria del Medioriente e ła xe stà doparà fin da l'antighità par l'ałimentasiòn. Łe ołive in natura le ze asè amare par colpa del contegnuo de połifenołi. Par rèndarle comestibiłi, el xe nesesàrio el da farse de tratamenti spesìfeghi: par exénpio ła fermentasion naturałe, o mètodi artifisałi.
Inisialmente el zera cultivà cuaxi escluxivamente inte i paéxi mediteranei (dove l'inverno el xe mite e l'istà calda), inte i ùltemi ani el xe stà inpiantà co boni èziti anca in altri paéxi dal clima anałogo, cofà Całifornia, Austrałia, Arzentina e Sudafrica. in Itàlia l'àrea de cultivasiòn el xe racuanto grando: łe sołe xone andove no el xe mìa prexente łe xe łe montagne e ła Pianura padana, xone co tenperature invernałi masa bàse o de prexensa de nébia e gałaverina. Racuante spece de ułivaro łe se trova fin a Bolsan e a Meran.
L'àrea andove i produxe frùti de cuałità ła xe pì restreta. Inte ła penìzoła itàłega, ła zona ła se restrenze a ła parte sentromeridionałe (Tuscana e Łiguria conprendeste) e insułàr e inte ła xona dei łaghi de Lombardia e Vèneto.
Ałerzia al połine de ułivaro
canbial'ułivaro el ga un pòłine anemofiło, che vol dir che el vien portà dal vento. Sto połine el xe bon de dar na forte ałerzia respiratòria inte i sojeti predisposti. Visto che el se cata in difarenti parte del Veneto, sia par raxon ornamentałi che par fini econòmeghi in tuta ła fasa prealpina, (dal Garda ai cołi veronezi, par Montecio e Soviso fin a Pove del Grapa, sui cołi Bereghi e Euganei), el problema de l'ałerzia a l'ułivaro el taca a èsare difondesto. De sołito i problemi i salta fora in majo, col pòłine el vien butà in ziro da l'ària, e èsar colpévoło de rinite, conzuntivite, asma o sintomatołozie menori, cofà straoni, oci che bruxa o anca tose e mancansa de respiro.
Produsion
canbia| Ano 2006 | Produsiòn (en tonełae) |
Superfisie cultivà (en ètari) |
Rendimento (c/Ha) |
|---|---|---|---|
| Mondo | 17 317 089 | 8 597 064 | 20,1 |
| 1. Spagna | 6 160 100 | 2 400 000 | 25,7 |
| 2. Itàlia | 3 149 830 | 1 140 685 | 27,6 |
| 3. Grecia | 2 400 000 | 765 000 | 31,4 |
| 4. Turchia | 1 800 000 | 594 000 | 30,3 |
| 5. Siria | 998 988 | 498 981 | 20,0 |
| 6. Tunixia | 500 000 | 1 500 000 | 3,3 |
| 7. Maròco | 470 000 | 550 000 | 8,5 |
| 8. Ezito | 318 339 | 49 888 | 63,8 |
| 9. Algeria | 300 000 | 178 000 | 16,9 |
| 10. Portogało | 280 000 | 430 000 | 6,5 |
Tasonomia
canbiaOlea europaea L., Sp. Pl.: 8 (1753).
Sinònemi
canbia- Olea pallida Salisb., Prodr. Stirp. Chap. Allerton: 13 (1796), nom. superfl.
- Olea sativa Hoffmanns. & Link, Fl. Portug. 1: 388 (1820), nom. illeg.
In altre léngue
canbiaAlemannisch: Olivebaum
aragonés: Olivera
ܐܪܡܝܐ: ܙܝܬܐ
العربية: زﻳﺘﻮن
azərbaycanca: Zeytun
беларуская: Масліна еўрапейская
български: Маслина
brezhoneg: Olivez
bosanski: Maslina
català: Olivera
corsu: Aliva
čeština: Olivovník evropský
Cymraeg: Olewydden
dansk: Oliven
Deutsch: Olivenbaum
Ελληνικά: Ελιά
English: Olive
Esperanto: Olivarbo
español: Olivo
eesti: Õlipuu
euskara: Olibondo
فارسی: زﻳﺘﻮن
suomi: Öljypuu
français: Olivier européen
furlan: Ulîv
galego: Oliveira
客家語 / Hak-kâ-ngî: Kám-lám-su
עברית: זית אירופי
hrvatski: Maslina
hornjoserbsce: Wolijowc
magyar: Európai olajfa
հայերեն: ձիթենի
Bahasa Indonesia: Zaitun
italiano: Olivo
日本語: オリーブ
Taqbaylit: Tazemurt
ქართული: ზეთისხილს
қазақша: Зәйтүн
한국어: 올리브
kurdî: Zeytûn
Limburgs: Oliefboum
lietuvių: Europinis Alyvmedis
latviešu: Olīvkoks
македонски: Маслинка
മലയാളം: ഒലിവ്
монгол: Олив
Bahasa Melayu: Zaitun
Malti: Żebbuġ
Mirandés: Oulibeira
Plattdüütsch: Öölboom
Nederlands: Olijfboom
norsk nynorsk: Oliven
norsk: Oliven
Nouormand: Olivyi
occitan: Oliu
polski: Oliwka europejska
Piemontèis: Uliv
پنجابی: زﻳﺘﻮن
português: Oliveira
Runa Simi: Uliw
română: Măslin
русский: Олива европейская
sicilianu: Uliva
sardu: Ollastru
srpskohrvatski / српскохрватски: Maslina
slovenčina: Oliva európska
slovenščina: Oljka
shqip: Ulliri
српски / srpski: Маслина
svenska: Olivträd
தமிழ்: சைதூண்
тоҷикӣ: Зайтун
Türkçe: Zeytin
татарча / tatarça: Олива
українська: Маслина європейська
اردو: زیتون
vèneto: Ołivaro, Ułivaro, Ołiver, Ułiver
Tiếng Việt: Ô liu
West-Vlams: Olyvebôom
ייִדיש: איילבירט
中文: 橄欖
Notasion
canbia
Altri projeti
canbia
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Olea europaea
Wikispecies el detien informasion so Olea europaea
el detien schemi gràfeghi so
Linganbi foresti
canbia- (EN) oliveEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
- (EN) Olea europaea, in Encyclopædia Iranica, Ehsan Yarshater Center, Columbia University.
| Controło de autorità | GND (DE) 4172414-8 · NDL (EN, JA) 00568922 |
|---|