Zenosìdio

Ła version stabiłe ła xe stà verifegà el 27 maj 2021. Ghe xe canbiamenti a modèłi e/o file in sta version in atexa de revixion.

Co zenosìdio o zenocìdio, drio ła definision adotada da l'ONU, se intende «łe asion cometeste co l'intension de desfar, in tuto o in parte, un grupo nasionałe, ètnego, rasiałe o rełijozo».

Inte i studi zurìdeghi, stòreghi, pułìteghi e sociołòzeghi, partindo da ła fin de ła seconda guera mondiałe, el conceto de zenosìdio, desviłupà in prinsìpio inte l'ànbito del derito internasionałe, el ze sta doparà in vari contesti e co diverse acesion[1][2][3]:

  • acesion zurìdega, co na definision nesesariamente preciza par podérghene reconpréndar ła fatispece inte l'atività d'indàzene e procesuałe;
  • acesion socio-pułìtega par dezignar in magnera spesìfega i zenosidi del XX sècoło;
  • acesion storiogràfega, co un signifegà zenerałe che el detien fenòmani de stermìnio recorenti inte ła stòria universałe, in società anca racuanto difarenti intrà de lore.

A paro del terorismo, tortura, crìmeni de guera, crìmeni contro l'umanità e crìmeni de agresion, el zenosìdio el se ingloba intrà i crìmeni internasionałi, par i cuałi ła ze in vigor ła règoła de ła zurisdision internasionałe e l'istitusion de tribunałi soranasionałi[4].

Orìzene e etimołozia

canbia

El tèrmeno "zenosìdio" el ze na paroła d'autore coniada da Raphael Lemkin, zurista połaco de orìzene ebràega, studiozo e esperto del zenosìdio armen, introduzesta par ła prima volta inte el 1944, inte el so libro Axis Rule in Occupied Europe[5][6]. L'autor el ghea vedesto ła nesesità de crear un neołozismo par poder descrìvar l'Olocàusto e dei fenòmani de persecusion e desfamento de grupi nasionałi, rasiałi, rełijozi e culturałi, inte el partegołar a ła reserca de strumenti boni, inte el derito internasionałe, de garantir ła tuteła de sti grupi[7].

La paroła, che ła devien dal grego γένος (ghénos, "rasa", pòpoło, "linajo") e dal latin caedo ("copare"), ła ze divegnesta inte el costumar comun na paroła che ła ga tacà a vegner considerada cofà indicatora de un crìmene spesìfego, recepio inte el derito internasionałe partindo dal secondo dopoguera e de consevensa inte el derito interno de tanti paezi.[8]

 
Raphael Lemkin, ideator del tèrmeno "zenosìdio".

El primo dòparo del tèrmeno inte l'anbito zudisiàrio el ghe ze sta un ano dopo el lavoro de Lemkin inte el ndar del proceso de Norinberga gavesto partindo da l'autuno del 1945.[9] Anca se no espresamente mensionada inte ła carta de Londra, l'acordo stipulà da łe nasion liae par dar vita al Tribunale Miłitare Internasionałe ciamà a dar zudìsio so i crìmeni fazesti da łe forse de l'Ase inte el ndar de ła seconda guera mondiałe, ła parola "zenosìdio" ła ze citada inte l'ato de acuza dei inputai del 18 de otobre, no cofà crìmene spesìfego, ma cofà che tèrmeno descritivo siben co refarimento ai crìmeni de guera e no ai crìmeni contro l'umanità:[10]


Cofà recordà da l'isteso Lemkin, el primo ministro britànego Winston Churchill, inte el ndar de na trasmision radiofònega del 24 de agosto del 1941 inte ła cuała el prezentava l'acordo stipulà col presidente statunitense Roosevelt conosesto cofà Carta Atlàntega, el ghea definio łe asion fazeste dal rezime nazista cofà "crìmene sensa nome":[12]

Definision ufisale de łe Nasion Unie

canbia

L'11 de disenbre del 1946 l'Asenblea zenerale de łe Nasion Unie, co ła resołusion 96 (I), ła ga definì el zenosìdio cofà che «na negasion del derito a l'ezistensa de intieri grupi umani, ponesto che l'òmisìdio ła ze ła negasion del derito a ła vita dei sìngułi èsari umani». La resołusion ła ghea precizà par de pì che «tanti cazi de sti crìmeni de zenosìdio i se ga avesto co i grupi rasiali, relijozi, pułìteghi e de altro zènere i se ga desfà, in tuto o in parte»

El 9 de disenbre del 1948 ła ze stada adotada, co ła resołusion 260 A (III), ła Convension par ła prevension e ła represion del dełito de zenosìdio scrivesta co ła contribusion del medèzemo Lemkin anca par via de ła so esperiensa del proceso de Norinberga. L'artìculo II de ła Convension ła definise esplegamente el zenosìdio inte l'ànbito del derito internasionale:

Notasion

canbia
  1. Portinaro, op. cit., Premessa .
  2. Leotta, op. cit., p. 5 .
  3. Flores et al., op. cit., p. 3 .
  4. Leotta, op. cit., p. 5 .
  5. Lemkin, 1944, op. cit., p. 79 .
  6. Leotta, op. cit., pp. 3 e 45 .
  7. Leotta, op. cit., p. 47 .
  8. Leotta, op. cit., p. 76-77 .
  9. Flores et al. , op. cit., p. 4 .
  10. Leotta , op. cit., p. 117 .
  11. IMT , op. cit., pp. 43-44 .
  12. Fournet , op. cit., p. 3 .
  13. (EN) Winston Churchill, Prime Minister Winstan Churchill's Broadcast to the World About the Meeting with President Rooseveltibiblio.org, 24 agosto 1941. entrada il 30 dicembre 2020 (archivià il 19 settembre 2020).

Altri projeti

canbia

Linganbi foresti

canbia


Controło de autoritàLCCN (ENsh85053923 · GND (DE4063690-2 · BNF (FRcb11967012s (data) · BNE (ESXX527529 (data) · NDL (ENJA00576271
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Zenosìdio&oldid=1060368"