Canpanièl de San Marco

	Canpanièl de San Marco
Nome inte ła łéngua orizenałe	(it) Campanile di San Marco
Epònemo	Bazéłega de San Marco
Dati
Sorte	Canpanil
Parte de	Bazéłega de San Marco
Architeto	Luca Beltrami
Costrusion	sèculo X
Caraterìsteghe
Stiłe architetònego	architettura romanica in Italia (it)
Mezurasion	98,6 () m ;
Pozision
Rejon aministrativa	Venèsia (Itàlia)
Pozision	Piasa San Marco, 328
	45°26′02.5″N 12°20′20.5″E
Atività
Diòseze	Patriarcàdo de Venesia
Rełijon	catołicismo
Ligo web	basilicasanmarco.it…

El canpanièl de San Marco el xe un dei sìnbołi de ła sità de Venesia. I venesiani i eo ciama co afeto El paron de caxa.

Alto 98,6 metri el xe un dei canpaniełi più alti del'Itałia. El se cata, da soło, in un canton de piasa San Marco vanti a ła Baxełega de San Marco. De forma sénplexe, el xe conposto de na cana de quarełi, scanałada, che ła ga un lai de 12 metri e alta a ocio 50 metri, sora ła qual se cata ła seła de ła canpana, a arcade. Ła camara de ła canpana ła ga sora un dado, su łe fase del qual i xe rafigurai dó leóni andanti e łe figure femeniłe de Venesia (ła Giustisia). Tuto el xe conpletà da ła cospa, de forma piramidal, che ła ga, su ła ponta, montada su un pian ruante par far da segnavénto, ła statua doreta de San Grabièl Arcànxoło. Ła baxe del canpanièl ła xe nobiłìa, dal lai revoltà verso ła baxełega, da ła Lozeta del Sansovin.

Istoria

El canpanièl, chel ga avùo in orìxene funsion de tor de vistamento e de faro^[1], el xe scomensà inte el IX sècoło durante el dogado de Pietro Tribuno su fondasion de orìxene romana. L'edifisio el xe stà remodełà inte el XII sècoło, durante el dogado de Domenico Morosini, su imitasion dei canpanièłi de Aquileia e, soratuto, de San Mercurial a Forlì ^[2], e n'altra volta inte el XIV sècoło.

Ła tor, zà davèro danezada da un fùlmine inte el 1489, chel ghe ga destruto ła cospa in legno, el xe stà colpìo forte da un teremoto inte el marso del 1511, cusì ghe gera bisogno che scomensase òpere de consadura. Sti łavori, scomensai dal'architeto Giorgio Spavento i xe stai daspò terminadi soto ła diresion del bergamasco Bartolomeo Bon, Proto dei Procuratori de San Marco, dando al campanièl l'aspeto ultimatorio. In particołar i xe stai fati de novo ła càmara de ła canpana, reałixada in màrmaro, sora ła qual, par dar magior slanso, el xe stà fato n' àtico, chel gaveva vase co riłievi chei intagiava el leon de San Marco e Venezia, el tuto sorastà da una slansada cospa in bronxo, par far véder ła tor dal mar. I łavóri i xe stai conpletai el 6 de lugio 1513 co i ga łogà ła statua in legno doreto del'Arcànxolo Grabièl inte el corso de una cerimonia de festixamento che ła vine recordada da Marin Sanudo.

Inte i sècołi daspò i xe stai fati numeróxi intervénti, de frecuente par reparar i dani cauxai da łe saete.

Inte el 1609 Galileo Galilei el gà doperà el canpanièl par fare na demostrasion del só canocial.

Inte el 1653 el xe stà Baldassare Longhena a seguir i restori. I xe stài fati altri daspò che el 13 de avril 1745 n'altro fùlmine el ga fato na sbregada su ła muradura, faxendo anca morir un poco de xente perché el gà fato cascar tóchi. A ła fin, inte el 1776, i ga meso sul canpanièl un parafùlmine. Inte el 1820 invese ła statua del'ànxolo ła xe stada scanbiada co na nova, reałixada da Luigi Zandomeneghi, posta in òpera inte el 1822.

Ła scorlada

I rotami del canpanièl

Inte el lugio del 1902 sul muro nord del canpanièl i gà endegà ła prexensa de na ris-cioxa crepaùra che, inte i xórni daspò ła se ga slargada de dimension fino a có, el matin del luni 14 de lugio a łe 9.47 el canpanièl el xe scorlà (altre fonte łe éndega łe 9.52 come l'ora de ła scorlada).

No ghe xe stai morti e, vista ła poxision del edifisio, i dani i xe stai bastansa póchi. Ła lozeta a ła baxe del canpanièl e un canton de ła łibreria del Sansovino łe xe 'ndae via parò. Ła "piera del bando", un baso tronco de cołona in pòrfido, su ła qual ai ténpi de ła repùblica łe łege łe vegniva bandixae, ła ga proteto dai rotami el canton de ła baxełega de San Marco, salvàndoła da ła scorlada.

De sera el conségio comunal, reunìo par urgénsa, el ga dełiberà ła nova edifegasion metendo 500 000 Lire par contribuir ai łavóri. El sìndico Filippo Grimani durante el discorso in ocaxion de ła poxa de ła prima piera, el 25 de avril 1903, el gà pronunsà più volte ła famoxa fraxe «indove el gera e come el gera» che ła deventarà el dito de sta edifegasion. I lavóri i xe 'ndai vanti fin al 6 de marso 1912 e el novo canpanièl el xe stà inaugurà el 25 de avril 1912, in ocaxion de ła festa de San Marco.

Fonte

↑ Hotel Monaco: informasion sul canpanièl Archivià l'8 de zunjo 2010 in Internet Archive.
↑ In efetti, par tirar su de novo i ga vardà propio al canpanièl de San Mercurial come el megior modeło, co el xe cascà xó el 17 de lugio [1] Archivià il 27 de setenbre 2011 in Internet Archive. .

Altri progeti

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Canpanièl de San Marco
Scholia el detien schemi gràfeghi so Canpanièl de San Marco

Controło de autorità	VIAF (EN) 253731802 · WorldCat Identities (EN) 253731802

[1] Hotel Monaco: informasion sul canpanièl Archivià l'8 de zunjo 2010 in Internet Archive.

[2] In efetti, par tirar su de novo i ga vardà propio al canpanièl de San Mercurial come el megior modeło, co el xe cascà xó el 17 de lugio [1] Archivià il 27 de setenbre 2011 in Internet Archive. .

[1]

[2]